خواجه نصیر الدین؛ عقل حادی عشر

محمدباقر خراسانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به پنجم اسفندماه سالروز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی از بزرگان علوم عقلی اسلامی٬ به ارائه خلاصه ای از زندگانی وی پرداخت و اظهار داشت: خواجه نصیر در تاریخ ۱۵ جمادی الاول سال ۵۹۸ هجری قمری در طوس متولد شده است.

مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی با بیان این که دوران زندگی خواجه نصیر در سده‌ هفتم‌ هجری‌ بدون‌ شک‌ سخت‌ترین‌ ایام‌ تاریخ‌ ایران‌ است، ابراز داشت: این ایام مصادف‌ با ترکتازی‌ و حمله‌ قوم‌ خونخوار و بی‌رحم‌ مغول‌ بر بلاد اسلامی، به‌ ویژه‌ ایران‌ است، اما او با تمام این سختی ها  در دوران جوانی، در علوم ریاضی و نجوم و حکمت سرآمد و از دانشمندان معروف زمان خود شد.

وی ابراز داشت: خواجه نصیر علوم دینی و علوم عملی را زیر نظر پدرش و منطق و حکمت را نزد دایی بزرگوارش بابا افضل ایوبی کاشانی آموخت و تحصیلاتش را در نیشابور به اتمام رسانید و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته شهرت زیادی پیدا کرد.

خراسانی با تأکید بر اینکه دسته ای از دانشمندان خواجه نصیر الدین طوسی را ، خاتم فلاسفه و گروهی او را عقل حادی عشر نامید اند، عنوان داشت: علامه حلی از شاگردان خواجه، درباره استادش چنین می نویسد: «خواجه نصیر الدین طوسی افضل عصر ما بود و از علوم عقلیه و نقلیه مصنفات بسیار داشت»؛ لذا وقتی که هولاکو به فرمانروایی اسماعیلیان در سال ۶۳۵ پایان داد طوسی را در خدمت خود نگاه داشت و به او اجازه داد که رصدخانه بزرگی در مراغه احداث کند که شروع آن از سال ۶۳۸ بود.

وی با بیان این که شاگردان بسیاری از محضر خواجه کسب علم کرده اند، گفت: علامه حلی از معروف ترین شاگردان او است و البته از سایر فرق اسلامی نیز شاگردانی دارد؛ البته ذکر این نکته نیز لازم است که خواجه نصیر حدود ۲۶ سال در قلعه هاى اسماعیلیه به سر برد و در این مدت کتاب هاى متعددى را بویژه در علوم عقلی تألیف و تحریر کرد که از جمله آن شرح اشارات ابن سینا، اخلاق ناصرى، رساله معینیه، مطلوب المومنین، روضه القلوب و رساله تولى و تبرى است.

خراسانی ادامه داد: خواجه نصیرالدین صاحب فنون مختلف و  متخصص ابعاد مختلف علمی بود هرگاه فلسفه مشاء یا اشراق می‌گفت بر همان مشرب بحث می کرد و در فضای عرفان، علوم ریاضی، نجوم و دیگر علوم به اقتضای همان علوم بحث می‌کرد و شاخصه مهم خواجه که متکلم بزرگ نیز می باشد، استفاده از مباحث و ظرفیت عظیم فلسفه اسلامی در کلام است.

وی در پایان از برگزاری یکصد و چهل و هفتمین جلسه گروه علمی کلام مجمع عالی حکمت اسلامی با موضوع «نقد دیدگاه متکلمان در حدوث عالم» با ارائه حجت الاسلام والمسلمین استاد حسن رمضانی خبر داد و عنوان کرد: این نشست با حضور اعضاء محترم گروه سه شنبه 3 اسفند 95 در آستانه سالروز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی برگزار شد.

مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی افزود: بیشتر مباحث مطرح شده در این نشست در مورد محمد بن حسن طوسی مشهور به خواجه نصیر الدین طوسی بود و خلاصه از زندگانی وی نیز مطرح شد./1330/ت302/ج