روحانیت انقلابی پرچمدار نهضت اسلامی

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نهاد روحانیت و مرجعیت در طول تاریخ، نقش ویژه ای در شکل دهی مبارزات مردمی در برابر ظلم و ستم ایفا کرده و در واقع تکیه گاه مردم در برابر حکام جور و ستمگران بوده است.

ورق زدن صفحات کتاب تاریخ در دو قرن اخیر، روایتگر مجاهدت ها، پایمردی ها و مبارزات مردم ایران با استبداد، استعمار و استکبار است، مجاهدت هایی که به پشتوانه معنوی علما و روحانیان شکل گرفته و پایه های ظلم و استبداد و استعمار را بیش از پیش متزلزل ساخته است.

از قیام تنباکو به رهبری بزرگ مرجعیت تشیع آیت الله میرزای شیرازی تا نهضت مشروطیت به رهبری بسیاری از علما و روحانیان آن عصر گرفته تا نهضت ملی شدن صنعت نفت و مبارزه با استبداد و خودکامگی و ظلم و ستم پادشاهان قاجار و پهلوی در دو قرن اخیر، نهاد مرجعیت و روحانیت همواره پیشتاز مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی و دخالت استکبار در مقدرات مردم ایران بوده و پرچم آزادگی، حریت و مبارزه با ظلم و ستم در دستان این نهاد مقدس بوده است.

سال 1342 فصل نوینی از مبارزات ضد استبداد و استکباری نهاد مرجعیت و روحانیت در ایران است که بعد از 15 سال مبارزه با رژیم ستمشاهی، بذری که توسط امام خمینی(ره) به عنوان زعیم قیام مردمی علیه استبداد و استکبار در سال 42 در بین جامعه متدین ایران کاشته شده بود، در بهمن 57 به بار نشست و کاخ ظلم و ستم 2500 ساله شاهنشاهی در ایران فرو ریخت و حکومتی اسلامی برپایه فقه پویای شیعه و با تکیه بر نظریه مترقی ولایت فقیه بنا نهاده شد.

روحانیت پرچمدار مبارزه با استبداد رژیم طاغوت

نهضت امام خمینی(ره) را می توان نخستین جریانی دانست که براساس آرمان و اهداف دین اسلام و مکتب تشیع و با تکیه بر رهبری فقیهی مجاهد و عالمی انقلابی و با نقش آفرینی نهاد روحانیت و محوریت حوزه های علمیه شکل گرفته و در نهایت نیز با برپایی حکومتی اسلامی، این مجاهدت ها به بار نشست.

امام (ره) درباره نقش روحانیت و مسجد در بسیج انقلابی توده ها چنین می فرمایند: «در تمام مراحل، روحانیت نقش اول (را) داشت... همه این ها بودند لكن آن كه ملت را بسیج كرد، آن روحانیون بودند، یعنی هر مرحله ای یك مسجد یا چهار مسجدی كه دارد، چهار تا روحانی دارد مردم به آن اعتقاد دارند... اگر این روحانیت را از این نهضت از اول برمی داشتیم، اصلاً نهضتی نمی شد، مردم به كس دیگری گوش نمی­ دادند...»( صحیفه نور، جلد ۱۱، ص ۱۳۰)

در حقیقت از سرآغاز نهضت اسلامی به رهبری امام در سال 1342 تا 19 دی ماه 1356 که آغاز تلاطم های جدی در فضای سیاسی کشور و سر برآوردن طوفان سهمگین انقلاب بود، روحانیت انقلابی با ایجاد شبکه گسترده تبلیغی و مبارزاتی در سراسر کشور، توانستند جبهه ای منسجم و جریانی مبارزاتی را پایه گذاری کنند که منطق مبارزاتی اسلام که در مبارزه با ظلم و ستم و استبداد و مخالفت با تسلط بیگانگان بر جامعه اسلامی متجلی شده و از طریق امام خمینی(ره) بیان می شد را به اقشار مختلف مردم متدین منتقل کنند و از این طریق مبارزات انقلابی را در بین لایه های مختلف اجتماعی رسوخ دهند و از این طریق مسیر را برای شکل گیری مبازه ای همگانی علیه استبداد ستمشاهی هموار کنند.

شکل گیری گروه های مبارزاتی مردمی در میان بازاریان، دانش آموزان، دانشجویان، معلمان و دیگر اقشار جامعه نیز متأثر از شبکه تبلیغی و مبارزاتی روحانیت بود که از طریق آشنایی با اندیشه و تفکر اسلامی و منطق مبارزاتی و آموزه های اجتماعی اسلام توانستند اندیشه های امام خمینی(ره) به عنوان رهبر نهضت را  در بین آنها گسترش داده و در نهایت انقلاب اسلامی را به پیروزی برسانند.

مسجد و مراسمات مذهبی مرکز کانونی انقلاب

مسجد به عنوان مکان تجمع مردم مؤمن و متدین، نقش ویژه ای در شکل گیری و تدوام مبارزات انقلابی برعهده داشت و در واقع می توان گفت که هسته اصلی شکل گیری نهضت تبلیغی و مبارزاتی روحانیت و گسترش پیام انقلاب را باید در مسجد و مراسمات مذهبی جست و جو کرد.

اگر حوادث انقلاب اسلامي را دنبال كنيم درمي يابيم بسياري از شخصيت هايي كه درگير انقلاب اسلامي بودند و در هدايت و رهبري آن حركت عظيم، نقش اساسي داشتند روحانیانی بودند که کانون اصلی فعالیت و تبلیغ و روشنگری آنها مسجد و در قالب مراسمات مذهبی بوده است و امام خمینی(ره) به عنوان رهبر انقلاب اسلامي نیز خود به عنوان مرجعی بزرگ که رهبری نهضت را برعهده داشت، مسجد را به عنوان كانون مبارزه عليه رژيم قرار داده بود.

جان استمپل، از وابستگان سفارت امریكا در ایران، در كتاب خود درباره نقش مسجد و مراسمات مذهبی در شکل گیری و گسترش نهضت اسلامی می نویسد: «یك جنبه مهم رشد حركت انقلابی، مشاركت دایمی و فزاینده سازمان های شیعی مذهب ایرانیان در جنبش توده است. در كشور ۳۵ میلیونی ایران تقریباً ۸۰ تا ۹۰هزار مسجد و ۱۸۰ تا ۲۰۰هزار روحانی وجود دارند. سریع ترین و مطمئن ترین راه برای رساندن پیام از شهری به رهبران شهر دیگر، از طریق شبكه مسجد انجام می گرفت كه توسط روحانیون رده بالا، سازمان می یافت»( جان. دی. استمپل، درون انقلاب اسلامی، ترجمه منوچهر شجاعی، تهران، رسا، ۱۳۷۷، ص ۷۰)

اعلامیه، اطلاعیه و پیام هایی که از سوی امام خمینی(ره) که در خارج از کشور و در تبعید به سر می برد صادر می شد به وسیله شبکه روحانیت و در مساجد و مراسمات مذهبی به مردم رسانده شده و از این طریق رابطه میان رهبر نهضت و بدنه مردمی انقلاب برقرار ماند و جریان بسیج سیاسی توده های مردمی در مبارزه با رژیم طاغوت به خوبی مدیریت می شد.

شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید مفتح، شهید دستغیب، شهید مدنی، حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب و ده ها روحانی و عالم انقلابی دیگر به عنوان هسته اصلی شبکه روحانیت انقلابی، وظیفه مدیریت فضای مبارزاتی را برعهده داشتند و هر کدام با مدیریت بخشی از مبارزات و ارتباط با گروه های متفاوت توانستند وحدت مبارزاتی بر محور اندیشه های امام خمینی(ره) که برخاسته از اسلام ناب بود را به وجود آورده و در نهایت نیز این تلاش ها با پیروزی انقلاب اسلامی به ثمر نشست.

نقش روحانیت در تداوم انقلاب

همانگونه که پیشتر اشاره شد، نهاد مرجعیت و روحانیت و حوزه های علمیه نقش مهمی در شکل گیری و پیروزی انقلاب داشتند و پس از پیروزی انقلاب و تشکیل نظام اسلامی نیز در برهه های گوناگون نیز به عنوان پرچمداران نهضت اسلامی، نقش محوری خود را ایفا کرده اند.

دوران دفاع مقدس یکی از مقاطع حساس پس از انقلاب بود که حضور روحانیت به عنوان نیروهای تبلیغی و رزمی در جبهه های نبرد حق علیه باطل و تعمیق معنویت و ایجاد فضای معنوی در جبهه ها در کنار تشکیل گروهان های رزمی از روحانیان مجاهد و ایثارگر نقش تأثیرگذاری بر 8 سال حماسه مقاومت و ایثار و پیروزی بر جبهه متحد عربی- صهیونیستی- آمریکایی داشت.

در واقع نهاد مرجعیت و روحانیت در پیدایش و شکل گیری نظام و تداوم آن نقش محوری داشته و دارند و حوزه علمیه به عنوان مادر نظام، در برهه های گوناگون در برابر توطئه های دشمن که از ابتدای شکل گیری انقلاب آغاز شده و تا امروز ادامه داشته است، ایستاده و مانع انحراف روند انقلاب و تحریف آرمان های امام و انقلاب شده است.

انقلابی بودن و انقلابی ماندن حوزه که در چند وقت اخیر بارها توسط رهبر انقلاب بیان شده است نیز با توجه به نقش تعیین کننده و پرچمداری علما و روحانیان و به عبارت دقیق تر حوزه های علمیه در روند شکل گیری و تداوم انقلاب بوده است و از همین منظر نیز باید گفت که رمز ماندگاری انقلاب وابسته به همان روحیه‌ ایثار، فداکاری، گذشت از جان، گذشت از مال، مقاومت در مقابل دشمن، دشمن‌ستیزی و مبارزه با استکبار است و ناگفته پیداست که در این مسیر روحانیت انقلابی باید پرچمدار و هادی جامعه در دفاع از آرمان ها و حفظ روحیه انقلابی و دینی و تعمیق ایمان و تبیین اهداف و آرمان های نظام اسلامی باشند.

در حقیقت حفظ و تبیین گفتمان امامان انقلاب که برخاسته از اسلام ناب و فقه پویای شیعه بوده و به عنوان نیروی پیشران انقلاب در زمینه سازی ظهور دولت مهدوی ایفای نقش می کند باید به عنوان مهم‌ترین وظیفه روحانیت عصر انقلاب مورد توجه قرار گیرد و حوزه های علمیه به عنوان پشتوانه های ایدئولوژیک انقلاب اسلامی باید علاوه بر انقلابی ماندن، با حفظ همان روحیه ایثار و فداکاری انقلابی، به تبیین پیام امام و انقلاب در درون کشور و خارج از مرزها همت گمارند.

به هر روی امروز وظیفه روحانیت همچون گذشته دفاع از اسلام ناب و مکتب اهل بیت(ع) است که امروز این دفاع در حقیقتی به نام انقلاب اسلامی و ولایت فقیه تجلی یافته است و به عبارت دقیق تر، دفاع از انقلاب اسلامی و ولایت فقیه، حمایت از اسلام ناب، مکتب تشیع و فرهنگ اهل بیت(ع) است و نهاد روحانیت و حوزه های علمیه، باید حمایت از انقلاب اسلامی و آرمان های انقلاب را که در حقیقت حمایت از اسلام ناب است به عنوان مهم‌ترین برنامه خود در نظر گرفته و تلاش کنند تا نیازهای جامعه اسلامی را احصا کرده و به دنبال پاسخگویی به این نیازها باشند./872/ی۷۰۳/ج