تأملی بر دلایل عقلی و روانشناختی حجاب برتر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، حجاب یکی از مسائل مهم و بحث برانگیز در عرصه جامعه ایرانی اسلامی بوده است، برخی افراد حجاب را مختص به دین اسلام و به نحوی یک نوع عبادت می‌دانند و اظهار می‌کنند با قبول نداشتن قوانین شرعی دیگر لازم نیست از قانون حجاب اسلامی رعایت و این عدم تبعیت از شرع در زمینه حجاب را بی اثر در شرایط جامعه کنند.

عده‌ای نیز حجاب را در تنافی با آزادی و قوانین عقلی و اجتماعی دانسته و تلاش می کنند حجاب را سلب آزادی و مغایر با شئون زن بدانند، این دسته از مخالفین حجاب اصرار دارند حجاب را قانون قدیمی و قرون وسطایی برای پوشش زنان و مردان تلقی کرده و به نحوی ایجاد تضاد میان حجاب و جامعه روشنفکری و مدرن کرده تا با تلقین عقب ماندگی از طریق محجبه بودن بتوانند جامعه را به سمت بی حجابی و بی بند و باری سوق دهند.

آیت الله سید ابوالحسن مهدوی، از اساتید برجسته درس خارج حوزه علمیه اصفهان و نماینده مجلس خبرگان رهبری، از جمله کسانی است که فعالیت جدی در زمینه ترویج فرهنگ عفاف و حجاب و روشنگری پیرامون فواید و آثار فردی و اجتماعی حجاب داشته است، وی در سخنرانی های متعدد خود در طول چندین سال به بررسی و تبیین دلایل عقلی و روانشناختی حجاب پرداخته و در این بین از دیدگاه جامعه‌شناسان، روانشناسان و اندیشمندان مختلف غیرمسلمان اروپایی و آمریکایی نیز به عنوان شاهد بر ادله عقلانی حجاب بهره جسته است.

کتاب زیباتر از گل با محوریت 20 دلیل عقلی و روانشناختی حجاب برتر از جمله آثار آیت الله مهدوی است که اخیرا چاپ و منتشر شده است.

آیت الله مهدوی در مقدمه کتاب زیباتر از گل بیان کرده است:

هر کسی با کمی توجه، خیر و زیبایی پوشیدگی را به‌طور سربسته می‌فهمد؛ همان‌گونه که شر و زشتی برهنگی و ولنگاری را نیز به‌خوبی درک می‌کند؛ اما وقتی از او بخواهند دلیلی ساده و روشن برای آن بیان کند، به فکر فرو می‌رود که چگونه آن حقائق واضح را کوتاه و گویا بگوید و دیگران را قانع کند.

دشواری نشان‌دادن دلیل عقلی پوشش وقتی بیشتر می‌شود که این برهان مواجه شود با دلیل‌تراشی نفس برای برهنگی و جلوه‌گری و دل‌بری.

این عرصۀ زورآزمایی چنان غبارآلود است که گاهی تفکیک دلیل عقل از تمنای نفس مشکل می‌شود؛ حتی بعضی فرهیختگان نیز ازسَر غفلت، جمالشان را دستمایۀ جلب توجه دیگران می‌کنند و می‌کوشند تا یکه‌تازی خود را در زیبایی ثابت کنند.

مشکل وقتی زیادتر می‌شود که این جذب دل‌ها، پشت دلیلی متین پنهان شود: فرمان عقل به تمیزی و آراستگی. گاهی افراد تمیزبودن را بهانه می‌کنند برای اینکه برتری جمال و برازندگی خود را به دیگران بقبولانند!

کوشش ما در این نوشتار این بوده که کوتاه و گویا، اما منطقی و محکم، آن فهم اجمالی عقل را طی ۲۰ دلیل بیان کنیم. قبل از مطالعه‌ی دلیل‌ها، به چند نکته توجه فرمایید:

1_حجاب را اسلام نیاورده؛ بلکه مصلحت و لزوم آن را عقل، به‌تنهایی می‌فهمد و اگر هم حکمی در دین آمده، یادآوری دستور عقل است.

2_پوشش مختص زنان نیست، مردان هم باید بدنشان را بپوشانند؛ البته چون زیبایی کمتری نسبت به زنان دارند، محدودۀ آن کمتر است؛ مثلاً زنان باید موی سرشان را هم از نامحرم بپوشانند.

3_حجاب موضوعی صرفاً فردی نیست؛ حجاب هم فایده فردی دارد، هم برکت اجتماعی؛ حجاب مثل عطر است: هم خوش‌بوست، هم محیط را معطر می‌کند؛ حجاب روشن است و روشنایی بخش، مانند نور. به‌لطف خدا، به‌زودی این موضوع به‌خوبی روشن می‌شود.

4_بدحجابی تباه‌کردن حق خدا و حق مردم است؛ حق‌الله است و حق‌الناس؛ یعنی اگر همۀ افراد جامعه هم از حق عقلی خود بگذرند و راضی به برهنه بیرون آمدنِ خود یا دیگران باشند، این کار حرام است و سزاوار مجازات.

5_اگر کسی دنیا را نقد و آخرت را نسیه بداند نیز این بحث برایش بسیار سودمند است. سببش هم برکات پرشمار دنیایی حجاب است.

6_بیش از ده سال است استدلال‌های این نوشته را در مجامع مختلف مطرح کرده‌ام و مایلم محققان ارجمند استدلال‌ها را اضافه یا تکمیل کنند. جالب است بدانیم تا کنون کسی خدشه‌ای به آن‌ها وارد نکرده؛ البته گاهی در فضای مجازی، تحریف و مسخره کرده‌اند که همین، دلیل عجزشان است. اکنون هم اگر کسی بتواند این دلایل را نقض کند، با اشتیاق و تواضع می‌پذیرم.

مروری بر 5 دلیل عقلی و علمی حجاب در نگاه آیت الله مهدوی

از جمله دلایلی که آیت الله مهدوی از حیث عقلی و روانشناختی برای حجاب ذکر می‌کند مسأله «آزادی تفکر» است، وی چنین استدلال می‌کند: وقتی من تلفنی با کسی صحبت می‌کنم، تلفن مشغول است و کسی نمی‌تواند با من تماس بگیرد. فکر هم اگر مشغول مطلبی باشد، نمی‌تواند آزادانه به موضوع دیگری توجه کند. درست است که حجاب، آزادی جسم انسان را مقداری محدود می‌کند؛ اما آزادی فکر را برایش به ارمغان می‌آورد و اگر فرد یا جامعه‌ای خواهان جریان تفکر در کارهای زندگی است، چاره‌ای جز این ندارد که از فکر آزاد برخوردار باشد. بدحجابی، فکر را آلوده به شهوت می‌کند و فکر شهوت‌آلوده منشأ هیچ حرکت سودمندی نخواهد بود.

حدود بیست‌ گردشگر انگلیسی را نزد بنده آوردند تا پرسش‌هایشان را جواب دهم. آن‌ها به حجاب ایراد فراوانی گرفتند. وقتی این دلیل را برایشان گفتم، هاج و واج ماندند و سکوت کردند. به آن‌ها گفتم: ما ایرانی‏ها دنبال آزادی فکری هستیم و شما دنبال آزادی ظاهری؛ بنابراین، فرهنگ ما بسیار مترقی‌تر است.

همین موضوع را خانم جَک بالارد، یکی از نمایندگان اسبق مجلس انگلیس، در پایان سفرش به ایران به خبرنگاری گفته است: وقتی می‏خواستم به ایران بیایم، بسیاری می‌گفتند نرو که ایرانی‏ها آزادی‏ تو را می‏گیرند و مجبوری روسری سر کنی؛ اما چند روزی که در ایران بودم، متوجه شدم فکرم آزاد شده و مثل آن‌موقعی نیستم که در کشورم بودم. آنجا که بی‏حجاب بودم، پیوسته نگران این بودم که دیگران درباره‌ام چگونه فکر کرده و با چه انگیزه‌ای با من صحبت می‌کنند؛ اما اینجا ارتباط‌هایم عادی و بی‌نگرانی بود و اکنون من حامل پیام آزادی فکر از سوی ملت ایران برای ملت خودم هستم.

هرچه جذابتر مراقبت بیشتر

از دلایل عقلی حجاب از دید آیت الله مهدوی مسأله «لزوم محافظت و مراقبت بیشتر از جذابیت بیشتر» است، عاقلان از اشیای گرانبهاتر، بیشتر محافظت می‏کنند. غیرمتدین‌ها نیز از همۀ وسایل زندگی‏شان یک‌جور نگهداری نمی‌کند؛ کتاب‏، لباس‏، مواد غذایی‏، پول‏ و طلا هریک جای خاصی دارند؛ نحوۀ مراقبت از خودروی بیست‌میلیونی و خودروی دویست‌میلیونی متفاوت است؛ وسیلۀ بسته‌بندی و حمل کالاهای گوناگون، به اندازۀ ارزششان فرق می‌کند، درواقع، نوع حفاظت از هر چیزی متناسب با ارزش آن است. این، دستور عقل است که باید شیء گرانبها را از معرض زوال و تعرض حفظ کرد.

این قانون دربارۀ مرد و زن هم صادق است؛ البته چون بدن زن معمولاً جذابیت بیشتری دارد، عقل می‌گوید حفاظت از او هم باید بیشتر باشد.

جلوگیری از سست شدن بنیان خانواده‌ها با حجاب

یکی دیگر از ادله عقلی حجاب که آیت الله مهدوی به آن می‌پردازند و از جمله مسائلی است که امروز جامعه به آن مبتلا شده و عامل معضلاتی نظیر طلاق است، مسأله «مقایسه همسر با دیگران» است، موضوعی که به ویژه در میان مردان رواج بیشتری دارد.

وقتی مردی پیوسته چشمش به زنانی می‌افتد که پوشش نامناسب داشته، بلکه خود را آراسته‌اند، آهسته‌آهسته «هرچه دیده بیند، دل کند یاد»؛ در دل خود، همسرش را با آن‌ها مقایسه می‌کند؛ نفْس و شیطان نیز صحنه‌های گناه‌آلود را جلوه می‌دهند؛ درنتیجه، حرص کاذب در درونش شعله می‌کشد و به فکر خاموش‌کردن این شعله می‌افتد، راهش مشروع باشد یا نامشروع. ازسوی دیگر، کار به جایی می‌رسد که مرد برتری خیالی زنان دیگر را به رخ همسرش می‌کشد. این وضعیت ممکن است زن را نیز به آلودگی سوق دهد.
حال، اگر تمام خانم‌ها چادر مشکی بپوشند و رفتاری متین داشته باشند، زمینۀ بسیاری از آلوده‌چشمی‌ها و آلوده‌دلی‌ها از بین می‌رود و مرد به همسر حلال خودش قانع شده و از وضعیت زناشویی‌اش راضی می‌شود. این رضایت سرچشمۀ برکت‌های فراوانی برای خود فرد و خانواده و کل جامعه می‌شود. در دعاها نیز به ما آموخته‌اند از خداوند بطلبیم که به داشته‌های حلال خود راضی بوده و به آن بسنده کنیم: «اَللّهُمَّ اَغنِنِی بِحلالِکَ عَن حَرامِک.»

تأمین سلامتی با حجاب

آیت الله مهدوی «تأمین سلامتی جسم» را یکی دیگر از دلایل عقلی و روانشناختی حجاب برتر ذکر کرده است، وی در این زمینه چنین می‌گوید: آلکسیس کارل برندۀ جایزۀ نوبل پزشکی است و کتاب «انسان موجود ناشناخته»‌اش به ۱۹ زبان ترجمه شد و در سال ۱۹۳۵، با تیراژ یک میلیون نسخه، به کتابی پرفروش در سطح جهان تبدیل گردید. ایشان در این کتاب می‏نویسد منشأ اکثر بیماری‏های روده و معده، هیجان و اضطراب‏ کاذب است و بیماری معده و روده به کل بدن سرایت می‌کند. دقت کنید: منشأ اکثر بیماری‌ها یعنی چیزی حدود ۸۰درصد!

پس، یافتۀ این متخصص گویای این است که رابطه‌ای مستقیم و عمیق میان آرامش فکری و سلامت جسمی وجود دارد. ازسوی دیگر، چنان‌که پیش‌تر گفته‌ایم و باز خواهیم گفت، عامل اکثر ناآرامی‌ها و اضطراب‌ها پوشش‏های نامناسب افراد بوده و آرامش فکری در گرو پوشش کامل، یعنی چادر مشکی، است. بنابراین، باید گفت چادر مشکی، سهم بزرگی از بیماری‏های معده و روده را کاهش خواهد داد.

اخیراً با تحریف این استدلال، به بنده نسبتی خنده‌دار داده‌اند: فلانی گفته اگر بیماری معده دارید، به‌جای قرص و دوا از چادر مشکی استفاده کنید! حال آنکه مطلبی را که گفتم، ادعای بنده نیست و فقط تطبیق گفتۀ یک متخصص است بر موضوع پوشش. در درستی این موضوع نیز همین بس که دشمنان و هوس‌بازان به‌جای استدلال علمی، مطلب را دست‌کاری کرده و مسخره ‌می‌کنند.

رنگ مشکی دارای کمترین جاذبه است

آیت الله مهدوی مشکی بودن چادر به عنوان حجاب برتر را دارای پشتوانه عقلی و علمی با دلایل مختلفی می‌داند، از جمله اینکه کمترین جاذبه در این رنگ وجود دارد، دانشمندان فرآیند دیدن یک شیء را این‌گونه تعریف می‌کنند: پرتو نور از منبع نور به جسم می‌تابد، سپس از سطح جسم به چشم منعکس می‌شود و چشم با سازوکار خودش، تصویر آن جسم را به مغز می‌فرستد.

کشف دیگرِ دانشمندان این است که رنگ هر جسم سهم بسزایی در بازتابش نور دارد؛ به‌‌این‌ترتیب‌که هرچه رنگ روشن‌تر باشد، نور را کمتر جذب کرده و بیشتر منعکس می‌کند و هرچه تیره‌تر باشد، نور را بیشتر جذب کرده و کمتر می‌تاباند؛ ازاین‌رو، رنگ مشکی کمترین بازتابش را نور دارد و نیز جسم را از آنچه هست، دورتر نشان می‌دهد. همۀ ما هم تجربه کرده‌ایم که لباس تیره زودتر گرم می‌شود و لباس روشن دیرتر.

این حقیقت انکارناپذیر علمی نیز تأییدی است بر برتری و بی‌همتایی چادر مشکی؛ زیرا نور را بیشتر از هر رنگی جذب کرده و کمترین جلب توجه را دارد. همچنین فرد چادربه‌سر را دورتر نشان می‌دهد. این یعنی دیدن، اما بی‌تحریک یا با تحریک کمتر. سرّ اینکه روانشناسان می‏گویند رنگ روشن و شاد برای بیننده جذاب و گیراست، همین است. عقل نیز بر همین اساس فرمان می‌دهد که این گیرایی و دل‌ربایی قانونمند باشد و محدود به حریم خانواده.

این تنها مروری کوتاه بر 5 دلیل از 20 دلیل عقلی و روانشناختی و علمی پیرامون حجاب برتر است که آیت الله مهدوی در کتاب زیباتر از گل به آن پرداخته‌ و با تشریح آن اهمیت حجاب را نه تنها برای جامعه اسلامی و کشور عزیزمان بلکه برای جامعه جهانی با دقت و ظرافت و ارائه شواهد علمی و بدیهی تبیین کرده است./1304/پ203/ب1