روند شناسی تحولات اجتماعی ایران متأثر از شبکه های اجتماعی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، سومین و آخرین جلسه کلاس دوره تاثیرات و پیامدهای شبکه های اجتماعی جدید موسسه آموزشی سراج با عنوان روند شناسی تحولات اجتماعی ناشی از شبکه های اجتماعی توسط دکتر ساجد هاشمی  دبیر گروه فرهنگی مرکز تحقیقات و آینده پژوهی سازمان سراج برگزار شد.

دبیر گروه فرهنگی مرکز تحقیقات و آینده پژوهی سازمان سراج با اشاره به تحولات اجتماعی گفت: تحولات اجتماعی در هر جامعه ای تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد و یک پدیده به صورت مستقل نمی تواند نقش تعیین کننده ای در شکل گیری تحولات اجتماعی ایفاء کند.

وی با اشاره به تحولات  فضای مجازی وشبکه های اجتماعی در ده سال اخیر، اظهار داشت: یک سری شاخصه ها برای فضای مجازی وجود دارد که در واقع میزان گستردگی و نفوذ این شاخصه ها را می توان سنجید، از جمله این شاخصه ها ضریب نفوذ اینترنت می باشد، یعنی چه میزان در جامعه دسترسی به اینترنت وجود دارد، شاخصه دیگر ظرفیت و پهنای باند اینترنت در کشور است و شاخصه دیگر ضریب نفوذ شبکه های اجتماعی است،یعنی از میان کسانی که به اینترنت دسترسی دارند چه مقدار از افراد از شبکه های اجتماعی در بستر های مختلفی که وجود دارد استفاده می کنند، وضعیت این موارد را در امروز با سال پیش باید مقایسه کرد؛ فضای مجازی که ما امروز با آن مواجه هستیم به شکل بنیادی و از اساس متفاوت هستند با شکل و ماهیتی که در ده سال پیش داشتند، ده سال زمان طولانی برای تحولاتی که در فناوری ها اتفاق می افتد، نیست، اما مشاهده می کنیم که تحولات در حوزه فناوری های مرتبط با فضای مجازی بسیار سریع و پرشتاب بوده است.

دبیر گروه فرهنگی مرکز تحقیقات و آینده پژوهی سازمان سراج با توضیح بستر شبکه های اجتماعی در سال های کنونی عنوان کرد: بستر اصلی شبکه های اجتماعی ده سال پیش وب و از طریق کامپیوتر یا رایانه افراد بوده است در حالی که امروز بستر اصلی تلفن همراه و پیام رسان های اجتماعی است؛ محتوای غالب شبکه های اجتماعی در ده سال گذشته متن بود در حالی که امروزه به واسطه افزایش پهنای باند و سرعت محتوای غالب، تبدیل به  تصویر یعنی عکس و فیلم شده است.

وی با اشاره به مصادیق جدید فضای مجازی ابراز داشت: در سال های پیش نسل اول از فضای مجازی را شاهد بودیم که مهمترین مصادیقش وبلاگ، وبسایت و نسل اول شبکه های اجتماعی مثا یاهو و فیسبوک بود و از سال 92 که گوشی های هوشمند به صورت گسترده در جامعه گسترش پیدا کردند، مصادیق جدیدی از فضای مجازی بروز و ظهور پیدا کرد از جمله پیام رسان هایی مثل واتساپ و تلگرام و اینستاگرام و ...  

هاشمی در مقایسه وضعیت فضای مجازی گذشته و امروز بیان داشت: از مقایسه وضعیت فضای  مجازی گذشته و امروز سه نتیجه مهم مستفاد می گردد؛ فضای مجازی یک پدیده بشدت متغیر و در حال شدن است یعنی در واقع تعریف ما از فضای مجازی روز به روز در حال عوض شدن است، رشد فضای مجازی از یک طرف و میزان و دامنه استغراق افراد در آن به شکل تصاعدی افزایش پیدا می کند و تحول در لایه های زیرین فضای مجازی به تحول در لایه های بالاتر منجر می شود.

پژوهشگر حوزه فضای مجازی در ادامه افزود: به یک معنا می توان ریشه تحولات اجتماعی در روابط قدرت جستجو کنیم، صاحبان قدرت نهادهای جامعه را براساس ارزش ها و منافع خودشان می سازند نکته مهم اینجاست که روابط قدرت در یک جامعه توده ای با یک جامعه شبکه ای شده کاملا متفاوت است، منظور از جامعه توده ای چیست؟ در جامعه ای که افراد به مثابه اتم های مجزا از هم هستند و ربط و نسبتی میان این کنش گران و بازیگران اجتماعی وجو ندارد ما با یک جامعه توده ای مواجه هستیم که رسانه غالب در آن رسانه های ارتباط جمعی مثل تلوزیون، ماهواره و متبوعات هستند؛ به بواسطه تحولاتی که در بسترها به وجود آمده است، امروز با جامعه شبکه شده مواجه هستیم؛ در جامعه شبکه ای با شبکه های قدرت مواجه هستیم که عموماً هم سیاسی نیستند.

وی با اشاره به نقش شبکه های اجتماعی در تحول پذیر بودن جامعه ابراز داشت: دگرگونی محیط ارتباطی به طور مستقیم در اشکال ساخت معنا و تولید روابط قدرت تاثیر می گذارد، تغییر در روابط شبکه های اجتماعی به تغییر و تحولات اجتماعی می انجامد.

هاشمی در تبیین روند شناسی اجتماعی  و اینکه دنیا به سمت سایبری شدن در حرکت است و دیگر نمی توان بین فضای حقیقی و مجازی فرقی قائل شد، عنوان کرد: شبکه های اجتماعی که ما امروز با آن ها روبرو هستیم یک سری ویژگی ها و مولفه هایی دارند که با براساس آن  بر حوزه ها و عرصه های مختلفی که با هم مرتبط هستند، تاثیر می گذارند ، از جمله ویژگی ها، ارتباطی بودن این شبکه ها است برخلاف شبکه های توده ای و ارتباط جمعی مثل تلوزیون و رادیو و متبوعات که شکل ارتباطشان یکسویه است، ویژگی دیگر مجازی بودن آن هاست، این شبکه های اجتماعی مجازی قابلیت شناسایی و برچسپ گذاری به شکل حقیقی ندارند؛ ویژگی دیگراستقلال این شبکه ها است همچنین این  شبکه ها قابلیت شخصی سازی دارند و می توان براساس سلایق شخصی سازی کرد.