آقا بزرگ تهرانی، مؤسس چاپخانه مطبعه السعاده

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، معروف بود، ما شنیده بودیم - حالا من یادم نیست جائی هم این را خوانده‌ام یا نه، اما از قدیم در دهنها بود - که این کتاب «فجر الاسلام» را که احمدامین مصری نوشت که تهمت های زیادی و اهانت های زیادی در این کتاب به شیعه کرده است - که بعد هم «ضحی الاسلام» و «ظهر الاسلام» و «عصر الاسلام» را نوشت و همین طور در همۀ اینها همین اهانت ها تکرار شده - وقتی منتشر شد، موجب شد که تعدادی از بزرگان و روشنفکران حوزه‌ی علمیه‌ی نجف به فکر بیفتند و پاسخ عملی بدهند. لذا مرحوم آشیخ آقا بزرگ تهرانی کتاب «الذّریعة» را نوشت؛ مرحوم سید محسن جبل عاملی کتاب «رجال» معروف خودش را و «اعیان الشیعة» را نوشت؛ مرحوم صدر کتاب «تأسیس الشیعة لفنون الاسلام» را نوشت؛ اینها دفاع کردند، دفاع عملی، یعنی یک کتاب سیصد چهارصد یا دویست سیصد صفحه‌ایِ فجر الاسلام موجب شد که چند دائرةالمعارف بزرگ در شیعه به وجود آمد.
رهبر معظّم انقلاب، آیت الله العظمی سید علی خامنه ای
۱۳۸۹/۰۶/۲۵

 محمدمحسن بن علی منزوی تهرانی معروف به آقابزرگ تهرانی ( 1293 ق- 1389 ق)فقیه و کتابشناس شیعه بود، ازاو آثار متعددی به جا مانده است که مهمترین آنها دو کتاب دائره المعارفی الذریعة الی تصانیف الشیعة در معرفی کتابها و آثار شیعه و طبقات اعلام الشیعه در شرح احوال و آثار عالمان و رجال شیعه از قرن چهارم تا چهاردهم قمری است.

از ۷ سالگی ( 1300 ق) در محله خود پامنار به مکتب خانه رفت و دروس متداول آن زمان را فراگرفت، آقا بزرگ در سال 1315 ق به قصد ادامه تحصیل به نجف رفت و در این شهر نزد میرزا حسین نوری، محمدطه نجف،سید مرتضی کشمیری، میرزا حسین خلیلی، آخوند ملا محمّد کاظم خراسانی و دیگر علماء به کسب دانش پرداخت.

آقابزرگ در سال 1329 قمری به سامرا رفت و در درس آیة الله محمدتقی شیرازی (م 1338 ق) معروف به میرزای شیرازی دوم شرکت جست، شیخ آقابزرگ در سال 1355 به دنبال کشته شدن شیخ هادی تهرانی از دوستان نزدیک او به دست متعصبان ضد شیعه و ضد ایرانی سامرا، اقامت بیشتر در آنجا را به مصلحت ندیده، به نجف بازگشت، او در آنجا با کمک مالی عمویش چاپخانه ای به نام « مطبعة السعاده» بر پا نمود تا کتاب خود را به چاپ برساند،اما دولت پادشاهی عراق به عذر اینکه ایشان ایرانی هستندمانعشان گردید و او ناچار شد چاپخانه را بفرو شد و کتابش را برای چاپ به مطبعة الغری در نجف بسپارد، سه جلد از الذریعه در این مطبعه چاپ شد ولی شروع جنگ  جهانی و گرانی وسایل طبع او را بر آن داشت که فرزندش علینقی را برای چاپ بقیه مجلدات الذریعه به ایران بفرستد.

آقا بزرگ تهرانی، کتابخانه ای جامع داشت که دارای بیش از 5000 جلد کتاب در تاریخ، زیست نامه، فهرست های عمومی و خصوصی، دائره المعارف ها و ... بودکه در طول حیات وی طلاب و اهل مطالعه و تحقیق از این کتابخانه بهره می بردند.

آقا بزرگ متخصص شرح حال نگاری و کتابشناسی و فهرست نویسی بود، ولی دامنه تالیفاتش موضوعات دیگری چون تاریخ؛ کلام؛ اخلاق؛ فقه؛ ریاضی و... را نیز در بر دارد، مهمترین آثار او از این قرار است:

 الذریعة الی تصانیف الشیعة، شامل ۹۲ جلد که جزء نهم آن در ۱ مجلد است.

 طبقات اعلام الشیعه

 مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال

 هدیه الرازی الی المجدد الشیرازی

 النقد اللطیف فی نفی التحریف عن القرآن الشریف (خطی)

 توضیح الرشاد فی تاریخ حصر الاجتهاد

 تفنید قول العوام بقدم الکلام (خطی)

 ذیل المشیخه

 ضیاء المفازات فی طریق مشایخ الاجازات، (خطی)

 اجازات الطوسی

 مستدرک کشف الظنون، یا ذیل کشف الظنون