من به شما اتمام حجت میکنم...

آیت‌الله گلپایگانی از آغاز حکومت محمدرضا پهلوی، به‌ویژه در دهه ۱۳۴۰، مخالفت‌های خود را با اصلاحات موسوم به "انقلاب سفید" و برنامه‌های غرب‌گرایانه رژیم پهلوی اعلام کرد. او به ویژه به مواردی مانند اصلاحات ارضی و اعطای حق رأی به زنان به دلیل مغایرت آن با احکام اسلام اعتراض داشت.با شروع فعالیت‌های سیاسی امام خمینی در قم، آیت‌الله گلپایگانی نیز در کنار دیگر علما، از اعتراضات امام حمایت کرد. وی بارها در بیانیه‌های خود، رژیم پهلوی را به دلیل سرکوب آزادی‌های دینی و سیاسی محکوم کرد. در جریان حمله کماندوهای رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه قم در فروردین ۱۳۴۲، آیت‌الله گلپایگانی به شدت به این اقدام اعتراض کرد. او در این واقعه، از حقوق طلاب و روحانیون دفاع کرد و حمایت خود را از مظلومان اعلام نمود.یکی از دغدغه‌های اصلی آیت‌الله گلپایگانی، حفظ استقلال حوزه‌های علمیه از نفوذ حکومت پهلوی بود. او در مقابل تلاش‌های رژیم برای دخالت در امور دینی و مذهبی ایستادگی کرد و در این مسیر نقش مهمی در تقویت جایگاه حوزه قم ایفا کرد.آیت‌الله گلپایگانی یکی از روحانیونی بود که در کنار امام خمینی، به شدت با لایحه کاپیتولاسیون (مصونیت قضایی مستشاران آمریکایی) مخالفت کرد و آن را اقدامی تحقیرآمیز برای ایران دانست.در سال‌های پایانی حکومت پهلوی، آیت‌الله گلپایگانی حمایت معنوی خود را از مبارزات انقلابی مردم ایران اعلام کرد. او همچنین با ارسال پیام‌ها و بیانیه‌ها، مردم را به مقاومت و پایبندی به ارزش‌های اسلامی دعوت کرد.

آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی در دوران دولت نظامی غلامرضا ازهاری (آبان تا دی ۱۳۵۷)، مواضع انتقادی و قاطعانه‌ای اتخاذ کرد. این دوره یکی از حساس‌ترین برهه‌های تاریخ انقلاب اسلامی ایران بود، چرا که رژیم پهلوی با تشکیل یک دولت نظامی سعی داشت بحران سیاسی و اعتراضات گسترده مردم را کنترل کند. آیت‌الله گلپایگانی به عنوان یکی از مراجع برجسته، با صدور بیانیه‌ها و اتخاذ مواضع صریح، به مقابله با این اقدامات پرداخت.آیت‌الله گلپایگانی با صدور بیانیه‌هایی، سرکوب خونین اعتراضات مردمی توسط دولت نظامی ازهاری را به شدت محکوم کرد. وی نسبت به کشتار مردم بی‌گناه و استفاده از زور برای سرکوب اعتراضات مشروع واکنش نشان داد و آن را مغایر با اصول انسانی و اسلامی دانست.با توجه به اعلام حکومت نظامی توسط دولت ازهاری در بسیاری از شهرهای ایران، آیت‌الله گلپایگانی این اقدام را محکوم کرد. وی این سیاست را نه تنها ناکارآمد، بلکه عامل تشدید خشم و نارضایتی مردم دانست.

آیت‌الله گلپایگانی در این دوره نیز همانند سایر مراحل انقلاب، همواره بر حمایت از مردم و خواسته‌های آنان تأکید داشت. او در بیانیه‌ها و پیام‌های خود، از مردم خواست تا به مبارزات خود ادامه دهند و از حقوق خود دفاع کنند.وی دولت نظامی را اقدامی موقت و بدون راه‌حل اساسی برای بحران سیاسی کشور توصیف کرد. او معتقد بود که مشکل اصلی، ساختار استبدادی رژیم پهلوی است و تغییر دولت یا تشکیل دولت نظامی نمی‌تواند مشکلات عمیق کشور را حل کند. آیت‌الله گلپایگانی تأکید داشت که هرگونه تغییر سیاسی باید مبتنی بر ارزش‌های اسلامی و خواسته‌های مردم باشد. او ضمن مخالفت با دولت ازهاری، خواستار اجرای عدالت و احترام به حقوق مردم شد. آیت‌الله گلپایگانی در یکی از بیانیه‌های خود در آن دوره، به طور خاص از جنایات دولت ازهاری یاد کرد و خواستار توقف فوری سرکوب‌ها شد.

یکی از مهمترین واکنش های مرحوم گلپایگانی به دولت ازهاری تلگرافی ست که ایشان در نقد رویکرد و عملکرد این دولت در 29 آبان 1357 منتشر کردند. متن این تلگراف به این شرح است:

تاریخ سند: 29 آبان 1357

مخابره تلگراف از طرف آیت اله سید محمدرضا گلپایگانی بعنوان ارتشبد ازهاری نخست وزیر به تهران

روز 29 /8 /57 (2537 شاهنشاهی)، آیت اله سید محمدرضا گلپایگانی (یکی از آیات ثلاثه مقیم قم) تلگرافی بعنوان ارتشبد ازهاری بشرح زیر به تهران مخابره کرده است : «برحسب وظیفه شرعیه و مسئولیت مهمی که برعهده دارم لازم دانستم به جنابعالی و تمام درجه داران و افسران و افراد ارتش تذکر دهم، باشد که این تذکرات باعث تنوع و فکر صحیح و اتخاذ ترتیب مشروع و منطقی گردد.

آقای ازهاری سلب آزادیهای فردی و اجتماعی و ایجاد اختناق و سانسور و کشتار و اتلاف نفوس نه شما را بر ابقاء حکومت استبداد توفیق میدهد و نه این ملت ستمدیده را آرام و نه مقام روحانیت را از انجام وظیفه شرعی باز میدارد.

اگر راستی بقاء این مملکت را میخواهید با ملت عناد و لجاج نورزید و برآتش تنفر و انزجار و اعتراض و اعتصاب که اعمال ضد اسلامی و مصادر مملکتی و حکومت آنرا روشن کرده است، هیزم نریزید و از راهی که منتهی به ندامت و زوال حیثیات مملکت است، بازگردید.

با اسلحه ای که در انبارها با پرداخت میلیارها پول ملت محروم ذخیره شده است ملت را که مالک واقعی است نکشید و باظهار پشتیبانی بعضی از اجانب که میخواهند شما را هرچه بیشتر به دشمنی با ملت برانگیزند تا مطیع فرمانشان باشید و غیر از آنها پناهگاه و پشتیبانی نداشته باشید مغرور نشوید و شخصی پرستی را بر مصالح مملکت ترجیح ندهید.

من بشما اتمام حجت میکنم که آنچه شما در مقام حفظش هستید که حتما خواسته ملت و مصلحت نیست مجوز این اقدامات خشونت بار نمیباشد، آیا نمی بینید که مملکت در اعتصاب است، آیا نمیدانید که دانشگاهیان و فرهنگیان و بازاریان و کارگران و کارمندان صنعت نفت و مطبوعات و جراید و همه و همه همکاری با نظام حاکم را خیانت به مملکت و حقوق و آزادی خود میدانند، راضی نشوید در تاریخ ثبت شود که ارتش ایران بعد از سالها استراحت ملت را هدف قرارداد و خیابانها و کوچه و بازار و دانشگاه و مدارس را از خون ملتی که بودجه هنگفت ارتش را متحمل است رنگین ساخت.

آقای ازهاری با توجه باینکه نهضت اخیر ملت ایران برای طرد استعمار و استبداد تمام قشرهای مملکت را فرا گرفته است، مقابله با آن با نیروهای مسلح و کشتار صغیر و کبیر مملکت را از بحران و ناآرامی نجات نخواهد داد و مردم به چیزی غیر از پایان یافتن حکومت استبدادی و تأمین عدالت اجتماعی در سایه برقراری نظام اسلامی راضی نخواهند شد.

شما که بعنوان حفظ نظام مشروطه سلطنتی با مردم روبرو شده اید و افراد را بجرم مخالفت با رژیم دستگیر مینمائید میدانید که نیم قرن است از جانب نظام حاکم براین مملکت رژیم مشروطه ملغی شده و سالهاست که عملاً بساط آنرا برچیده اند و به رژیم دیکتاتوری و باصطلاح شاهنشاهی که یکی از فلسفه های مهم انقلاب مشروطه، پایان دادن بآن بود تبدیل شده است.

آیا خود شما واقعا تحت مشروطه بر مملکت مسلطید، بیائید بیش از این مملکت را بخطر و مردم را به جنبش وادار نسازید.

معلوم است مردم این سبک حکومت و استبداد را نمیتواند هضم نمایند که این همه کشته میدهند و باز هم ایستادگی مینمایند.

» ضمنا تلگراف فوق با مهر و امضاء آیت الله گلپایگانی توسط عوامل وی در نقاطی از شهر قم توزیع شده است.

ارزیابی خبر : مخابره و توزیع تلگراف با متن بالا صحت دارد.

اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.