حجت الاسلام نصیری مطرح کرد؛
روایتگری صحیح چالشی بزرگ در عصر انفجار اطلاعات
فعال حوزه فضای مجازی با اشاره به اینکه روایتگری صحیح به یکی از چالش‌های اساسی رسانه‌ها تبدیل شده، گفت: وضعیت کنونی سوریه نمونه‌ای است که نشان می‌دهد چگونه می‌توان با استفاده از قدرت رسانه، سرزمینی را تحت کنترل درآورد.
اشاره: در دنیای امروز که سرعت انتشار اخبار و اطلاعات به اوج خود رسیده است، روایتگری صحیح به یکی از چالش‌های اصلی رسانه‌ها تبدیل شده است، این چالش ناشی از سرعت انتشار اخبار جعلی، سیاست‌زدگی و غلبه نگاه‌های جناحی است، اما چگونه می‌توان در این فضای پیچیده، روایتگری دقیق و بدون تحریف ارائه داد؟ رسانه‌های داخلی تا چه حد در این مسیر موفق بوده‌اند؟
در این راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام جمال نصیری فرد فعال حوزه فضای مجازی گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌آید:
رسا ـ روایتگری صحیح چیست و چرا در عصر حاضر به یکی از چالش‌های اصلی رسانه‌ها تبدیل شده است؟
روایتگری صحیح یعنی بیان صادقانه وقایع؛ بصورتی که در امان از هرگونه افراط و تفریط باشد. یعنی نه در دام سانسور و حذف وقایع بیفتیم؛ نه اینکه با سوگیری‌ها و انگیزه‌های مختلف در صدد تحریف آن باشیم.
اما اینکه چرا روایتگری صحیح به یک چالش اصلی تبدیل شده است، ابعاد مختلفی دارد. یکی از آنها سرعت انتشار است، در فضایی که رسانه‌ها می‌خواهند اولین روایتگر باشند، طبعا زمان خیلی کمی برای صحت‌سنجی اخبار دارند. وقتی پای اخبار جعلی (فیک) به عنوان چالش دوم باز شود، نتیجه برای رسانه‌ها هم سخت‌تر خواهد شد. از اینها که بگذریم یکی از گرفتاری‌های فعلی، غلبه سیاست‌زدگی و نگاه‌های جناحی است؛ که اگر در رسانهای این حاکم شد باعث می‌شود اشکالات طیف خودی دیده نشود و در مقابل صرفا اشکالات و اشتباهات طیف مقابل، نه تنها ضریب داده شود، بلکه پررنگ هم شود. رسانه‌ها این قدرت را دارند که بزرگترین جنایات را عادی و کم اهمیت جلوه دهند و در مقابل یک مسأله کم اهمیت را آنچنان بزرگ کنند که تبدیل به بحران یا شبه بحران شود.
وضعیت امروز سوریه درس عبرتی است که چطور با قدرت رسانه و بدون کمترین درگیری و تلفات می‌توان سرزمینی را تسخیر کرد و رعب در دل مردم و حتی نظامی‌ها ایجاد کرد.
رسا ـ با توجه به گسترش فضای مجازی، چه الزامات و استانداردهایی برای روایتگری دقیق و بدون تحریف در این فضا وجود دارد؟
این سوال را در ادامه سوال قبل و چالش‌های روایتگری می‌توان دید. چراکه یکی دیگر از چالش‌ها این است که فعالیت رسانهای به امری سهل تبدیل شده است. از طرفی موهبت است و با کمترین امکانات می‌توان کنش رسانهای و روایتگری داشت؛ اما از طرف دیگر هم می‌تواند مشکل‌آفرین باشد. اگر بدون فهم رسانهای و به صرف انگیزه و تکلیف، کسی وارد فضای رسانهای شود، چه بسا بیش از اینکه امیدافزا و کارامد باشد، خسارت‌آفرین و امیدزدا شود. افرادی که با هر بهانه‌ای سعی می‌کنند فضای رسانهای را دو قطبی و صفر و یکی کنند دقیقا در این ریل خطرناک حرکت می‌کنند. از دیگران که توقع روایتگری طبق اصول نداریم، اما از دوستان این توقع هست که مراقب خروجی روایتگری رسانهای خود باشند. گاهی از بالا نگاه کنیم ببینیم نتیجه‌ی فعالیت رسانهای همان چیزی است که اراده کردیم؟
در باب استانداردها، مهمترین نکته صحت‌سنجی اخبار است؛ گاهی می‌بینیم ادعایی که فلان شبکه صهیونیستی مطرح کرده عینا در برخی کانال‌ها منعکس می‌شود گرچه منبع آن را ذکر می‌کنند؛ اما نقدی هم مطرح نمی‌کنند که این مدعا یا کنش دشمن است؛ نتیجه این می‌شود که این کار موجب امتداد همان روایت دشمن می‌شود؛ دقیقا چیزی که دشمن می‌خواست و دستش از آن کوتاه بود؛ یعنی پیدا کردن تریبون در رسانه‌های خودی!
علاوه بر صحت‌سنجی کلان‌نگری هم لازم است. یک رسانه می‌تواند هرآنچه می‌گوید راست و صحیح باشد؛ اما روایتگری‌اش غلط و در امتداد روایت دشمن باشد؛ چرا که همیشه فقط دست روی نقاط ضعف و کاستی‌ها گذاشته است.
از شتاب‌زدگی در نشر اخبار و روایات ناقص باید پرهیز کرد؛ حتی برای ارتقای فهم رسانهای مخاطب باید تلاش کرد. از تصحیح اشتباه هم نباید ترسید یا خجالت کشید؛ به هر حال همیشه امکان اشتباه هست، آن هم در این زمانه انفجار اطلاعات، اگر مراقب اصول اخلاقی و حرفه‌ای رسانهای باشیم شاهد بهترین کنشگری هم خواهیم بود.
رسا ـ به نظر شما، رسانه‌های داخلی تا چه حد توانسته‌اند در فضای مجازی روایتگری صحیح و قابل اعتماد ارائه دهند؟ و اینکه رهبر معظم انقلاب بر روایتگری درست و دقیق در فضای مجازی تأکید کرده‌اند، آیا این خواسته ایشان تاکنون محقق شده است؟
نمی‌توان صفر و یکی نگاه کرد. در عرصه روایتگری و کنش رسانهای از طرفی موفقیت‌ها و تلاش‌های خوبی را شاهدیم و از طرفی هم کاستی‌ها و نارسایی‌ها و ناهماهنگی‌های زیادی را شاهدیم. اینکه رهبری بارها به تعابیر مختلف از صاحبان تریبون، صاحبان قلم و اهالی هنر خواسته‌اند نبرد نرم‌افزاری و جنگ نرم و جهاد تبیین را جدی بگیرند برای این است که ما در برابر هیمنه هجوم حداکثری دشمن آنگونه که باید و شاید نتوانسته‌ایم فعالیت متناسب داشته باشیم. البته اینطور نیست که تلاشها را نادیده بگیریم؛ اما موفقیت ما روزی است که در عرصه روایتگری بتوانیم در برابر تبلیغات مسموم دشمن، به افکار عمومی مصونیت‌بخشی کنیم؛ مصونیتی حداکثری و تام. از طرفی بتوانیم نقاط قوت و دستاوردهای عظیمی که در جمهوری اسلامی محقق شده را برای مردم تبیین کنیم و در کنار آن مطالبه‌گری صحیحی هم برای رفع کاستی‌ها شکل بگیرد و از طرف مقابل چهره واقعی غرب نمایان شود؛ تا روشن شود با آن بهشت برینی که برای مردم تصویر می‌کنند فرسنگ‌ها فاصله دارد.
رسا ـ دشمنان از ابزارهای نرم‌افزاری برای جنگ روایت‌ها استفاده می‌کنند. راهکارهای مقابله با این تهدیدات نرم‌افزاری چیست؟
یکی از مهمترین نکات بالا بردن سواد رسانهای مخاطب است. اینکه سریع با روایت‌های مختلف مخصوصا روایاتی که از منابع مشکوک یا منابع دشمن سرچشمه گرفته، منفعل نشویم و باور نکنیم. در این راستا رسانه‌های داخلی هم تمام تلاش خود را برای جذب و اعتمادسازی مردم باید داشته باشند.
همچنین همیشه باید مترصد باشیم دشمن از چه نقاطی به ما حمله می‌کند، گاهی قوی‌ترین نقاط مثبت ما را هدف می‌گیرد تا آرام آرام و به مرور زمان موریانه‌وار اعتقادات و باورها و محکمات راسخ ما را سست کند؛ گاهی از موضع نقاط ضعف ما حمله می‌کند تا سریع‌ترین نتیجه‌ها عایدش شود؛ برای هریک، به برنامه‌ها و کنش‌های متناسب نیاز داریم.
در کنار همه اینها نیاز به خلاقیت رسانهای داریم. دیدیم حماس با ابتکارات رسانهای، چه در آغاز عملیات 7 اکتبر، چه در ادامه و چه در آزادسازی اسرا، خلق روایتی داشت که دشمن اسرائیلی در برابر افکار عمومی، زبون و ناتوان شد. محکومیت اسرائیل در افکار عمومی ملل مختلف را نباید چیز کم و کوچکی پنداشت. اینکه دانشجویان اروپا و آمریکا اینطور به صحنه آمدند و حتی بازداشت شدند، برای آن هزینه دادند؛ برخی از ادامه تحصیل یا موقعیت‌های شغلی منع شدند، دلیل چیست؟ جز تأثیر روایتگری صحیح و رساندن حق به مردم دنیا برای شناختن باطل و مبارزه با آن بود.
اینکه اسیر اسرائیلی آنگونه رفتار می‌کند و بوسه به سر اعضای حماس می‌زند اما در مقابل مخاطب جهانی می‌بیند اسرائیل دست به بدترین نسل‌کشی تاریخ زده است، همه اینها در شناخت حق و باطل کمک می‌کند.
البته قدم‌های بسیار بزرگتر و بیشتری چه در داخل، چه در فضای بین الملل باید برداشته شود. ما اگر در نبرد رسانهای بتوانیم آمریکا و یهود را شکست بدهیم، عملا بزرگترین ضربه را به امپراطوری آنها وارد کردیم. بزرگترین امید دشمن به این است که ایستادگی ما در برابر محکمات اصیل اسلامی و انقلابی را سست کند و این را با هزاران تهاجم به باورهای ما از طرق مختلف تعقیب می‌کند. در مقابل هم باید تهدید دشمن را خنثی کنیم هم علیه او تهاجم فعال رسانهای داشته باشیم؛ نه اینکه همیشه در موضع انفعال و صرفا پاسخ به شبهات باشیم؛ البته آن هم در جای خود ارزشمند است ولی تهاجم رسانهای در افق دیگری است و دارای دستاوردهای بیشتری است.
ارسال نظرات