برگزاری دومین نشست تخصصی «بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم»

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، دومین نشست تخصصی «بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم» عصر روز سه شنبه 21 اسفند در خبرگزاری رسا با حضور کارشناسان و پژوهشگران برگزار شد.

این نشست تخصصی از سلسله نشست های هویت طلبگی بوده که در خبرگزاری رسا با همت این رسانه حوزوی و با مشارکت کمیسیون حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم و مرکز مطالعات سنجش دینداری و پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت برگزار می شود.

در دومین قسمت از این سلسله نشست ها آقایان و حجج اسلام والمسلمین حسین بنیادی عضو هیئت رئیسه مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، سیدسجاد ایزدهی دبیر همایش کتاب سال حوزه، عبدالله جلالی مدیر گروه سبک زندگی مرکز پژوهش های اسلامی رسانه، جعفر واضحی دبیر ستاد راهبری دعا و رثاء و آقایان کمال اکبری رئیس دانشکده دین و رسانه، امیرمحمد صلصالی دبیر هم افزایی فعالان تعلیم و تربیت و علیرضا استادیان پژوهشگر علوم اسلامی به بحث و تبادل نظر پرداختند.

حجت الاسلام سیدصابر رضایی دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی و از پژوهشگران این پروژه تحقیقاتی گفت: مرکز مطالعات راهبردی حوزه در بخش حوزه و جامعه در یک پروژه تحقیقاتی به دنبال کشف انتظارات مردم از نگاه روحانیون بود و همچنین در یک پروژه دیگر از خود مردم انتظارات از روحانیت را جویا شد.

وی ادامه داد: سیاست هایی گاه اعمال می شود که ارتباطی با خواسته های واقعی مردم ندارد و مجبور هستیم از ابزارهای دیگر استفاده کنیم تا مورد استقبال قرار گیرد از این رو مسئله پژوهشی ایجاد شد و دو پروژه تحقیقاتی در عرض یکدیگر برای رسیدن به نتیجه ای واحد شکل گرفت.

حجت الاسلام رضایی با بیان اینکه تلقی روحانیون از انتظار مردم، در کنشگری روحانیت تأثیر دارد، افزود: باید انتظاراتی که تصور کرده اند را مورد واکاوی قرار دهیم؛ گاه احساس می شود یک شکاف بین تلقی روحانیت از خواست مردم و انتظار مردم از روحانیت وجود دارد.

حجت الاسلام والمسلمین حسین بنیادی عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین در این نشست با تشکر از خبرگزاری رسا در پرداخت به موضوعات مهم روحانیت اظهار داشت: انتظارات روحانیت و ذهنیت مردم یک وابستگی و پیوستگی دارند. قبل از اینکه نظام اسلامی استقرار پیدا کند تلقی مردم از روحانیت چیزی بود که به فرزندان آن ها نیز منتقل شد و قبل اینکه انقلابی صورت گیرد این تلقی مثبت بود.

وی در ادامه با اشاره به هجمه های روشنفکران علیه حوزه های علمیه تصریح کرد: برخی حوزه ها را متهم به تحجر کرده و آن را عقب مانده از زمان توصیف کردند که پاسخ آن ها را در سخنان شهید مطهری و دکتر شریعتی می توان مشاهده کرد.

حجت الاسلام والمسلمین بنیادی با بیان اینکه حوزه های علمیه سبب ایجاد یک انقلاب بزرگ در کشور شدند، تصریح کرد: در هنگام مشکلات مردم سراغ موجد می روند و در خصوص کاستی ها و مشکلات از روحانیت توقع دارند.

در ادامه این نشست نیز حجت الاسلام سیدسجاد ایزدهی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تشکیک در عنوان نشست گفت: انگار این عنوان برای یک حل مسئله در نظر گرفته شده و گویا پیش فرض این است که تلقی مناسبی از انتظارات مردم وجود ندارد و ما می خوهیم این تلقی را مناسب سازی کرده و برای سیاستگذاری استفاده کنیم.

وی در ادامه تلقی ها و انتظارات را مقوله هایی نسبی دانست که تابع عوامل زیادی بوده و در ادامه افزود: مسائلی است که هیچ ربطی به روحانیت ندارد اما مردم از روحانیت انتظار پیدا کرده و از طرف دیگر نکات مثبت کارکردهای روحانیون را نمی بینند. شرایطی پیش آمده که درصد توقع از روحانیت از 20 که واقعیت آن است به 100 که یک تلقی غیر واقعی رسیده و وقتی روحانیت 40 درصد این توقعات را ایجاد می کند متهم به کم کاری می شود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه رسانه های خارجی توقعات و انتظارات را به شکل فزایننده ای افزایش داده اند، گفت: فرزند منطقی که بداند پدرش 20 میلیون در ماه درآمد دارد، در حد همان غذا از پدر توقع دارد اما اگر پدر 200 میلیون در ماه درآمد داشته باشد توقعات به سمت لپ‌تاپ، ماشین و... رفته و هر دو منطقی است. در حال حاضر توان روحانیت و انتظارات از آن به شکل غیر واقعی فزاینده شده است.

حجت الاسلام عبدالله جلالی در ادامه دال مرکزی موضوع جلسه را تلقی مردم دانست و افزود: در این نشست در خصوص روحانیت بعد از انقلاب گفت‌وگو می کنیم و به علت شتابی که رسانه ها توانستند شکل دهند نگاه مردم به روحانیت متفاوت است.

وی در دسته بندی انتظارات مردم گفت: برخی از انتظارات مردمی نابه‌جا است که ناشی از عدم اطلاع دقیق از کارکردهای روحانیت است و برخی دیگر نیز ذهنی و ناشی از فضای اجتماعی است. مردم در طول 45 سال با طیف های مختلفی از روحانیت و عملکردهای مختلفی روبرو بوده که در انگاره های ذهنی آن ها تأثیر داشته است. برای مثال مرحوم شهید آل هاشم به عنوان یک امام جمعه مردمی که رفتار آن انتظارات به‌جا و نابه‌جای مردم تبریز را اصلاح کرد.

حجت الاسلام جلالی توجه به الگوها را مهم دانست و افزود: دسته بندی از روحانیت باعث شد انتظارات مردم با یک آشفتگی روبرو شود و انتظارات زیاد شده است. روحانیون فعال در همه تاریخ بوده و مراجع تقلید نیز فعالیت های اجتماعی گسترده داشتند و دلیل محبوبیت آن ها نیز همین در دسترس بودن است. بسیاری از علما از حرم تا بیت خود پیاده می رفتند و در دسترس مردم قرار داشتند اما برخی خود را از دسترس مردم خارج کرده اند.

حجت الاسلام واضحی در ادامه بیان داشت: مردم انتظار دارند، روحانیون از عرف عبور نکرده و در هنگام مسائل سیاسی رعایت مسائل جناحی را داشته باشد و نباید آدمی باشد که خود را از مسائل سیاسی کنار بکشد. 

وی با اشاره به ضرورت کنشگری روحانیون در انتخابات‌ها اظهار داشت: لازم است که روحانیون شاخص های انتخاب اصلح را از دیدگاه رهبری بیان کنند و از مردم بخواهند براساس شاخص ها رأی دهند.

حجت السالام صلصالی نیز در این جلسه با بیان اینکه انتظاری که مردم از ما دارند بر اساس تصویر ذهنی ساخته شده برای آن ها است، گفت: سؤال پیش می آید که این تصویر ذهنی چگونه شکل می گیرد. فضای رسانه برای جوانان و نوجوانان ما آنقدر تصویر سازی کرده که بر اساس آن تصویر تصمیم هایی نیز اخذ می کند.

وی در ادامه به موضوع گفت‌وگو با مردم اشاره کرد و افزود: در بسیاری از موارد سعی می کنیم که انتظار مردم را با گفت‌وگو حل کنیم که گاه بینشی در آن وجود دارد. روحانیون صحبتی که با مردم در خصوص حجاب می کنند درباره بینش جریان حجاب است اما جوانان دنبال این نیستند بینش بگیرند بلکه تعلق و احساس خوبی نسبت به حجاب ندارند.

همچنین کمال اکبری رئیس دانشکده دین و رسانه با بیان اینکه روحانیت در گذشته و قبل از مشروطه در ایران 5 کارکرد داشته است، گفت: امور عبادی مردم، آموزش و مکتب داری، اسناد رسمی ازدواج و طلاق، رفع خصومات و قضاوت شرعی و ارتباط بین مردم و حکومت از کارکردهای روحانیت پیش از انقلاب مشروطه بود و تا زمانی که حکومت این واسطه گری را قبول داشت مشکلات زیادی حل شد اما در زمان رضا شاه این واسطه گری به هم ریخت و در زمان محمدرضاشاه تا 1340 و حضور آیت الله بروجردی، این نقش حفظ شد.

وی ادامه داد: بازنمایی رسانه از روحانیت نیز احتیاج به بررسی دارد زیرا گاهی این رسانه وظیفه روحانیت را همین وظائف حداقلی را بازنمایی کرد اما در دهه 70 و 80 در فیلم ها حضور روحانیت به معنای حکومت بود؛ در یک بازنمایی فیلم رسوایی آمد که روحانیت را با معنویت بسیار بالا نشان داد که مخاطب آن را در مقایسه با آخوند نزدیک خود کاملا بدبین به روحانیت می شد. نسل جدیدتر ما در رسانه تلاش کرده اند که واقعیت زندگی روحانیت را نشان دهند.

اکبری به سریال مرهم که توسط برخی از دانش آموختگان دانشکده دین و رسانه ساخته شده، گفت: در این سریال تلاش داریم بگوییم روحانیون نیز مثل بقیه مشکل دارند و در زندان رفته و گرفتار مشکلات قضایی می شوند.

در پایان این نشست نیز علیرضا استادیان با طرح پرسش «کدام روحانیت» اظهار داشت: جامعه روحانیت تقسیمات فراوانی دارد و حتی از نظر جغرافیایی نیز قابل تقسیم است. 

وی ادامه داد: تلقی خود روحانیت از وظایفش تلقی آرمانی و مبتنی بر نقشی است که همیشه سعی دارد در مسیر کمال و رشد در آن حرکت کند. تصویر تاریخی از روحانیت وجود دارد که سینه به سینه و نسل به نسل منتتقل شده و یکی دیگر از توقعات بایسته های نهادی حوزه است که حوزه برای خود تعاریفی دارد یعنی توقع تحقق اسلام ناب محمدی را دارد.

استادیان در ادامه بیان داشت: تصویرسازی رسانه ها نیز تأثیر داشته است و مردم در مواجهه با روحانیت کمتر به محدودیت های روحانیت نگاه دارند و بسیاری از محدودیت ها را فهم نمی کنند.

مشروح این نشست تخصصی به زودی در خبرگزاری رسا منتشر خواهد شد.