گزارشی از نشست «نقش آفرینی رسانه‌های حوزوی در عرصه راهبری و سیاستگذاری»

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، در فضای کنونی حوزه‌های علمیه رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری راهبردی نقشی بی‌بدیل ایفا می‌کنند با این حال چالش‌های ساختاری مانند نبود سیاست‌گذاری شفاف و عدم حمایت مالی مناسب از رسانه‌های حوزوی باعث انزوای نسبی این نهادها و کاهش تأثیرگذاری‌شان شده است؛ انتقاداتی که از شورای عالی حوزه‌های علمیه به دلیل تبدیل‌شدن به نهادی صرفاً تولیدکننده اسناد بدون اجرای واقعی مطرح می‌شود نمایانگر شکاف میان سیاست‌گذاری و عمل است، علاوه بر این نگاه حاشیه‌ای به رسانه و بی‌توجهی به آموزش تخصصی خبرنگاری در حوزه‌های علمیه بر بحران هویتی این عرصه افزوده است، برای برون‌رفت از این وضعیت تقویت سازوکارهای ارتباطی کارآمد با رسانه‌ها، افزایش حمایت‌های مالی و معنوی از فعالان این حوزه و بازنگری در محتوای آموزشی با محوریت مسائل روز از ضروریات است و تنها از طریق عبور از نگاه تک‌بعدی و پذیرش نقدهای سازنده می‌توان افق‌های جدیدی برای نقش‌آفرینی رسانه‌های حوزوی گشود.

نشست «نقش‌آفرینی رسانه‌های حوزوی در عرصه راهبری و سیاست‌گذاری» که شنبه شب پس از نماز مغرب و عشا با حضور مدیران و فعالان رسانه‌ای حوزه و حجت‌الاسلام والمسلمین احمد فرخ‌فال مسئول دبیرخانه شورای عالی حوزه‌های علمیه در ساختمان شورای عالی حوزه برگزار شد، گامی مؤثر در شنیدن مشکلات و چالش‌های فعالان رسانه‌ای حوزه و تلاش برای حل آنها بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد فرخ‌فال مسئول دبیرخانه شورای عالی حوزه‌های علمیه در این نشست با ابراز خرسندی از حضور در جمع مدیران رسانه‌های حوزوی و قدردانی از تلاش‌های آنان اظهار داشت: فعالان رسانه‌ای از سر دلسوزی و علاقه به نظام فعالیت می‌کنند، کسانی که این بستر را ایجاد می‌کنند و سخن حق را می‌رسانند عملاً مخاطبانشان را به بندگی خداوند هدایت می‌کنند و دشمنان که سخنان شیطان را بازگو می‌کنند مخاطبانشان به پیروی از شیطان گرایش پیدا می‌کنند.

وی همچنین با ارائه این پیشنهاد که در هفته‌نامه حوزه و سایر رسانه‌ها حوزوی صفحه‌ای برای ارائه اطلاعات و گزارشات مرتبط با شورای عالی حوزه‌های علمیه در نظر گرفته شود، اظهار داشت: در این دوره شورای عالی تلاش شده تا نقش سیاست‌گذاری و مدیریت از اجرای مستقیم جدا شود و حرکت شورا به سوی تعالی حوزه علمیه شکل بگیرد؛ مسیری که خالی از دغدغه‌ها و تنش‌های غیرسازنده باشد.

حجت‌الاسلام محمد مهدی محققی مدیر عامل خبرگزاری رسا در این جلسه بیان کرد: در دوره‌های گذشته شورای عالی حوزه‌های علمیه، سفرهای استانی انجام شد که اقدام مثبتی به شمار می‌رفت. اما متأسفانه در این میان، رسانه‌ها به عنوان موضوعی ثانویه و کم‌اهمیت تلقی شدند و اعضای شورای عالی، رسانه‌ها را مزاحم و جدا از خود می‌دانستند، این نگرش قابل انتقاد است و ما امیدواریم که این دیدگاه تغییر کند.

مدیر عامل خبرگزاری رسا با تأکید بر ضرورت تدوین الگوهای نوین در زمینه سندنویسی شورای عالی و پایان دادن به برخی سیاست‌های ناکارآمد، بیان کرد: شورای عالی نباید تنها به نهادی برای تولید اسناد بالادستی تبدیل شود بلکه باید به اجرای این اسناد نیز توجه ویژه‌ای داشته باشد، متأسفانه در سال‌های اخیر اسناد تولید شده تنها به سطح نمایشگاهی محدود شده و به مراحل اجرایی نرسیده‌اند.

حجت‌الاسلام رضا رستمی مدیر رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه در این نشست اظهار داشت: رسانه‌های غیررسمی و خرد نقش مهمی در پیشبرد اهداف حوزه‌های علمیه ایفا می‌کنند و در واقع بال مکمل رسانه‌های رسمی حوزوی محسوب می‌شوند، این رسانه‌ها نیازمند مکان مناسب برای استقرار هستند در حالی که هزینه‌های جاری فعالیت‌های رسانه‌ای نیز به شدت بالاست.

مدیر رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه در ادامه به محدودیت بودجه حمایتی رسانه‌های حوزوی اشاره کرد و بیان داشت: که کل این بودجه در سطح کشور کمتر از دویست میلیون تومان است و مرکز خدمات حوزه تلاش‌های ارزشمند فعالان رسانه ای حوزه را غالباً در زمره فعالیت‌های تبلیغی به حساب نمی‌آورد.

حجت‌الاسلام سعید عبداللهی کارشناس رسانه و فعال فرهنگی در این نشست تأکید کرد: فرآیند سیاست‌گذاری در حوزه برای بسیاری از طلاب ناآشنا مانده است و کمبود اطلاع‌رسانی نسبت به جلسات درون حوزه موجب ایجاد بسیاری از انتقادات شده است، مشارکت بیشتر اساتید در بحث‌های هم‌اندیشانه، شکل دادن به گفتمان‌سازی و ایجاد فضای فکری مؤثر بسیار ضروری است و ارائه گزارش‌های تحلیلی درباره وضعیت علمی و معیشتی طلاب تأثیر بسزایی در همراهی طلاب با برنامه های حوزه علمیه خواهد داشت.

کارشناس رسانه و فعال فرهنگی ضمن توجه به تغییرات محتوایی دروس حوزه علمیه، اظهار کرد: زمانی که وارد حوزه شدیم مسأله انقلاب اسلامی دغدغه اصلی بود اما نظام آموزشی آن زمان نتوانست نیازهای واقعی طلاب را در این زمینه برآورده کند، درس انقلاب اسلامی تنها در قالب دو واحد مانند دانشگاه تدریس شد و دانشجویان و طلاب نسبت به تاریخ معاصر، انقلاب و حتی شخصیت‌های برجسته سیاسی آشنایی کافی پیدا نکردند. 

حجت‌الاسلام جمال نصیری‌فرد فعال حوزه فضای مجازی و مسئول سایت و کانال مناهج در این نشست اظهار داشت: بسیاری از طلاب از تشکیل جلسات شورای عالی بی‌اطلاع هستند و رسانه‌ها به‌عنوان آینه عملکرد افراد و نهادها نقش مهمی در انعکاس ذهنیت جامعه مخاطب دارند و اصلاح و بهبود این ذهنیت‌ها یکی از زمینه‌هایی است که می‌توان از رسانه‌ها برای آن بهره گرفت. 

وی افزود: یکی از راه‌های اعتمادسازی می‌تواند انعکاس دغدغه‌های مرتبط با شورای عالی حوزه های علمیه باشد، با بازنمایی درست امکان تقویت هویت در بدنه حوزه وجود دارد، چراکه در حال حاضر با چالش بحران هویت هم در میان طلاب و هم استادان مواجه هستیم، ایجاد شرایط برای شکل‌گیری یک هویت مطلوب می‌تواند این بحران را تا حد زیادی برطرف کند.

حسن صدرائی عارف مدیر مسئول خبرگزاری ابنا در این نشست اظهار داشت: با تغییر مؤلفه‌های اثرگذار در نظام اطلاع‌رسانی حوزه نیاز به شناخت دقیق از خورده‌رسانه‌ها، انسان‌رسانه‌ها، خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری بیش از پیش احساس می‌شود، فعالیت تخصصی در عرصه رسانه نیازمند بررسی و مشاوره‌های حرفه‌ای است و نباید از این نیاز غفلت کرد.

صدرائی عارف همچنین به اهمیت هویت‌سازی برای طلبه‌های رسانه‌ای در حوزه علمیه اشاره و تصریح کرد: باید برنامه‌ریزی دقیقی برای آموزش و تربیت مبلغان فضای مجازی صورت گیرد و در این راستا تغییر ادبیات از رسانه به تبلیغ مجازی می‌تواند بسیار مؤثر و راهگشا باشد.

حجت‌الاسلام احمد نجمی مدیر سایت مباحثات در این نشست بیان کرد: در فضای سیاسی و اقتصادی رسانه‌ها نقدهای بسیاری نسبت به مسئولان منتشر می‌کنند و اثرات مثبتی نیز بر این زمینه ها دارند، اما چنین فضایی در حوزه علمیه کمتر وجود دارد، مهم‌ترین موضوع ارتقاء روحیه انتقادپذیری در مراکز حوزوی است، فضایی که به رسانه‌ها اجازه حضور و رشد داده و شرایط را برای بیان نظرات و انتقادات مهیا کند.

وی بیان کرد: تجربه نشان می‌دهد که وجود رسانه‌های غیررسمی ضروری است تا بتوانند به شکل جامع‌تری به مسائل پاسخ دهند، البته تعامل رسانه‌ای باید منطقی باشد؛ چراکه برخی رسانه‌های غیرمنطقی آسیب‌زا هستند و بهترین راه برخورد با آن‌ها تقویت رسانه‌های منطقی است که با رشدشان اثرگذاری رسانه‌های غیرمنطقی کاهش یابد.

حجت‌الاسلام علی اسفندیار نویسنده و روزنامه‌نگار در این نشست بیان کرد: رسانه حوزوی در سیاست‌گذاری شورای عالی نقشی ندارد با این حال این نوع رسانه به‌صورت غیررسمی عمل کرده و تاکنون سیاست‌گذاری دقیقی برای آن انجام نشده است و به‌نوعی، رسانه از طلاب جدا شده و مشخص نیست که آیا رسانه باید ذاتاً بخشی از فعالیت‌های حوزه علمیه باشد یا خیر.

وی با تاکید براینکه رسانه حوزوی نیازمند هویت‌بخشی است، بیان کرد: حوزه تا حد زیادی گرفتار ظاهرگرایی شده است و تأمل عمیق در مفهوم رسانه کمتر صورت می‌گیرد.

نویسنده: مهدی الهی