وحدت اسلامی در سایه زیارت

حجت‌الاسلام علی کلاته مدیر گروه‌های تبلیغی حوزه‌های علمیه کشور، مدیر موسسه امیربیان استان قم در گفت‌گو با خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در پاسخ به سوالی متبط با زیارت از نگاه رهبر انقلاب که زیارت اصیل و کامل دارای چه ویزگی‌هایی است؟ اظهار داشت: از نگاه رهبر معظم انقلاب، زیارت اصیل و کامل دارای ویژگی‌های مهمی است که آن را از صرف رفتن به مکان مقدس متمایز می‌سازد. ایشان تأکید دارند که شرط اول قبولی زیارت، «ملاقات» واقعی با امام معصوم یا ولیّ خداست؛ یعنی حضور در حرم صرفاً به معنای رفتن و آمدن نیست، بلکه باید با توجه و حضور قلب همراه باشد و زیارتگر بداند که با یک روح والای مقدس روبرو است.

وی افزود: از دیگر ویژگی‌های زیارت اصیل، گفتگو و سخن گفتن با امام است؛ رهبر انقلاب می‌فرمایند که لازم نیست حتماً امام را ببینیم بلکه او حضور دارد و سخنان ما را می‌شنود و می‌بیند، پس باید با زبان دل و به زبان خودمان با امام حرف بزنیم، حتی اگر به زبان ساده و معمولی باشد.

مدیر موسسه خطابه امیر بیان اظهار کرد: همچنین سلام دادن و عرض ادب به امام از آداب زیارت است که نشان‌دهنده احترام و ارتباط معنوی است و ایشان توصیه می‌کنند که در زیارت، دل را از مشغولیات دنیوی فارغ کنیم و به معنویت و حضور آن بزرگوار متصل شویم؛ اتصال دل به امام مهم‌تر از اتصال جسم به ضریح است، زیرا ممکن است کسی دور باشد، اما دلش متصل باشد و این اتصال واقعی زیارت را رقم می‌زند.

حجت‌الاسلام کلاته خواندن زیارتنامه‌های معتبر مانند زیارت جامعه کبیره یا زیارت مخصوص امام رضا (ع) با توجه به مضامین آنها را نیز از دیگر ویژگی‌های زیارت کامل دانست، و بیان داشت: در نهایت، رهبر انقلاب زیارت مقبول را به معنای دریافت فیض و بهره معنوی از ملاقات ولیّ خدا می‌دانند؛ یعنی زیارت زمانی مقبول است که آن فیض به زیارت‌کننده برسد و این فیض، نتیجه حضور قلب، توسل و ارتباط معنوی است.
این ویژگی‌ها زیارت را به یک تجربه معنوی و عمیق تبدیل می‌کند که فراتر از یک سفر زیارتی معمولی است و موجب تقویت ایمان و توسل می‌گردد.

وی در بیان پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان زیارت را به نسل جوان به درستی معرفی کرد تا از سطحی‌نگری به سمت معرفت عمیق حرکت کند اظهار کرد: برای معرفی درست زیارت به نسل جوان و حرکت دادن آنها از سطحی‌نگری به سمت معرفت عمیق، می‌توان از راهکار‌های متنوعی بهره برد.

تبیین معنای زیارت و اهمیت آن به صورت عمیق و عارفانه

مدیر موسسه خطابه امیربیان اظهار داشت: زیارت را نه صرفاً رفتن به مکان مقدس، بلکه سفری عاشقانه و روحانی به سوی بارگاه معصومین معرفی کنیم که با معرفت، عشق، خشوع و توجه قلبی همراه است و جوانان باید بدانند زیارت یعنی ارتباط معنوی با مقدسات، کسب فیض و آرامش روحی و نشاط معنوی.

آموزش و آشنایی با فلسفه و اهداف زیارت

وی ابراز کرد: برگزاری دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها و جلسات معرفتی در کنار اماکن زیارتی یا به صورت مجازی که به جوانان فلسفه زیارت، آداب آن و آثار معنوی آن را می‌آموزد، می‌تواند به آنها کمک کند تا زیارت را به عنوان فرصتی برای رشد ایمان، اخلاق و معنویت درک کنند.

استفاده از فضای مجازی و رسانه‌های نوین

حجت‌الاسلام کلاته تولید محتوا‌های فرهنگی، هنری و آموزشی جذاب مثل فیلم، مستند، موسیقی، شعر و داستان که موضوع زیارت و ارتباط با امامان معصوم را به زبانی نزدیک به نسل جوان بیان می‌کنند را از دیگر ابزار ها دانست و  استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل برای معرفی اماکن زیارتی، ارائه راهنمای زیارت و تسهیل برنامه‌ریزی سفر‌های زیارتی را مفید بیان کرد.

برگزاری برنامه‌های ویژه جوانان 

وی اردو‌های زیارتی، مسابقات فرهنگی، جشنواره‌ها و همایش‌های تخصصی با محوریت زیارت که جوانان را در فضایی دوستانه و پرنشاط با معنویت زیارت آشنا می‌کند را نیز مفید دانست چرا که این امر امکان تبادل تجربه و ارتباط با دیگر جوانان را فراهم می‌آورد.

تاکید بر ابعاد تربیتی و اخلاقی زیارت 

مدیر موسسه امیربیان معرفی زیارت کربلا و دیگر اماکن مقدس به عنوان فرصت‌هایی برای یادگیری درس‌های اخلاقی، انسانی و اجتماعی مانند ایثار، مقاومت در برابر ظلم، صداقت و فداکاری که می‌تواند الگوی عملی برای جوانان باشد، را یکی دیگر راه کار های این امر دانست.

ایجاد پیوند عاطفی و معنوی با امامان معصوم 

حجت‌الاسلام کلاته ابراز کرد: تشویق جوانان به گفتگو با امامان، توسل و دعا در زیارت، که موجب تقویت ارتباط قلبی و معرفتی می‌شود و زیارت را از یک سفر ظاهری به تجربه‌ای عمیق و تحول‌آفرین تبدیل می‌کند، می‌تواند یکی دیگر از راه کارهایی باشد که مفید واقع شود.

الگوپذیری از شخصیت‌های معنوی و عرفانی 

وی یکی دیگر از ابزار ها را معرفی زندگی و سلوک بزرگان و عرفا بیان کرد و گفت: این موارد می‌توانند به عنوان الگو‌هایی برای جوانان باشند تا زیارت را به عنوان راهی برای رسیدن به کمال معنوی و رشد روحی ببینند، این رویکرد‌ها کمک می‌کند تا نسل جوان زیارت را صرفاً یک سفر ظاهری نبیند، بلکه آن را فرصتی برای رشد معرفتی، معنوی و اخلاقی در زندگی خود بداند و با انگیزه و عشق به زیارت و ارتباط با اهل بیت (ع) بپردازد.

حجت‌الاسلام کلاته در بیان پاسخ به این سوال که نقش زیارت در تقویت وحدت اسلامی چیست و چرا رهبری بر این جنبه تأکید دارند، افزود: نقش زیارت در تقویت وحدت اسلامی بسیار برجسته و چندبعدی است و به همین دلیل رهبر انقلاب بر این جنبه تأکید ویژه دارند. زیارت، به ویژه زیارت اماکن مقدس مانند حرم امام رضا (ع) و زیارت اربعین، بستری معنوی و اجتماعی فراهم می‌آورد که مسلمانان از اقوام، زبان‌ها و مذاهب مختلف را گرد هم می‌آورد و حس برادری، همبستگی و وحدت دینی را تقویت می‌کند.

مدیر موسسه امیربیان افزود: از دیدگاه رهبر انقلاب و اندیشمندان دینی، زیارت نه تنها یک عمل عبادی فردی بلکه یک «قدرت نرم فرهنگی» است که موجب ایجاد وحدت درونی جامعه اسلامی و تقویت هویت دینی می‌شود، حضور میلیونی مسلمانان در مناسک زیارتی، به ویژه حج و اربعین، فرصتی برای تبادل فرهنگی، گفتگو و همدلی میان مسلمانان است که به کاهش تنش‌های مذهبی و قومی کمک می‌کند و زمینه‌ساز وحدت و همگرایی جهان اسلام می‌گردد، قرآن کریم نیز اهمیت این وحدت را تأکید کرده و زیارت حج را به عنوان نمادی از گردهمایی مسلمانان از سراسر جهان معرفی می‌کند: وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالًا وَعَلَى کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ (سوره حج، آیه ۲۷) و همچنین در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ (سوره حجرات، آیه ۱۰) که زیارت و تجمع مسلمانان در اماکن مقدس می‌تواند این برادری ایمانی را تقویت کند.

در پایان با اشاره به این نکته که رهبر انقلاب زیارت را یک امری می‌شمارند که موجب ارتباط معنوی و اجتماعی میان مسلمانان، موجب تقویت پیوند‌های دینی و فرهنگی و همچنین انسجام سیاسی و اجتماعی می‌شوداظهار کرد: این تجمعات معنوی، علاوه بر بعد عبادی، به تقویت همکاری‌های اجتماعی و حتی اقتصادی مسلمانان نیز کمک می‌کند و به عنوان یک عامل مهم در حفظ و گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی مطرح است، به طور خاص، زیارت اربعین به عنوان نماد وحدت شیعیان و حتی وحدت میان ادیان و انسان‌ها شناخته شده است که عشق و محبت به امام حسین (ع) را در دل مؤمنان شعله‌ور می‌کند و زمینه‌ساز تقریب مذاهب و همبستگی اسلامی است که این ویژگی‌ها بوده که زیارت را به یکی از مهم‌ترین ابزار‌های حفظ وحدت و همبستگی در جهان اسلام تبدیل کرده است.