ضرورت احیای عرفان عملی در حوزه‌های علمیه خواهران با الگوگیری از سیره امام خمینی

الحمدلله، این شجره طیبه امروز به صدها حوزه علمیه خواهران در داخل و خارج کشور تبدیل شده و هزاران خواهر طلبه تربیت شده‌اند که عمدتاً در عرصه تبلیغ حضوری مؤثر دارند.

اکنون به نکته اصلی بحثم می‌پردازم؛ طرحی که بنده ارائه کرده‌ام، با الهام از بیانات رهبر معظم انقلاب، ناظر به عنصر دوم از دو عنصر کلیدی «تعلیم» و «تهذیب» در فرایند تبلیغ است؛ همان‌طور که معظم‌له صبح امروز فرمودند، وظیفه «بلاغ مبین» بدون تهذیب و خودسازی محقق نخواهد شد.

رهبر انقلاب در سال ۱۴۰۲ نیز به نکات مهمی در باب تبلیغ اشاره کردند؛ از جمله آنکه:۱. هدف نهایی دین، رساندن انسان به مقام خلیفةاللهی و انسان کامل است.

۲. این هدف جز از طریق تبلیغ محقق نمی‌شود.

۳. ما نیازمند «کانون‌های عظیم حوزوی برای تبلیغ» هستیم؛ کانون‌هایی که پشتوانه علمی، تحقیقی و فکری داشته باشند.

۴. مأموریت دوم حوزه‌های علمیه، «تنظیم شیوه‌های اثرگذار تبلیغ» است.

به باور بنده، یکی از مؤثرترین شیوه‌های تبلیغ، تهذیب نفسِ مبلغ است؛ نه‌تنها در ساحت اخلاق عملی، بلکه در ساحت عرفان عملی.

گرچه در نگاه اول ممکن است، عرفان عملی و اخلاق عملی مشابه تلقی شوند؛ اما از نظر اهداف، روش‌ها و سطوح معنوی، کاملاً با یکدیگر متفاوت‌اند.

قرآن می‌فرماید: «وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعَا إِلَی اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا، فصلت ۳۳»؛ تبلیغ مؤثر، جز با عمل صالح و نفس مهذب ممکن نیست.

اگر ما مبلغان در تبلیغ واقعاً مؤثر بودیم، باید در نفوس مردم، اثری ماندگار و پایدار برجای می‌گذاشتیم؛ اما انصافاً چند درصد در این زمینه توفیق داشته‌ایم؟ شاید اغلب ما، صرفاً در اقناع علمی و ذهنی موفق بوده‌ایم.

با استناد به سیره عملی حضرت امام خمینی که خود نمونه‌ای برجسته از تهذیب عملی بودند، لازم است این مسیر را با شجاعت ادامه دهیم. امام خمینی حتی دستورالعمل‌های سلوکی را به‌صورت علنی از رسانه ملی بیان می‌کردند.

آیا وقت آن نرسیده است که عرفان عملی را از حاشیه بیرون بیاوریم و به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده، شفاف و هوشمندانه، در حوزه‌های علمیه پیاده‌سازی کنیم؟ و البته هم‌زمان، برای آسیب‌هایی مانند مراد و مریدبازی هم پیشاپیش آسیب‌شناسی و راه‌حل طراحی کنیم.

اگر قرار است ما «اسوه» باشیم، چنان که قرآن می‌فرماید: « لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» (احزاب ۲۱) باید این مسیر تهذیب را جدی بگیریم.

معرفی طرحِ تربیت مبلغ از منظر عرفان عملی با الگوی حضرت امام خمینی(ره)

طرحی که بنده نوشته‌ام، به تربیت مبلغ در حوزه عرفان عملی با محوریت ایمان و سلوک حضرت امام خمینی اختصاص دارد.

هدف ما تربیت طلاب و مبلغینی است که تحت هدایت «پشتیبانان ربانی» در مسیر سلوک عملی رشد کنند. رهبر انقلاب تأکید کرده‌اند که از «علمای ربانی» بهره بگیریم؛ این طرح نیز ناظر به‌همین توصیه است.

در حال حاضر نیز طرح‌هایی مشابه در حال اجراست:

1. طرح تربیت مربی متعبد انقلابی با الگوگیری از سیره حضرت امام که تا این مرحله موفق بوده است.

۲. طرح تربیت نسل مهدوی با حضور هزار مخاطب که هر ده نفر تحت تربیت یک پشتیبان قرار دارند.

اما طرح پیشنهادی من، مستقیماً به مسأله عرفان عملی در تبلیغ می‌پردازد. این طرح سه‌فاز و چهار گام دارد. اجمالی از آن به شرح زیر است:

گام اول: تشکیل کمیته راهبری

تعیین مسئولیت‌ها و ساختار اجرایی.

گام دوم: انتخاب پشتیبانان

حداقل سابقه ۱۵ سال سلوک عملی؛

تعیین راهکار برای تأمین اساتید پشتیبان.

گام سوم: انتخاب طلاب شرکت‌کننده

حداقل ۳ سال تحصیل در حوزه؛

دریافت توصیه‌نامه از استاد اخلاق؛

تعهد کامل به مشارکت حداقل یک‌ساله در برنامه.

گام چهارم: طراحی برنامه آموزشی و سیر تربیتی

که به‌تفصیل در نسخه مکتوب طرح ارائه خواهد شد.

اهداف کلان طرح

1. پر کردن خلأ برنامه‌های ساختاریافته در تربیت مبلغ و طلبه عارف؛

۲. مقابله با جریان‌های انحرافی و عرفان‌های کاذب با ارائه الگوی ناب شیعی؛

۳. حفظ و احیای میراث عرفانی حضرت امام خمینی(ره)؛

در پایان تأکید می‌کنم این طرح نیاز به نگاه جدی و حمایت دارد. ان‌شاءالله بتوانیم با عزم جمعی، مسیر تهذیب و تربیت مبلغ عارف را در حوزه‌های علمیه نهادینه کنیم.