صداوسیما امتحان بزرگی را با موفقیت پشت سر گذاشت

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، مسعود کاویانی، مدیر رادیو معارف، عصر چهارشنبه اول مردادماه در نشست علمی «بازخوانی تجارب مدیران رسانه‌ای در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» که در قالب سلسله‌نشست‌های «بازکاوی جنگ و صلح تحمیلی از منظر آموزه‌های اسلامی» در محل خبرگزاری رسا برگزار شد، با اشاره به ماهیت پیچیده نبرد اخیر رسانه‌ای گفت: امروز ما بی‌تردید درگیر جنگ هستیم؛ جنگی که مطابق با دیدگاه برخی فلاسفه شدت و ضعف دارد و اگرچه ممکن است از نظر زمانی کوتاه باشد اما از نظر وزن و پیچیدگی بسیار سنگین و همه‌جانبه است.

وی با اشاره به تجربه جنگ رسانه‌ای اخیر که تنها ۱۲ روز به طول انجامید اما فضای رسانه‌ای کشور را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد، اظهار داشت: این جنگ نقطه تلاقی ما با لبه فناوری و پیشرفت رسانه‌ای جهان بود و غافلگیری گسترده‌ای را برای رسانه‌ها و نهادهای تصمیم‌ساز به‌وجود آورد. به‌نوعی می‌دانستیم اتفاقی در حال وقوع است اما در عین حال آمادگی کافی برای مواجهه با آن نداشتیم.

رسانه؛ زبان نظام و نیازمند طراحی دقیق

مدیر رادیو معارف با تأکید بر اینکه رسانه در منظومه نظام اسلامی صرفاً یک ابزار ارتباطی نیست بلکه زبان نظام و بازتاب سیاست‌های کلان کشور است، خاطرنشان کرد: در شرایط عادی هم مدیریت واژه‌ها، تصاویر و مفاهیم نیازمند دقت و مراقبت است؛ چه رسد به شرایط جنگی. رسانه تنها با دستور و خبر کار نمی‌کند؛ بلکه در ساختار خود نیازمند هماهنگی دقیق با سیاست‌های کلان، اخلاق رسانه‌ای، سواد رسانه‌ای و الگوهای عملیات روانی است.

وی افزود: در این جنگ ۱۲ روزه ضرورت طراحی یک آرایش خاص رسانه‌ای به‌وضوح احساس شد؛ چراکه دشمن از مدت‌ها قبل برای این وضعیت آماده شده بود و از رسانه‌هایی بهره می‌برد که از نظر فنی، محتوایی و حتی روانی کاملاً مجهز بودند. ما در این فضا نیازمند یک مواجهه سنجیده و چندلایه بودیم که البته بخشی از آن به‌خوبی رقم خورد اما بخشی دیگر به‌دلیل ناآمادگی یا فقدان زیرساخت مغفول ماند.

کاویانی با بیان اینکه تمرکز بخش مهمی از جنگ رسانه‌ای اخیر بر پایتخت کشور بود، تصریح کرد: مردم تهران بیش از سایر نقاط کشور درگیر فضای جنگ شده بودند و این مسئله ایجاب می‌کرد که آرایش رسانه‌ای ویژه‌ای برای این منطقه طراحی شود. متأسفانه در حوزه زیرساخت‌های رسانه‌ای یا ابزارهای لازم را به‌صورت کامل در اختیار نداشتیم یا در استفاده از آن‌ها دچار ضعف بودیم. اما با این همه رسانه ملی توانست عملکردی درخشان از خود برجای بگذارد.

وی ادامه داد: همان‌طور که در فتنه ۸۸ و حماسه ۹ دی نقش رسانه ملی در روشنگری و هدایت افکار عمومی بسیار برجسته بود در این نبرد رسانه‌ای نیز شاهد بودیم که رسانه ملی توانست با انسجام درونی، فهم درست از صحنه و حرکت در جهت هدفی واحد به وحدت و همبستگی ملی کمک شایانی کند.

صداوسیما؛ هدف مستقیم دشمن و نماد ایستادگی

مدیر رادیو معارف با اشاره به هدف قرار گرفتن مستقیم ساختمان شیشه‌ای صداوسیما در جریان این جنگ، گفت: اگر سازمان صداوسیما سازمانی بی‌برنامه، ناتوان و فشل بود قطعاً باید در اثر این حمله دچار اختلال می‌شد؛ اما با وجود اصابت چهار بمب، حتی یک ثانیه از پخش برنامه‌ها قطع نشد و این استمرار پخش تأثیر بسیاری در حفظ روحیه مردم داشت و به‌نوعی نماد ایستادگی و ثبات رسانه‌ای کشور شد.

وی افزود: مردم در چنین مواقعی منتظرند ببینند آیا رسانه رسمی کشور همچنان با آن‌ها سخن می‌گوید یا نه. صداوسیما در این آزمون توانست اعتماد عمومی را حفظ کرده و حتی آن را تقویت کند. این پیام مهمی است برای تصمیم‌گیران که باید به ظرفیت‌ها و جایگاه این نهاد راهبردی بیش از پیش توجه داشته باشند.

کاویانی در ادامه با تأکید بر اهمیت شبکه‌سازی رسانه‌ای در دوران بحران اظهار داشت: یکی از دستاوردهای ارزشمند این جنگ رسانه‌ای شکل‌گیری سریع یک شبکه منسجم میان رسانه‌ها، نهادهای حاکمیتی و بدنه کارشناسی بود که مبتنی بر یک فهم مشترک، زبان واحد و هدفی روشن حرکت می‌کردند. این هماهنگی که ریشه در تجربه‌های گذشته و اعتماد میان نهادهای رسانه‌ای دارد توانست صحنه را به‌نفع جبهه انقلاب تغییر دهد.

وی تأکید کرد: این تجربه نشان داد که رسانه ملی همچنان در موقعیت‌های حساس می‌تواند نقش بی‌بدیل خود را ایفا کند و نباید با دوگانه‌سازی‌های جعلی مانند «ملی ـ حاکمیتی» از اهمیت آن کاسته شود. این تقسیم‌بندی‌ها نه‌تنها کمکی به حل مسائل نمی‌کند بلکه انسجام رسانه‌ای کشور را تضعیف خواهد کرد.

رسانه ملی؛ باربر یا هم‌افزا؟

مدیر رادیو معارف با انتقاد از نگاه بارمحور به رسانه ملی، گفت: یکی از آسیب‌های جدی در مدیریت رسانه‌ای کشور، نگاه «باربرانه» به صداوسیماست؛ یعنی گمان می‌رود باید همه مسئولیت‌ها از آموزش تا فرهنگ‌سازی بر دوش رسانه ملی گذاشته شود. این در حالی است که نهادهایی مانند آموزش و پرورش، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و سایر دستگاه‌های فرهنگی نیز وظایف مشخصی در این زمینه دارند و نباید همه انتظارات به یک نهاد معطوف شود.

وی افزود: اگر نظام تعلیم و تربیت ما به‌درستی عمل کرده باشد رسانه‌ها دیگر مجبور نیستند بار تربیت و آموزش عمومی را همزمان بر دوش بکشند. صداوسیما باید هم‌افزا با سایر نهادها عمل کند نه به‌جای آن‌ها.

رضایت عمومی از عملکرد رسانه ملی

کاویانی در پایان با اشاره به نتایج نظرسنجی‌های انجام‌شده در روزهای پس از این جنگ رسانه‌ای، اظهار داشت: بر اساس داده‌های موجود سطح رضایت مخاطبان از عملکرد رسانه ملی در این بحران بسیار بالا بوده و این موضوع به‌روشنی نشان می‌دهد که مردم رسانه ملی را همچنان به‌عنوان مرجع خبری و تحلیلی خود می‌شناسند.

وی تأکید کرد: نباید این سرمایه اجتماعی را دست‌کم گرفت. رسانه ملی در این مقطع حساس، توانست امتحان بزرگی را با موفقیت پشت سر بگذارد و این دستاورد باید مبنایی برای بازطراحی سیاست‌های آینده رسانه‌ای کشور قرار گیرد.

مهدی الهی