آثار علامه جعفری و شهید مطهری چراغ راه فهم اندیشه‌های نوین

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دکتر عبدالله نصری، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و از شاگردان علامه جعفری در نشست تخصصی «رویارویی با تجدد» که امروز در دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام برگزار شد، به بررسی ابعاد مختلف آثار فکری علامه جعفری و شهید مطهری پرداخت و نقش این بزرگان در فهم فلسفه غرب و نقد آن را محور سخنان خود قرار داد.

نصر در ابتدای سخنانش با اشاره به کتاب «ارتباط انسان و جهان» علامه جعفری، آن را حاصل بیش از دوازده سال پژوهش دقیق و مطالعه نزدیک به دو هزار منبع دانست و تأکید کرد: این کتاب نمونه‌ای بی‌نظیر از پژوهش علمی و فلسفی است که مباحث مربوط به ماده فیزیکی و ماهیت فلسفی را از یونان باستان تا قرن بیست و یکم به دقت مورد بررسی قرار داده است. حتی بخش‌هایی که به زبان عربی نبوده‌اند با کمک متخصصین ترجمه شده‌اند تا زنجیره کاملی از اندیشه‌ها را در اختیار مخاطب قرار دهند.

وی افزود: کتاب «تعاون علم و الدین» علامه جعفری که در سال ۱۳۳۴ نوشته شده به خوبی تفاوت میان فیلسوف و محقق فلسفه را نشان می‌دهد؛ شاخصه‌ای که در میان اندیشمندان کمتر به آن توجه شده است.

نقد علمی و بی‌نظیر شهید مطهری بر اندیشه‌های غربی

نصری با اشاره به تحلیل‌های شهید مطهری درباره اندیشه‌های هگل گفت: شهید مطهری با دقت علمی و نقدهای تخصصی به بررسی دیدگاه‌های هگل پرداخته و تضادهای مطرح شده توسط وی را بهتر از هر فیلسوف دیگری نقد کرده است. این برخورد علمی و نقادانه موجب شده تا در شرح منظومه شهید مطهری رگه‌هایی از نوآوری‌های فکری نمایان شود.

وی ادامه داد: شهید مطهری همچنین نقدی بی‌نظیر بر شبهه هیوم درباره برهان نظم ارائه داده که از بهترین نقدهای علمی موجود است و با دقت و جدیت فراوان صورت پذیرفته است.

نصری در بخش دیگری از سخنانش به تفکیک میان غرب سیاسی و غرب فکری پرداخت و خاطرنشان کرد: نباید همه اندیشه‌های غربی را بی‌چون و چرا پذیرفت؛ بلکه باید نحوه مواجهه و تحلیل آن‌ها را در نظر گرفت. ظلم‌های غرب سیاسی به ما باعث شده است که بخش فکری غرب و مواجهه اندیشمندان ما با آن کمتر مورد توجه قرار گیرد. علامه جعفری در بررسی فلسفه غرب به این نتیجه رسیده که فلسفه غرب کمتر به معنای زندگی پرداخته و ما باید بزرگان خود را بهتر بشناسیم.

وی افزود: تحلیل‌های مختلفی درباره آغاز رنسانس مطرح شده است. عواملی نظیر ناکارآمدی علوم در قرون وسطی، تحولات تجاری و سایر عوامل تاریخی نقش مهمی در این تحول ایفا کرده‌اند. اما نکته مهم این است که نباید انگیزه‌های تاریخی را سطحی و بدون دقت تحلیل کرد.

نصری همچنین درباره برخی دیدگاه‌ها درباره فلسفه اسلامی گفت: بعضی معتقدند که مامون فلسفه را رواج داد تا توجه به اهل بیت علیهم السلام کاهش یابد، اما واقعیت این است که بزرگان فلسفه اسلامی مانند فارابی و ابن سینا فلسفه را پذیرفته و آن را به گونه‌ای بومی و درخشان در خدمت اندیشه اسلامی قرار داده‌اند.

لزوم تقویت خودباوری و آشنایی عمیق‌تر با اندیشه‌های غربی

وی تصریح کرد: اگرچه فلسفه منبعث از یونان است اما معارف اسلامی را نباید دست‌کم گرفت. مهم این است که ما خودمان را قوی کنیم و هر چه بیشتر با اندیشه‌های غربی آشنا شویم، این شناخت به نفع ما خواهد بود.

نصری در پایان سخنانش با تأکید بر اهمیت فهم عمیق‌تر اندیشمندان اسلامی گفت: مطالعه متون غربی موجب شده است که فهم اندیشمندان اسلامی از معارف شیعه عمیق‌تر شود و این روند باید زمینه‌ساز وحدت حوزه و دانشگاه باشد.

این نشست که با حضور جمعی از اساتید، دانشجویان و علاقه‌مندان به حوزه فلسفه و اندیشه برگزار شد، فرصتی مغتنم برای بازشناسی و تحلیل اندیشه‌های معاصر اسلامی در مواجهه با چالش‌های تجدد فراهم آورد.