آیت‌الله گلپایگانی؛ الگوی ماندگار مرجعیت علمی، تربیتی و اجتماعی

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی، در نشست خبری که امروز در مدرسه حضرت آیت الله گلپایگانی برگزار شد، با اشاره به سیره علمی، تربیتی و اجتماعی حضرت آیت‌الله گلپایگانی(ره)، به تشریح اقدامات ماندگار این مرجع بزرگ شیعه در عرصه شاگردپروری، تربیت جامعه و خدمات اجتماعی پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخت.

 

وی اظهار داشت: هدف از این‌گونه نشست‌ها، انتقال میراث مرجعیت شیعه به نسل جدید است؛ نسلی که متأسفانه امروز شناخت دقیقی از روحانیت اصیل ندارد و همین مسئله زمینه‌ساز هجمه‌های گسترده به نهاد روحانیت شده است. از این‌رو، تبیین حقیقت مرجعیت، هم یک وظیفه شرعی و هم یک رسالت اجتماعی است.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی، با اشاره به جایگاه شاگردپروری حضرت آیت‌الله گلپایگانی تصریح کرد: بسیاری از مراجع، مسئولان و چهره‌های برجسته امروز جمهوری اسلامی از شاگردان مستقیم یا غیرمستقیم ایشان هستند. این امر نشان‌دهنده نفس نفیس، نگاه تربیتی و اهتمام عمیق آن مرجع بزرگ به پرورش انسان و جامعه است.

 

وی افزود: پیش از دوران مرجعیت حضرت آیت‌الله بروجردی(ره)، مرحوم حضرت آیت‌الله گلپایگانی پناهگاه و تکیه‌گاه طلاب شهرستانی، به‌ویژه طلاب گلپایگانی بودند. ایشان محلی را برای اسکان و تربیت طلاب فراهم کرده بودند که به «مدرسه الوندیه» یا «مدرسه آخوندها» معروف بود. طلاب از بدو ورود، تحت سرپرستی مستقیم ایشان قرار داشتند؛ هم از نظر علمی و هم از نظر معیشتی.

 

این استاد حوزه خاطرنشان کرد: حضرت آیت‌الله گلپایگانی به‌صورت منظم، به‌ویژه روزهای پنجشنبه، در این مدارس حضور می‌یافتند و طلاب را از دروس هفتگی، در هر سطحی، امتحان می‌کردند و در صورت وجود مشکلات مالی یا معیشتی، شخصاً برای رفع آن اقدام می‌نمودند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی ادامه داد: پیشنهاد تشکیل نظام سرپرستی طلاب شهرستان‌ها در قم نیز از ابتکارات ایشان بود؛ به این معنا که از هر شهر، یک شخصیت برجسته مسئولیت اخلاقی، علمی و تربیتی طلاب آن شهر را بر عهده بگیرد؛ الگویی که بعدها در ساختارهای حوزوی استمرار یافت.

 

 

وی افزود: در اولین مدرسه‌ای که ایشان تأسیس کردند، برنامه آموزشی منظم شامل سه ساعت درس حوزوی در صبح و دو ساعت دروس تکمیلی و جنبی در بعدازظهر اجرا می‌شدو بعد ها با افزایش تعداد طلاب، مدارس دیگری نیز به همت ایشان راه‌اندازی شد؛ از جمله مدرسه روزانه در خیابان صفائیه که در حدود سال ۱۳۵۰ تأسیس شد و در آن مقطع بیش از ۱۰۰ طلبه داشت و در کنار آن، پنج مدرسه شبانه‌روزی نیز فعال بود. بسیاری از اساتید برجسته امروز حوزه، از جمله آیات علیدوست، عابدی و دیگران، از تربیت‌یافتگان همین مدارس هستند.

 

 

وی در بخش دیگری از سخنان خود به نقش تاریخی حضرت آیت‌الله گلپایگانی در صیانت حوزه پس از رحلت حضرت آیت‌الله بروجردی اشاره کرد و گفت: در ایام چهلم آن مرجع بزرگ، جمعی از بزرگان حوزه از جمله امام خمینی(ره)، آیت‌الله شریعتمداری، آیت‌الله مرتضی حائری، آیت‌الله لنگرودی و دیگر اساتید برجسته گرد هم آمدند تا برای ادامه شهریه طلاب و حفظ حوزه تصمیم‌گیری کنند؛ چرا که خطر تعطیلی حوزه به‌طور جدی وجود داشت که با  با اصرار امام خمینی(ره) و آیت‌الله مرتضی حائری، حضرت آیت‌الله گلپایگانی با وجود نداشتن تمکن مالی، مسئولیت پرداخت مابقی شهریه را پذیرفتند.

 

این استاد حوزه تصریح کرد: مرحوم حضرت آیت‌الله گلپایگانی خود نقل می‌کردند که در آغاز این مسئولیت، حتی دو سکه یک یا دو تومانی بیش‌تر در اختیار نداشتند و برای پرداخت شهریه ماه‌های نخست ناچار به قرض شدند. اما با توکل بر خدا و عنایات حضرت ولی‌عصر(عج)، این مسیر ادامه یافت.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی افزود: حضرت آیت‌الله گلپایگانی نقل می‌کردند که پس از اقامه نماز در مسجد حسین‌آباد، فردی ناشناس بسته‌ای حاوی مبلغی معادل تمام بدهی‌های ایشان را بدون ذکر نام و رسید، به ایشان تحویل داد. این واقعه نقطه عطفی در سامان یافتن امور مالی مرجعیت بود و از آن پس، ایشان هرگز برای پرداخت شهریه مقروض نشدند.

 

وی با اشاره به طول دوره مرجعیت این مرجع بزرگ اظهار داشت: مرجعیت رسمی حضرت آیت‌الله گلپایگانی از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۷۲، به مدت ۳۲ سال استمرار داشت؛ دوره‌ای که از حیث طول زمان، در تاریخ معاصر تشیع کم‌نظیر است و رهبر معظم انقلاب نیز در پیام تسلیت خود به این نکته تصریح کرده‌اند.

 

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی در بخش دیگری از سخنان خود، به خدمات اجتماعی گسترده حضرت آیت‌الله گلپایگانی اشاره کرد و گفت: این مرجع عالی‌قدر در تمامی عرصه‌های خدمت‌رسانی به مردم پیش‌قدم بودند. پس از زلزله بوئین‌زهرا و قزوین در سال‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۴۱، با وجود محدودیت امکانات، مرحوم حاج آقا مهدی گلپایگانی و جمعی از اساتید حوزه را برای امدادرسانی اعزام کردند و برنامه اسکان زلزله‌زدگان را سامان دادند.

 

وی افزود: در زلزله فردوس در سال ۱۳۴۶ نیز با ابتکار ایشان، خانه‌های پیش‌ساخته پیچ و مهره‌ای برای اسکان سریع مردم احداث شد؛ اقدامی نوآورانه که به دلیل نزدیکی فصل سرما، نقش حیاتی در نجات جان زلزله‌زدگان داشت. این الگو بعدها در حوادث مشابه مورد استفاده قرار گرفت.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی ادامه داد: در زلزله طبس نیز مرحوم حاج آقا مهدی گلپایگانی برای امدادرسانی اعزام شد که متأسفانه در مسیر این مأموریت به شهادت رسید. همچنین در زلزله رودبار و منجیل در سال ۱۳۶۹، حضرت آیت‌الله گلپایگانی دستور بازسازی کامل ده‌ها خانه بهداشت منطقه را صادر کردند؛ پروژه‌ای که با وجود سختی مسیرها و نبود امکانات حمل‌ونقل، به‌طور کامل اجرا شد.

 

 

وی با اشاره به فعالیت‌های بین‌المللی این مرجع تقلید خاطرنشان کرد: خدمات حضرت آیت‌الله گلپایگانی محدود به داخل کشور نبود. در لبنان و در دوران جنگ، با حمایت ایشان مرکزی بزرگ برای ایتام شیعه با مساحتی حدود هفت هزار متر مربع و در چند طبقه تأسیس شد که تحت نظارت امام موسی صدر فعالیت می‌کرد. این مرکز بعدها توسعه یافت و بخشی از آن به یک مجموعه علمی و دانشگاهی تبدیل شد.

 

این استاد حوزه افزود: ایشان در کشورهایی چون هند، افغانستان، پاکستان، آمریکا، کشورهای آفریقایی و اروپا نیز فعالیت‌های گسترده‌ای داشتند. از جمله در پاسخ به درخواست شیعیان اروپا، نمایندگانی را برای بررسی وضعیت مذهبی و تربیتی شیعیان به چندین کشور اروپایی اعزام کردند تا زمینه آموزش احکام، هویت دینی و تأسیس مراکز اسلامی فراهم شود.

 

وی با اشاره به تأسیس یکی از مهم‌ترین مراکز شیعیان در اروپا گفت: در همان سال ها که نیاز شدیدی به مکانی برای تجمع شیعیان اروپایی بود، ایشان ساختمانی که پیش‌تر کلیسا بود خریداری و به مجمع اسلامی تبدیل کردند؛ مرکزی که امروز به یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های شیعه در اروپا تبدیل شده و بسیاری از فعالیت‌های دینی، فرهنگی و حتی امور اجتماعی شیعیان، از جمله برنامه‌های رسمی مربوط به ایرانیان خارج از کشور، در آن انجام می‌شود.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی با اشاره به تأسیس مدرسه‌ای که محل برگزاری نشست بود، اظهار داشت: پیش از دوران کرونا، آمار مراجعات روزانه طلاب به این مرکز به حدود ۱۵ هزار نفر می‌رسید و در حال حاضر نیز با وجود محدودیت‌ها، روزانه حدود ۵ هزار نفر در این مجموعه تردد دارند؛ آماری که جایگاه بی‌بدیل آن را در نظام آموزشی حوزه علمیه قم نشان می‌دهد.

 

وی در بخش دیگری از سخنان خود به بازسازی مسجد امام حسن عسکری(ع) اشاره کرد و گفت: حضرت آیت‌الله گلپایگانی همواره معتقد بودند که شأن این مسجد با جایگاه امام حسن عسکری(ع) تناسب ندارد. به همین دلیل، با پیگیری مرحوم حاج آقا مهدی گلپایگانی، بیش از ۱۰ هزار متر مربع از اراضی اطراف مسجد خریداری و این مسجد به شکل کنونی بازسازی و توسعه یافت.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی افزود: خدمات عمرانی حضرت آیت‌الله گلپایگانی محدود به قم نبود؛ ساخت و توسعه مساجد در قم و تهران، تأسیس کتابخانه‌ها، ایجاد بیمارستان در افغانستان و گلپایگان، و پشتیبانی از مراکز درمانی و فرهنگی در مناطق محروم، تنها بخشی از این اقدامات است.

 

این استاد حوزه با اشاره به ابتکار «خانه‌های عالم» گفت: در دوران طاغوت، روحانیونی که برای تبلیغ به شهرها و روستاها می‌رفتند، محل اقامت مناسبی نداشتند و این مسئله برای آنان و میزبانانشان مشکلات امنیتی و اجتماعی ایجاد می‌کرد. حضرت آیت‌الله گلپایگانی با صدور اجازه‌ای کم‌سابقه، دستور دادند وجوهات شرعی همان مناطق صرف ساخت خانه‌های عالم شود. نتیجه این تصمیم، ساخت خانه عالم هایی در سراسر کشور بود که بسیاری از آن‌ها امروز در اختیار ائمه جمعه و علمای مناطق مختلف قرار دارد.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی در پایان تأکید کرد: آنچه بیان شد تنها بخشی از خدمات گسترده حضرت آیت‌الله گلپایگانی است و شرح کامل آن نیازمند مجالی بسیار گسترده‌تر است. این مرجع بزرگ پس از ۳۲ سال مرجعیت، در سال ۱۳۷۲ دار فانی را وداع گفت، اما آثار علمی، اجتماعی و تمدنی ایشان همچنان زنده و اثرگذار است.