معرفی دوره‌های آموزشی مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی
حجت‌الاسلام سیدمحمدرضا محمدی کباری، مسؤول اداره خدمات پژوهشی معاونت پژوهش مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی در گفت‌وگو با خبرنگار رسا به معرفی دوره‌های آموزشی مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی پرداخت و گفت: هم‌اکنون رشته‌های تحصیلی علوم تربیتی، اقتصاد، حقوق، مدیریت، جغرافیا، تاریخ، مطالعات اجتماعی، علوم سیاسی و روان‌شناسی در این مؤسسه تدریس می‌شود که هر کدام با معارف اسلامی عجین شده است.
این گزارش به معرفی کامل دوره‌های تحصیلی مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی وابسته به جامعةالمصطفی العالمیه می‌پردازد که در بخش اول آن معرفی رشته‌های تحصیلی معارف اسلامی و علوم تربیتی، معارف اسلامی و اقتصاد، معارف اسلامی و حقوق، معارف اسلامی و مدیریت، معارف اسلامی و جغرافیا آمده است.
رشته تحصیلی معارف اسلامی و علوم تربیتی
دوره کارشناسی معارف اسلامی و علوم تربیتی دوره‌ای است که شرکت کنندگان، افزون بر فراگیری دروس حوزوی و معارف اسلامی با دروس تخصصی رشته علوم تربیتی و نیز مباحثی از تعلیم و تربیت اسلامی آشنا می‌شوند و به دانش‌پژوه پس از گذراندن واحدهای مربوط و موفقیت در این دوره، دانشنامه کارشناسی معارف اسلامی و علوم تربیتی، اعطا می‌شود.
علوم تربیتی به عنوان یکی از رشته‌های علوم انسانی متشکل از مجموعه دانش‌های مربوط به تعلیم و تربیت انسان و از دانش‌های مؤثر در زندگی فردی و اجتماعی او است. چه این‌که تعلیم و تربیت با تمام شئونات آدمی سروکار دارد و انسان هیچ‌گاه نمی‌تواند جدای از آن زندگی کند. چرا که فرایند تربیت از نخستین روزهای زندگی انسان آغاز و تا پایان عمر وی ادامه دارد. به ویژه تعلیم و تربیت از منظر اسلام که نه تنها از هنگام تولد بلکه از سال‌ها قبل از تولد یعنی از هنگام انتخاب همسر آغاز و تا هنگام مرگ همچنان فعالیت‌های تربیتی در فرد تأثیرگذار است و می‌تواند سرنوشت وی را تغییر دهد و بلکه در صورت داشتن باقیات صالحات و صدقات جاریه حتی بعد از مرگ نیز از تأثیر تربیتی آنها بهره‌مند خواهد بود.
علوم تربیتی به عنوان دانش کاربردی و مورد نیاز در زندگی عرصه‌ای مناسب برای بیان دیدگاه‌های اسلامی است. چرا که آشنایی با این دانش‌ها و استفاده از داده‌های آنها در حیطه تعلیم و تربیت اسلامی زمینه‌ساز موفقیت دانش‌پژوهان و مربیان مسلمان در عرصه تعلیم و تربیت اسلامی خواهد بود. دانش‌آموختگان این رشته ضمن کسب آمادگی برای ورود به دوره‌های بالاتر قادر خواهند بود در عرصه‌های مختلف از جمله تبلیغ معارف اسلامی و آموزه‌های تربیتی، ایفای نقش معلمی در آموزش و پرورش کشورهای متبوع،تدریس معارف اسلامی با استفاده از داده‌های علوم تربیتی و مطالعات و پژوهش‌های مقدماتی در عرصه تعلیم و تربیت اسلامی به فعالیت بپردازند.
در رشته علوم تربیتی مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی تاکنون سه نوبت پذیرش انجام گرفته است که در نوبت اول مهرماه سال 84 تعداد 17 نفر و در نوبت دوم بهمن‌ماه سال 85 تعداد 12 نفر پذیرش شدند که دانش‌پژوهان نوبت اول تا پایان سال تحصیلی 87-86 فارغ‌التحصیل شدند و نوبت سوم تعداد 12 نفر در سال 86 پذیرفته شدند. در انتخاب و دعوت از اساتید از سویی تسلط علمی بر ماده درسی و سابقه تدریس موفق در آن ماده و از سوی دیگر اهتمام استاد به جنبه‌های اخلاقی و تربیتی، سیاست مورد توجه اکید گروه است از این‌رو برای تحقق سیاست فوق، گروه به عنوان یک راهکار، دعوت از اساتیدی که هم سابقه تحصیل حوزوی بالا و هم سابقه تحصیلات دانشگاهی عالی در رشته علوم تربیتی در حد حداقل دانشجوی دوره دکتری در رشته تعلیم و تربیت را دارا هستند در اولویت دعوت به تدریس قرار داده است. همچنین اهتمام به ارزیابی اساتید و بازخوردگیری از نحوه تدریس آنها با حفظ شأن و جایگاه رفیع استاد از برنامه‌های جاری و مورد تأکید گروه می‌باشد. شورای علمی گروه از اساتیدی تشکیل شده است که دارای سابقه تحصیلات عالی در حوزه و دانشگاه و عضویت هیأت علمی در جامعةالمصطفی یا دیگر مراکز علمی و نیز دارای سابقه موفق در زمینه فعالیت‌های علمی آموزشی، پژوهشی و برنامه‌ریزی درسی هستند. شورای علمی با برگزاری جلسات مسایل و فعالیت‌های گروه را مورد بررسی قرار داده و نسبت به آنها تصمیم‌گیری می‌کند. اهم برنامه‌ها و فعالیت‌های در دست اقدام و آینده گروه در چهار محور امور کلان، امور آموزشی، امور تربیتی و امور پژوهشی مطرح می‌شود.
رشته تحصیلی معارف اسلامی و اقتصاد
دوره کارشناسی معارف اسلامی و اقتصاد، دوره‌ای است که دانش‌پژوهان علوم دینی ضمن فراگیری علوم حوزوی و معارف اسلامی با دروس تخصصی رشته اقتصاد آشنا می‌شوند و در پایان مدرک کارشناسی معارف اسلامی و اقتصاد را اخذ می‌کنند.
بدون شک دین مقدس اسلام برای تمامی عرصه‌های زندگی بشر به خصوص عرصه مسائل اقتصادی دارای برنامه و هدف مشخصی است. مکتب اقتصادی اسلام می‌تواند با تکیه بر آموزه‌های متعالی خود زمینه‌ساز حل بسیاری از مشکلات و معضلات کنونی جهان شده و راهی به سوی تأمین قسط و عدل جهانی بگشاید. این امر ضرورت تربیت نیروهای مؤمن و متخصص برای تدوین و اجرای نظام اقتصاد اسلامی در اقصی نقاط عالم را مشخص می‌سازد. برای دستیابی به این هدف لازم است دانش اقتصاد اسلامی و نظام آموزشی آن به صورت رشته تحصیلی مناسب، طراحی و تدریس شود.
دانش‌آموختگان این رشته با توانایی‌هایی که در زمینه اقتصاد رایج و اقتصاد اسلامی کسب خواهند کرد، می‌توانند با معرفی و تبلیغ برتری‌های مکتب اقتصادی اسلام بر سایر مکاتب، بهترین مبلغ برای اسلام باشند؛ همچنین می‌توانند در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل دهند.
گروه معارف اسلامی و اقتصاد تاکنون موفق به برگزاری سه دوره در مقطع کارشناسی شده است که طی آنها سه گروه 11، 15 و 17 نفر در مهرماه و بهمن‌ماه 84 و بهمن‌ماه 85 پذیرفته شده مشغول به تحصیل هستند که گروه ورودی مهرماه و بهمن‌ماه 84 در حال دفاع از تحقیق پایانی خود و آمادگی برای ورود به مقطع کارشناسی ارشد در رشته مالیه و بانکداری اسلامی می‌باشند.
رشته تحصیلی معارف اسلامی و حقوق
حقوق تعاریف گوناگون دارد و آن‌گاه که بحث از رشته حقوق مطرح است مراد، بحث از مجموعه قواعد و مقررات است که جهت تأمین نظم اجتماعی در سطح بین‌الملل و یا جامعه‌ای خاص و نیز منافع فردی و با ضمانت اجراهای خاص در هر یک از موارد یاد شده وضع شده است، بدین ترتیب علاوه بر حقوقی مانند حقوق اساسی، حقوق اداری که به بحث از قواعد ناظر به منافع جمعی می‌پردازد، حقوق تجارت و از منظری وسیع‌تر حقوق خصوصی متکفل منافع فردی و تنظیم روابط فردی با ضمانت اجراهای مدنی است. حقوق کیفری چه در دو بعد ماهوی و شکلی و نیز عمومی و اختصاصی خود متضمن تنظیم روابط جمعی و دارای ضمانت اجراهای کیفری است.
حقوق می‌تواند نقش مؤثری در تنظیم روابط حکومت با شهروندان و بالعکس و نیز شهروندان با یکدیگر در سطح عمومی و اختصاصی داشته باشد و منافع و جایگاههر کدام را مشخص نماید، آنها را در مسیر دستیابی به اهداف فردی و اجتماعی مقبول شریعت کمک کند و در مشکلات و دشواری‌های فردی و اجتماعی راهگشا باشد.
اگر وظیفه روحانیت را استنباط احکام الهی و ابلاغ و اجرای احکام الهی بدانیم، حقوق هم در هر سه حوزه یاد شده مؤثر است. با دانستن حقوق به فهم بیشتر احکام و قواعد دینی، نیز تبیین هرچه بیشتر و بهتر احکام دین و نیز اجرای مؤثر، ضابطه‌مند و مفید احکام دینی کمک می‌نماید.
گروه حقوق مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی با داشتن 40 نفر استاد مدعو و اعضای گروه و هیأت علمی و اجرایی توانسته است در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی و حقوق خصوصی دانش‌پژوه جذب کند و خدمات علمی پژوهشی ارائه دهد.
پذیرش دانش‌پژوه از طریق آزمون کتبی و مصاحبه علمی از کشورهای مختلف و ایران اسلامی صورت می‌پذیرد. هم‌اکنون در مقطع کارشناسی 156 نفر و در مقطع کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی 91 نفر و در مقطع کارشناسی ارشد حقوق خصوصی 35 نفر مشغول به تحصیل هستند.
تعداد 45 عنوان تحقیق پایانی در مقطع کارشناسی و 35 عنوان پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد به تصویب رسیده که از این تعداد از 7 عنوان تحقیق پایانی و 2 عنوان پایان‌نامه دفاع شده است. دانش‌پژوهان در طول تحصیل با راهنمایی و مشاوره اعضای گروه و اساتید مدعو تحقیقات کلاسی و کارهای پژوهشی انجام می‌دهند. گروه حقوق تاکنون پنج نشست علمی در زمینه حقوقی برگزار کرده است.
رشته تحصیلی معارف اسلامی و مدیریت
امروزه زندگی سازمانی بر زندگی بشر سایه افکنده است. همه انسان‌ها در چارچوب سازمان‌ها زندگی می‌کنند به گونه‌ای که سرانجام جوامع بشری بدون تصور مفهوم سازمان ممکن نیست. اداره سازمان‌ها به وسیله مدیران صورت می‌پذیرد. مدیران با طراحی و برنامه‌ریزی، سازمان‌ها را جهت‌دهی می‌کنند و براساس روش‌های مدیریتی اداره می‌کنند. شکل‌گیری جامعه اسلامی به منظور ایجاد بستر تکامل انسان‌ها در پرتو طراحی، ساخت و اداره سازمان‌ها با رویکرد اسلامی و الهی ممکن است. به منظور تأمین این نیاز، باید مدیرانی مؤمن و طراحانی با درایت و فهیم تربیت شوند تا بر اساس آموزه‌های مکتب اهل بیت(ع) سازمان اسلامی را در جامعه بنیان نهاده و اداره کنند. رشته معارف اسلامی و مدیریت با پذیرش طلاب آشنا به علوم اسلامی و ارائه آموزش یافته‌های دانش مدیریت، درصدد توسعه و تعمیق آموخته‌های مدیریت اسلامی به دانش‌پژوهان این دوره است. دانش‌پژوهان این رشته در مقطع کارشناسی با دروس معارف اسلامی و دروس تخصصی رشته مدیریت آشنا شده و در مقطع کارشناسی در دو گرایش سیاست‌گذاری عمومی و رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی؛ به بهبود و توسعه توانایی و مهارت دانش مدیریت در حوزه نظری و عملی می‌پردازند.
امروزه دانش مدیریت به عنوان یکی از شاخه‌های معرفت بشری پیشرفت زیادی کرده است و آموزش و تحقیق در زمینه آن گسترش فراوانی یافته است. با توجه به اهمیت، رشد و ارتقای سازمان‌ها؛ نظام‌های آموزشی عالی کشورها، مطالعات در حوزه دانش مدیریت را از نظر کمی و کیفی به نحو چشمگیری توسعه داده‌اند. بهبود مدیریت در سازمان‌های امروزی به ویژه سازمان‌های فرهنگی، زمینه‌ساز توسعه فرهنگ اسلامی و شکل‌گیری تمدن اسلامی است. مدیران متدین و آگاه می‌توانند با استفاده از ظرفیت دانش مدیریت در علوم انسانی اسلامی، سازمان‌ها را در جهت بهبود فعالیت‌ها با رعایت موازین اسلامی هدایت کنند. بدون تردید ترکیب دانش تخصصی دوره کارشناسی علوم اسلامی و انسانی و آگاهی و تسلط به دانش و فنون مدیریت در دوره کارشناسی ارشد؛ از فارغ‌التحصیلان این دوره پژوهشگران و مدیران کارآمد و مؤثری می‌سازد که در افزایش کارآیی، رشد و تعالی سازمان‌های اسلامی تأثیر چشمگیری دارند.
رشته معارف اسلامی و مدیریت در سال 1384 در مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی با پذیرش طلابی که سطح یک حوزه علمیه را به اتمام رسانده بودند آغاز به فعالیت نمود و تاکنون در هفت دوره اقدام به پذیرش دانش‌پژوه در مقطع کارشناسی کرده است. در سال تحصیلی 88-87 تعداد 114 دانش‌پژوه در مؤسسه به تحصیل در این رشته اشتغال دارند. اولین دوره دانش‌پژوهان این رشته تا پایان بهمن‌ماه 87 فارغ‌التحصیل شدند و نخستین آزمون کارشناسی ارشد رشته «مدیریت رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی» در اسفندماه همان سال برگزار شد.
برنامه‌ها و دروس مقطع کارشناسی ارشد نیز از سال 86 تدوین شد و براساس اقدامات کارشناسی شده متناسب با نیاز طلاب کشورهای مختلف دو رشته مدیریت سیاست‌گذاری عمومی با رویکرد اسلامی و رشته مدیریت رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی به تصویب رسید که در سال 88 نخستین دوره دانش‌پژوهان مقطع کارشناسی ارشد پذیرفته شده و تحصیل در این مقطع آغاز شد.
دانش‌آموختگان رشته مدیریت می‌توانند با توانایی علمی و مهارت‌های به دست آمده، به عنوان محقق اندیشمند، مدرسی توانمند، مبلغی آگاه و مدیری توانا؛ در عرصه‌های پژوهشی، آموزشی و فرهنگی در خدمت به دین و شریعت نبوی به فعالیت بپردازند. همچنین با مهارت‌های لازم و کافی که در طول تحصیل کسب کرده‌اند، در ارایه خدمات علمی ـ فرهنگی شایسته برای جهان اسلام و مناطق خود مفید بوده و قادر به ادامه تحصیل و تحقیق در مقاطع عالی‌تر، می‌توانند با به عهده گرفتن اداره سازمان‌ها نقش مؤثری در نشر معارف الهی مکتب اهل بیت(ع) ایفا کرده و در تحقق اهداف عالی جامعه اسلامی سودمند باشند.
رشته تحصیلی معارف اسلامی و جغرافیا
جغرافیا آن قسمت از دانش بشری است که از مشخصات مناطق و نواحی مختلف زمین و پراکندگی پدیده‌های گوناگون سطح زمین، اعم از طبیعی و انسانی و بالاخره از روابط انسان و محیط که خود سبب به وجود آمدن پدیده‌های انسانی است و نیز از روابط متقابل پدیده‌های فوق بحث می‌کند. به عبارت دیگر جغرافیا مطالعه روابط بین جوامع متشکل انسانی و محیط زندگی آنهاست. دانش‌پژوهان مقطع کارشناسی معارف اسلامی و جغرافیا، افزون بر آشنایی با معارف اسلامی با علم جغرافیا نیز آشنا می‌شوند. فارغ‌التحصیلان این رشته در کنار تخصص در علوم اسلامی در رشته جغرافیا نیز تخصص پیدا می‌کنند تا از زمینه‌های شغلی و علمی این رشته در جهت تبلیغ دین و بیان معارف اسلامی استفاده کنند.
علم جغرافیا انسان را با محیط زندگی خود و با زمین آشنا می‌سازد. این شناخت و آگاهی سبب می‌شود که انسان به نحو بهتری از زمین و محیط زندگی و امکانات و مواهب آن بهره‌برداری کند. همچنین این آگاهی به او توان بیشتری برای مقابله با حوادث غیر مترقبه و بلایای طبیعی محیط زندگی می‌بخشد. باید توجه داشت که فارغ‌التحصیلان این رشته، آگاهی بیشتری نسبت به جهان و کشورهای مختلف و سرزمین‌های گوناگون دارند و این آگاهی دیدگاه سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی آنان را تقویت می‌کند و به ویژه عالمان دین را توان بیشتری برای فعالیت‌های علمی و فرهنگی می‌بخشد.
علم جغرافیا در بیان معارف و اعتقادات اسلامی و تقویت دیدگاه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، عالمان دین و محققان اسلامی را یاری می‌رساند. کسی که با علم جغرافیا آشنا باشد، بیشتر با آثار وجودی خداوند منان و قدرت و عظمت او آشنا می‌شود و می‌تواند از آن برای تقویت بنیادهای اعتقادیخود و دیگران بهره‌مند شود.
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در مراکز مختلف علمی و آموزشی مانند مدارس و دانشگاه‌ها مشغول به کار شوند و در کنار تدریس و تحقیق و بیان دروس تخصصی، به تبلیغ و تبیین معارف اسلامی نیز بپردازند. این فارغ‌التحصیلان همچنین می‌توانند در وزارت‌خانه‌هایی مانند کشاورزی، مسکن و شهرسازی، معادن و فلزات، نفت و نیرو و سازمان‌هایی همچون سازمان هواشناسی، سازمان زمین‌شناسی، نقشه‌برداری، گردشگری، محیط زیست، شهرداری‌ها و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح مشغول به کار شوند.
گروه تاریخ و جغرافیا پس از انتصاب مدیر گروه توسط ریاست جامعةالمصطفی العالمیه، در دی‌ماه سال 87 شکل گرفت و با سه عضو در اواخر دی‌ماه شروع به کار کرد. در اواخر بهمن‌ماه نفر چهارم به گروه اضافه و کارشناس اجرایی گروه نیز انتخاب شد. طی ماه‌های بهمن و اسفند یازده جلسه رسمی تشکیل و برنامه پیشنهادی رشته جغرافیا مورد نقد و بررسی قرار گرفت. این برنامه توسط مرحوم دکتر مؤمنی، نماینده وزارت علوم تنظیم و به جامعةالمصطفی پیشنهاد شده بود. پس از درگذشت آن مرحوم، برنامه مذکور به دکتر حافظ‌نیا، نماینده وقت وزارت علوم ارجاع داده شده و وی برنامه را تغییر داده بود که این برنامه با برنامه‌های مصوب جامعةالمصطفی همخوانی و هماهنگی نداشت، از این‌رو برای بازنگری و اصلاح به گروه تاریخ و جغرافیا ارجاع که پس از اعمال تغییرات لازم و تصویب نهایی در گروه به کمیته برنامه‌ریزی جامعةالمصطفی ارجاع داده شد.
گفتنی است، دبیران پژوهشی، آموزشی و تربیتی این گروه نیز تعیین و به ریاست مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی معرفی شده‌اند.
ادامه دارد .../920/ت301/ع