زیارت امام حسین در روز عرفه؛
از عرفه تا عاشورا
مجتبی صداقت
یکی از معانی «زیارت»، معنای «قصد» است؛ اما به هر قصدی، «زیارت» گفته نمی شود؛ بلکه به قصدی اطلاق می شود که برای اکرام و تعظیم و انس گرفتن با زیارت شونده باشد.[1] طریحی در این زمینه می نویسد:
«زیارت در عرف یعنی قصد کردن زیارت شونده برای اکرام و تعظیم او و طلب انس گرفتن با او.»[2]
در فرهنگ شیعه بر زیارت قبور معصومین بسیار تأکید شده است.[3] در بین معصومین، تأکید بر زیارت قبر امام حسین ـ علیه السلام ـ بسیار زیاد است. در طول سال، روزهایی برای زیارت امام حسین ـ علیه السلام ـ مورد تشویق بیشتری قرار گرفته است. یکی از روزهایی که زیارت امام حسین ـ علیه السلام ـ در آن سفارش شده است روز عرفه می باشد.
امام صادق ـ علیه السلام ـ در ثواب زیارت حرم سیدالشهداء ـ علیه السلام ـ در روز عرفه می فرماید:
«مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ عَرَفَةَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حِجَّةٍ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَ أَلْفِ غَزْوَةٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَل.»
کسى که در روز عرفه قبر حسین را زیارت کند در حالى که به حق ایشان، عارف و مطّلع باشد خداوند ثواب هزار حجّ و هزار عمره و هزار جنگى که به همراهی نبىّ مرسلى انجام داده باشند را برایش مىنویسد.
طبق این روایات و امثال آن، ثواب زیارت امام حسین بالاتر از حج و عمره و جهاد دانسته شده است.
حکمت ثواب های زیارت قبور معصومین:
این گونه ثواب ها درباره زیارت قبور معصومین دیگر هم وارد شده است. حال سؤال این است که چگونه می شود زیارت معصومین ثوابی این چنین بالا داشته باشد؟
آیت الله جوادی آملی به نقل از ملا محسن فیض کاشانی، درباره حکمت این گونه ثواب ها در زیارت قبور معصومین، می نویسد:
« فقیه فیلسوفان و فیلسوف فقیهان، ملامحسن فیض کاشانی ـ رحمهالله ـ میگوید: روایاتی که ثواب زیارت ائمهٴ اطهار ـ علیهمالسلام ـ را بیشتر از حج، عمره و جهاد در راه خدا میداند، بیش از آن است که شمارش شود. سرّش آن است که:
اولاً: هر کسی که ادعای مسلمانی میکند حتی اگر ناصبی باشد اهل حج، عمره، جهاد و امثال آن است، در حالی که زیارت ائمهٴ اطهار ـ علیهمالسلام ـ اختصاص به کسانی دارد که آشنای به قدر و منزلت آنان هرچند ناقص و معتقد به ایشان باشند.
ثانیاً: حرمهای شریف ائمه ـ علیهمالسلام ـ مشهد ارواح بلند و مقدس آنان و محل حضور اشباح برزخی نوریشان است. آن ارواح بلند در حالی که زنده، خوشحال و روزی خورنده از فضل پروردگارشان هستند، در آن مکانهای شریف حضور پیدا میکنند [و زائر در فضایی که روح امام معصوم (علیهالسلام) حضور دارد نفس میکشد، عبادت و راز و نیاز میکند و...].
ثالثاً: زیارت ائمه ـ علیهمالسلام ـ صله و نیکی به خود آنان، رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ امیرالمؤمنین، فاطمه ـ علیهماالسلام ـ ، شیعیان، دوستدارانشان و بلکه نیکی به سایر انبیا و اوصیای الهی است و موجب خوشحالی آنان، اجابت دعوت، تجدید عهد با ولایت، زنده نگهداشتن مرام و غلبه بر دشمنانشان میگردد. همه اینها عبادت خدا است و سبب میشود که انسان به فضایل و برکاتی که نزد خداست برسد و به رضای او دست یابد؛ زیرا خوشحال کردن مؤمن عادی اگر آن همه فضیلت و ثواب دارد، فضیلت و ثواب خوشحال کردن پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و ائمهٴ اطهار ـ علیهمالسلام ـ که از خطا و گناه معصوم هستند و خداوند آنان را امام مؤمنان و پیشرو پرواپیشگان قرار داد، آسمان و زمین را برای آنان آفرید، صراط، سبیل و راهنمای به سوی او، دروازه رحمت الهی، وسیله ارتباط بین او و بندگانش هستند و... غیرقابل وصف است.
اما حج، عمره، جهاد و مانند آن اگرچه موجب انفاق مال، ترک وطن، تحمل مشقتها و... میگردد، لیکن فضیلت این امور در حدّ زیارت نیست؛ زیرا با آنکه عبادت الهی، اجابت امر او و موجب خشنودی خدا و اولیای او میشود، اما آن فضایل دیگر را کمتر میتوان در اینها یافت »[4]
زیارت امام حسین ـ علیه السلام ـ در روز عرفه
مرحوم محدث قمی در مفاتیح الجنان برای زائران امام حسین این زیارت نامه را نقل کرده است:
« چون خواستى آن حضرت را در این روز زیارت کنى پس اگر برایت ممکن بود در فرات غسل نما و الا به هر صورت که ممکن است غسل کن ممکن شد و پاکیزهترین لباسهاى خود را بپوش و با آرامى و وقار و تأنى، قصد زیارت آن حضرت کن. وقتی به در حایر حسینی رسیدی بگو :
اللَّهُ أَکْبَرُ
و بگو:
اللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیرا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ کَثِیرا وَ سُبْحَانَ اللَّهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَ مَا کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ لَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ السَّلامُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ السَّلامُ عَلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلامُ عَلَى فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلامُ عَلَى الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ السَّلامُ عَلَى عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ السَّلامُ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلامُ عَلَى جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّلامُ عَلَى مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ السَّلامُ عَلَى عَلِیِّ بْنِ مُوسَى السَّلامُ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلامُ عَلَى عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّلامُ عَلَى الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ السَّلامُ عَلَى الْخَلَفِ الصَّالِحِ الْمُنْتَظَرِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ الْمُوَالِی لِوَلِیِّکَ الْمُعَادِی لِعَدُوِّکَ اسْتَجَارَ بِمَشْهَدِکَ وَ تَقَرَّبَ إِلَى اللَّهِ بِقَصْدِکَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانِی لِوَلایَتِکَ وَ خَصَّنِی بِزِیَارَتِکَ وَ سَهَّلَ لِی قَصْدَکَ
سپس به روضه، داخل شو و در مقابل و محاذى سر بایست و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَى کَلِیمِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَى رُوحِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَى السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ عَلِیٍّ الْمُرْتَضَى السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَدِیجَةَ الْکُبْرَى السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَطَعْتَ اللَّهَ حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ یَا مَوْلایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أُشْهِدُ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ وَ رُسُلَهُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی [وَ مُنْقَلَبِی إِلَى رَبِّی] فَصَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِکُمْ وَ عَلَى أَجْسَادِکُمْ وَ عَلَى شَاهِدِکُمْ وَ عَلَى غَائِبِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ ابْنَ إِمَامِ الْمُتَّقِینَ وَ ابْنَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ إِلَى جَنَّاتِ النَّعِیمِ وَ کَیْفَ لا تَکُونُ کَذَلِکَ وَ أَنْتَ بَابُ الْهُدَى وَ إِمَامُ الْتُّقَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیَا وَ خَامِسُ أَصْحَابِ [أَهْلِ] الْکِسَاءِ غَذَتْکَ یَدُ الرَّحْمَةِ وَ رُضِعْتَ [رَضَعْتَ] مِنْ ثَدْیِ الْإِیمَانِ وَ رُبِّیتَ فِی حِجْرِ الْإِسْلامِ فَالنَّفْسُ غَیْرُ رَاضِیَةٍ بِفِرَاقِکَ وَ لا شَاکَّةٍ فِی حَیَاتِکَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَى آبَائِکَ وَ أَبْنَائِکَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا صَرِیعَ الْعَبْرَةِ السَّاکِبَةِ وَ قَرِینَ الْمُصِیبَةِ الرَّاتِبَةِ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً اسْتَحَلَّتْ مِنْکَ الْمَحَارِمَ [وَ انْتَهَکَتْ فِیکَ حُرْمَةَ الْإِسْلامِ] فَقُتِلْتَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ مَقْهُورا وَ أَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِکَ مَوْتُورا وَ أَصْبَحَ کِتَابُ اللَّهِ بِفَقْدِکَ مَهْجُورا السَّلامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى جَدِّکَ وَ أَبِیکَ وَ أُمِّکَ وَ أَخِیکَ وَ عَلَى الْأَئِمَّةِ مِنْ بَنِیکَ وَ عَلَى الْمُسْتَشْهَدِینَ مَعَکَ وَ عَلَى الْمَلائِکَةِ الْحَافِّینَ بِقَبْرِکَ وَ الشَّاهِدِینَ لِزُوَّارِکَ الْمُؤَمِّنِینَ بِالْقَبُولِ عَلَى دُعَاءِ شِیعَتِکَ وَ السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتِ الْمُصِیبَةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَى جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً أَسْرَجَتْ وَ أَلْجَمَتْ وَ تَهَیَّأَتْ لِقِتَالِکَ یَا مَوْلایَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ قَصَدْتُ حَرَمَکَ وَ أَتَیْتُ مَشْهَدَکَ أَسْأَلُ اللَّهَ بِالشَّأْنِ الَّذِی لَکَ عِنْدَهُ وَ بِالْمَحَلِّ الَّذِی لَکَ لَدَیْهِ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ یَجْعَلَنِی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ بِمَنِّهِ وَ جُودِهِ وَ کَرَمِهِ
بعد از این ضریح را ببوس و در بالای سر حضرت، دو رکعت نماز ـ بعد از سوره حمد، هر سوره ای که خواستی بخوان ـ به جا آور. نماز که تمام شد بگو:
اللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ وَ رَکَعْتُ وَ سَجَدْتُ لَکَ وَحْدَکَ لا شَرِیکَ لَکَ لِأَنَّ الصَّلاةَ وَ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ لا تَکُونُ إِلا لَکَ لِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَبْلِغْهُمْ عَنِّی أَفْضَلَ التَّحِیَّةِ وَ السَّلامِ وَ ارْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمْ التَّحِیَّةَ وَ السَّلامَ اللَّهُمَّ وَ هَاتَانِ الرَّکْعَتَانِ هَدِیَّةٌ مِنِّی إِلَى مَوْلایَ وَ سَیِّدِی وَ إِمَامِی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا السَّلامُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ ذَلِکَ مِنِّی وَ اجْزِنِی عَلَى ذَلِکَ أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی وَلِیِّکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
سپس برخیز و به سمت پاى مبارک حضرت حسین ـ علیه السلام ـ برو و على بن الحسین ـ علیهما السلام ـ را زیارت کن (که سر آن جناب در نزد پاى ابى عبد الله ـ علیه السلام ـ است) و بگو:
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ نَبِیِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّهِیدُ ابْنَ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمَظْلُومُ ابْنَ الْمَظْلُومِ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً ظَلَمَتْکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ [السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ] السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللَّهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ وَ جَلَّتِ الرَّزِیَّةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَى جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ فَلَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْکَ وَ أَبْرَأُ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَیْکَ مِنْهُمْ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
در ادامه به جانب شهدا توجه کن و آنان را زیارت نما و بگو :
السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَوْلِیَاءَ اللَّهِ وَ أَحِبَّاءَهُ السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَصْفِیَاءَ اللَّهِ وَ أَوِدَّاءَهُ السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ دِینِ اللَّهِ وَ أَنْصَارَ نَبِیِّهِ وَ أَنْصَارَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنْصَارَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ الْوَلِیِّ النَّاصِحِ السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ الشَّهِیدِ الْمَظْلُومِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ بِأَبِی أَنْتُمْ وَ أُمِّی طِبْتُمْ وَ طَابَتِ الْأَرْضُ الَّتِی فِیهَا دُفِنْتُمْ وَ فُزْتُمْ وَ اللَّهِ فَوْزا عَظِیما یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ مَعَکُمْ فِی الْجِنَانِ مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقا وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
سپس به سمت سر امام حسین ـ علیه السلام ـ بازگرد و براى خود و اهل و عیال و برادران مؤمن خود بسیار دعا کن.»
اینک که برای خیلی از عاشقان زیارت قبر امام حسین، زیارت قبر ایشان میسر نشده است دل های خود را روانه آنجا می کنیم و از دور، زیارت می خوانیم. به قول حافظ:
گرچه دوریم به یاد تو قدح میگیریم
بُعد منزل نبود در سفر روحانی
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . الزیارة فی الکتاب و السنة، ص73.
[2]. مجمع البحرین، ج3، ص319.
[3] . ر.ک: کامل الزیارات؛ المزار شیخ مفید؛ بحار الانوار، ج97-100؛ وسائل الشیعة، ج14.
[4] . ادب فنای مقربان، ج1، ص28-29.
903/ی703/گ
ارسال نظرات