معرفی پایان نامه‌های حوزوی؛
تحلیل هنجار شناختی زی طلبگی بر اساس منابع اسلامی
خبرگزاری رسا – پایان نامه تحلیل هنجار شناختی زی طلبگی بر اساس منابع اسلامی پژوهش محمد عالم زاده نوری به بررسی شناخت هنجارهای زندگی طلبگی پرداخته است.
به گزارش خبرنگارخبرگزاری رسا، محمد عالم زاده نوری در پژوهش خود با عنوان «تحلیل هنجار شناختی زی طلبگی بر اساس منابع اسلامی» به شناخت قواعد حاکم بر طلبه پرداخته و رفتار طلبه را در جامعه بررسی کرده است؛ نویسنده، پژوهش خود را با توجه به فعال بودن طلبه در جامعه و همراه بودن عمل او با منطق انجام داده است.
چکیده
عمده‌ترین دغدغه این پژوهش کشف قواعد حاکم بر زی طلبه یعنی هیات و رفتار ظاهری او است و به طرح قانون عمل طلبه در زندگی اجتماعی می‌پردازد.
مراد از زی طلبگی رفتارهای ظاهری یک طلبه است از آن جهت که طلبه است و با زی ایمانی تفاوت دارد. اما از آنجا که طلبه در حیات صنفی خود باید به تعالیم دینی بیش از دیگران پای‌بند باشد و در مراعات زی ایمانی، از عموم مؤمنان وظیفه بیشتر و تکلیف مؤکدتری دارد، در این دفتر زی طلبگی به معنای خاص مد نظر قرار نگرفته است.
قواعد حاکم بر رفتار طلبه
مهم‌ترین قواعد حاکم بر رفتار طلبه عبارت است از:
پیروی از عرف اجتماعی و پرهیز از رفتارهای ناهنجار عرفی در مواردی که با حکم شرعی مخالفت نداشته باشد یا مصلحت اهمی در مقابل آن نباشد، رعایت وقار و پرهیز از رفتارهای سبکی که تناسب با حال انسان ندارد، نگهداری احترام حریم عمومی و پرهیز از تجاهر به فسق، پرهیز از مواضع تهمت و رفتارهایی که باعث ایجاد توهم منفی و ارایه تصویر نامناسب برای انسان شود، پرهیز از رفتار نماد و نشانه‌ای که به نااهلان و منحرفان و بیگانگان اختصاص دارد و موجب تشبه به آنان و تداعی رفتار آنان می‌گردد، پرهیز از رفتارهای تنفر انگیز و چندش‌آور، پرهیز از هر عملی که موجب برآوردن آه حسرت و سوز ناکامی دیگران گردد.
هر یک از شاخص‌های فوق، به عنوان حد وسط یک قیاس اقترانی شکل اول، در اثبات خوبی یا بدی رفتارهای ظاهری طلبه بکار برده می‌شود.
این تطبیق در عناوین لباس و سر و وضع ظاهری طلبه، دارایی، مخارج و سطح زندگی طلبه، رفتارهایی از قبیل ضروریات زندگی، مباحات خلاف شأن، توصیه‌های شرعی خلاف عرف، پول گرفتن، معاشرت با زنان، حضور در اماکن خاص، تلاش برای دستیابی به عنوان و مدرک تحصیلی، کار کردن و تأمین معاش، رفتار با خانواده صورت گرفته است
لازم به ذکر است که همه شاخص‌های مذکور به عنوان قواعد اولیه ملاحظه شده و در تزاحم با مصالح اهم قابل چشم‌پوشی است.
مقدمه
دست خلاق پروردگار، انسان را به عنوان نماینده خود در زمین آفرید و پیامبران را مبعوث داشت، تا در این سفر پر خطر، پرده از عقل نهفته او باز گیرند، پوشش جهل از هوا از فطرت او بزدایند.
مرغ ملکوتی جانش را به منزلگاه نهایی خود کوچ دهند و دیدگان محبوب او را به حقیقت هستی باز کنند، تو از این صحنه «قیامت» غافل بودی و ما پرده از چشم تو کنار زدیم، پس امروز چشمت تیز بین گردیده است.
اینک در روزگاری که دردهای کهنه بشری بار دیگر رخ نموده، جاهلیت ثانی فراگیر گشته و شهوت و خشم و هوا بر عقل، و جودان و فطرت سایه افکنده است، باید پیام جهانی آن سفیران آسمانی و مشعل داران هدایت را به یاد آورد و به دعوت جاودانه آنان لبیک گفت.
بشر امروز بیش از هر زمان، به بازگشت به معارف انبیا، اخلاق الهی و شریعت مصطفوی(ص) نیازمند، بل مضطر است.
حوزه‌های علمیه، بر نوار بلند تاریخ با تربیت عالمان ربانی، نخبگان فرهنگی، اسلامی و محققان روحانی، پیوند جوامع انسانی را با معارف حیات بخش آسمانی حفظ کرده، آوای ملکوتی انبیا و پیام انسان ساز محمدی(ص) را به گوش تاریخ رسانده‌اند و عالمان دین در طول تاریخ لابلای این همه آوا و غوغا و این همه فراخوان و دعوا، پژواک سخن هدایت شدند و با ایثار خون و هدایت خویش، پیام قدسی سلسله پیامبران را به بشر رساندند و واسطه انتقال پیام خدا به انسان بودند.
همان انسان دور مانده از اصل خویش و درمانده در مسیر کمال، انسان سرگشته‌ای که به دنبال سوسوی نور هدایت و دستور عمل زندگی، خسته و خسارت زده به هر سو پناه می‌برد و هر چه بیشتر می‌کوشد کمتر نتیجه می‌گیرد.
طلبه نیز، آن متعلم در مسیر نجات است که در جهان فردا به عنوان عالم دین حضور می‌یابد و به عنوان سخن‌گوی معارف اسلامی، لب می‌گشاید، طلبه می‌آموزد تا بداند، عمل کند، برساند و در راه تحقق بکوشد،
طلبه، پاسدار جریان آسمانی وحی در هیاهوی دنیای مادی است و طلبگی، آغاز قدم نهادن در راه بلندی است که همه پیام‌آوران الهی در آن حضور داشته‌اند، طلبه، مبلغ آموزه‌های دینی است و وظیفه دارد قواعد عمل دینی و سلوک پسندیده معنوی را به دیگران بیاموزد.
طلبه، هم باید خودش قاعده‌مند عمل کند و دفاع روشنی از شیوه و سیره خود داشته باشد و هم، از آنجا که آموزگار رفتار است، باید در بیان قواعد رفتار به دیگران کار آزموده باشد، بخش عمده‌ای از ارتباط طلبه با مردم، پیرامون توصیه‌های رفتاری و قضاوت درباره حسن و قبح افعال است.
شاید حدود نیمی از سخنان عالمان دین، به حوزه عمل مربوط است و هم سنگ آن نیمه دیگر که به حوزه ایمان و عقاید مربوط است، اهمیت و ارزش دارد، دو دانش گسترده فقه و اخلاق، در تلاش برای ارایه همین قواعد است.
اگر قواعد عمل به خوبی تبیین شود، انتخاب‌های سلیقه‌ای و تصمیم‌های بدون منطق و آزاد که از نظام واحدی تبعیت نمی‌کند و در شرایط مختلف رنگ می‌بازد.کم و مسیر اصول‌گرایی در مقام عمل هموار می‌شود.
نتیجه گیری
در دنیای پیچیده و پر ارتباط امروز که طلبه، نه در کنج حجره‌ها، بلکه در صحن علنی جامعه حضور و ظهور دارد و رفتارش زیر نگاه کنجکاوانه و تیزبین مردم قرار گرفته و انتظارهای بی‌شماری از او رقم خورده است.
طلبه باید به خوبی منطق عمل خود را بداند و در رفتارهای ظاهر و باطن خود به فرمول‌های متین و قواعد ماندگار و مستحکم استناد کند.
توصیه‌های بدون پشتوانه و باید و نباید‌های بدون دلیل، تنها برای عمل تعبدی کافی است، اما برای بقا در تهاجم اندیشه‌های مخالف و مقاومت در برابر سیل‌آموزه‌های بیگانه، نیاز به دفاع عقلانی و منطق پشتیبان دارد.
از گلایه‌های عام طلاب این است که در معرض ارشادات متضاد یا الگوهای متفاوت قرار می‌گیرند و هیچ فرمول روشنی، برای حل معادله عمل و معمای تعارض و تضاد، بر ایشان عرضه نمی‌شود.
پاره‌ای از درس‌های اخلاق، صرفاً مشتی سفارش‌های پدرانه است که در آن، اجتهاد عمل آموخته نمی‌شود و اگر طلبه در بیش از یکی از درس‌ها حضور یابد، یا خبر از محتوای آن‌ها بگیرد، دچار سرگردانی عملی می‌شود.
بی‌تردید، بسیاری از اختلاف نظرها، توصیه‌های متضاد یا ارشادات متعارض مبتنی بر بی دقتی در مبانی است.
اگر بتوان ادله هر یک از توصیه‌ها را به روشنی و بدون لکنت بیان کرد، زمینه اختلاف نظر،کج‌فهمی و سو تفاهم از بین می‌رود، اما اگر توصیه کنندگان، خود را ملزم به تبیین دقیق توصیه‌های دقیق خود ندانند، تلاش لازم برای دقت در مقدمات را به خرج نمی‌دهند و زمینه اختلاف نظر را بیشتر می‌کنند.
بسیاری از مشکلات عملی ناشی از نا‌آگاهی و روشن نبودن ابعاد نظری مساله است، از این رو، شناخت عمیق هنجارهای حاکم بر رفتار یک نیاز اساسی است.
به علاوه، وقتی ما توصیه‌ها را همراه دلیل و منطق می‌سازیم، ناخودآگاه شیوه اندیشیدن و داوری میان اقوال و آرای متنوع را به متربی آموخته‌ایم، امروزه باید و نباید‌های بدون دلیل، نه طلبه و نه جامعه را اقناع نمی‌کند.
شناختن مبنای عمل لازم است و طلبه باید در قواعد عمل مجتهد شود.
رفتار حوزویان از دو دیدگاه واجد اهمیت است از یک منظر، رفتار حوزویان معیار آموخته‌های تلاش‌های تئوریک در حوزه اخلاق است تا قابلیت انطباق آموزه‌های نظری در عمل تعیین گردد.
از منظری دیگر، جامعه، الگوی اعلا و اسوه حسنه خود را در رفتار و عمل اجتماعی این قشر جستجو می‌کند، لذا هنجار شناسی رفتار حوزویان ضرورت می‌یابد.
این نوشتار، در تلاش برای کشف قواعد رفتار ظاهری طلبه، از گفت‌وگوهای عینی و چالش‌های فراگیر آغاز کرده و کوشش دارد که از بنیادهای نظری و مبانی فکری غفلت نورزد.
شایان ذکر است پایان نامه «تحلیل هنجار شناختی زی طلبگی بر اساس منابع اسلامی» به قلم «محمد عالم زاده نوری» و با راهنمایی «حجت‌الاسلام هادی حسین خانی» و مشاوره «حجت‌الاسلام مهدی علیزاده» برای اخذ مدرک سه حوزه علمیه قم نوشته شده است و در سال 1389 دفاع شده است.
علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه آیت‌الله حائری یزدی در «مدرسه علمیه فیضیه قم» مراجعه کنند./905/پ202/ی
ارسال نظرات