انتشار کتاب «مجمل الاقوال فی الحکم و الامثال»

به گزارش خبرگزاری رسا، کتاب مجمل الاقوال فی الحکم و الامثال تألیف احمد بن احمد بن احمد الدمانیسی السیواسی با تحقیق و تصحیح فاطمه توکلی رستمی، عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور مرکز تهران از سوی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر شد.

کهن ترین کتاب امثال که بر جای مانده است به زبان عربی و در نیمۀ سدۀ دوم قمری تدوین گردیده، اما بی شک پیشینۀ تدوین کتب امثال بیش از اینهاست.

با تأمل در امهات کتب امثال سده های نخست  می‌توان دریافت در آنها:

ترتیب امثال در بیشتر موارد صرفاً الفبایی است؛  دسته بندی موضوعی به صورت گسترده به ندرت دیده می شود؛ امثال به عربی اند و مثل فارسی در آنها وجود ندارد؛ بیشتر امثال خاص جوامع عرب زبان است (به همین دلیل کمتر در آثار ادبی به کار رفته اند)؛ حاوی امثال ساختگی اند که تحت عنوان «المولدون» ضبط و ثبت شده اند.

اما در کتاب مجمل الاقوال با بیش از دوهزار مثل مواجهیم که در اغلب متون ادبی، تاریخی و دیوان های شعری به کار رفته اند مواجهیم و ذیل هفتاد و هفت موضوع انتخاب و بخش بندی شده اند. گاه همانند فارسی امثال نیز ذکر شده است. از این رو بسیاری از آنها مختص جوامع عرب زبان نیست. لذا کمتر ساختگی اند. از همه مهم تر آن که مؤلف حدود سه چهارم کتاب را با نثری فارسی نیز گزارش کرده است. آن گونه که زیر بیت های عربی برگردان فارسی آن را کلمه کلمه با خطی ریزتر به صورت مورب نگاشته است.

با در نظرگرفتن این نکته که تمدن کهن ایران صاحب آثار فرهنگی درخشان است و امثال گوشه بزرگی از این آثار را ساخته اند نبود کتابی که مجمع امثال فارسی باشد و تأخیر این تألیف تا دورۀ معاصر – یعنی تألیف اثر ارزشمند«امثال و حکم فارسی» از سوی علامه دهخدا – خود گویای ارزش کار مؤلف «مجمل الاقوال» است که نه تنها ترجمه و شرح امثال عربی را به فارسی مورد توجه قرار داد، بلکه کوشید برابرهای فارسی آن امثال را نیز ارائه دهد.

هدف مؤلف مجمل الاقوال از برگردان متن به فارسی عبارت بود از سهولت استفاده از سوی غیر عرب. «چون می خواست که فایده آن عامتر و نفع آن تمام تر باشد و اصناف مردم را از او بهره و نصیب بود التزام نمود که تمامت کتاب من اوله الی آخره از آیت و اخبار و امثال و اشعار جمله به پارسی مترجَم باشد.»

کتاب «مجمل الاقوال فی الحکم و الامثال» در 845 صفحه به بهای چهل هزار تومان از سوی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در منتشرشدده است./998/د102/ق