عید قربان شکل نمادین ناب ترین رابطه خلق و خالق است

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در آستانه عید قربان در یاداشتی خاطرنشان کرد: عید قربان روایتگر شریعت «توحید محور» اسلام است که فلسفه‌های متنوع و متعددی را با خود به همراه دارد که همه در نقطه‌ای کانونی به هم می‌رسند. این نقطه، «تقرب به خداوند» است.

استاد حوزه علمیه قم در این یادداشت یادآورشد: عید قربان نماد «رابطه ناب خلق و خالق» و نمود معنویت مواج «تقرب به خداوند» و روایتگر رحمت الهی است؛ چه آنکه حضرت ابراهیم(ع) در جریان ترجیح خدا بر فرزند خود مشمول «عطوفت خداوند» شد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت: نقطه زیبا و استثنایی حادثه آن است که عطوفت خداوندی به مدد عاطفه انسانی آمد و عواطف پدری را از شرایط سخت (و بر حسب چینش ظاهری بی‌رحم) نجات بخشید.

رییس دانشگاه مذاهب اسلامی بیان داشت: عید قربان «مسیر زندگی» و افق فراروی آن را نشان می‌دهد. این مسیر مبتنی بر توجه ژرف به خداوند، همراه با احساس و امید، نعمت و امنیت و ارتباط شاد با انسان‌ها است. و افق آن، عبودیت و بندگی محض و تقرب به خداوند است؛ تقربی جامع، ژرف، پر احساس و چند لایه.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی همچنین تصریح کرد: بر اساس فلسفه عید قربان، انسان در بندگی خود به مرحله‌ای باید ‌برسد که حاضر شود در راه خداوند از همه چیز بگذرد و در ترجیح بین خدا و غیرخدا، خدا را انتخاب کند حتی اگر آن غیر، فرزند باشد. از این رو، بر اساس فلسفه این عید، همه چیز باید در برابر خداوند، وضع فرودستی پیدا کند.

وی همچنین بیان داشت: در عید قربان، تقرب به خداوند با حل برخی از مشکلات اجتماعی همچون فقر پیوند برقرار کرده است. دیگر اینکه شاد بودن به صورت جمعی و اجتماعی، نظیف بودن و نو پوشیدن، دید و بازدید داشتن و... بخش دیگری از ابعاد اجتماعی- انسانی عید قربان است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی همچنین با اشاره به اینکه داستان حضرت ابراهیم(ع) شروع حرکت بی‌پیرایه «توحید» به صورت یک جریان پر امتداد در تاریخ است، گفت:. آیینی که در تاریخ با قدرت هر چه تمام شکل‌گرفته، تداوم یافته و ابعاد و لایه‌های اجتماعی خود را تعریف می‌کند و در قالب ادیانی مهم ظهور و بروز می‌بخشد.

وی ادامه داد: این داستان و بنیان گذاشتن کعبه در متن آن به دلیل چند نکته ارتباط وثیق و محکمی با جریان و آیین توحیدی پیدا می‌کند.، نکته اول اینکه؛ حضرت ابراهیم(ع) به صورت شخصی با امتحانات بسیار مهم، متنوع و متوالی مواجه می‌شود که این امتحانات نخست زمینه توجه بیشتر و کامل‌تر به خداوند را در ایشان بر می‌انگیزاند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: در نتیجه این امتحانات الهی تعلق فزاینده‌ای نسبت به خداوند بیش از پیش در ایشان احیا می‌شود که در نهایت به خالص‌سازی روح و اندیشه‌شان بر محور خداوند یعنی التزام به توحید ‌انجامید. از این رو، نتایج این امتحانات، ارتباط وثیق و محکمی با جریان «توحید» پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: نکته دوم اینکه؛ بر اساس مطالعات، اساسی‌ترین امتحان‌های حضرت ابراهیم(ع) به زمانی باز می‌گردد که ایشان به امر خداوند مأمور به ترک سرزمین خود و رفتن به سرزمین مکه ‌شدند چراکه این سفر خود متضمن امتحانات دیگر شد. بریدن از محیطی که در آن مناسبات اجتماعی و دینی (علی‌رغم تلاش‌های ایشان) همچنان بر ذهنیت‌ها و آداب غلط و شرک‌آلود استوار ‌‌بود و رفتن به سرزمینی بی‌سکنه برای بنیان ‌نهادن ملت ابراهیم(ع) امتحانی بزرگ قلمداد می‌شد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: بر این اساس می‌توان برای ابراهیم(ع) یک نقش تأسیسی- تاریخی نیز قائل‌ شد که از طرفی خود را برای تاریخ به عنوان یک «ملت» (ملت ابراهیم) معرفی کرد و از طرف دیگر مبنایی برای دین حنیف و توحید شد که با این حرکت دینی، زمینه‌ساز شکل‌گیری ادیان دیگر شد که در نهایت به دین اسلام به عنوان کامل‌ترین و جامع‌ترین دین در مسیر تبیین توحید منتهی شد.

وی ادامه داد:  این نقش تأسیسی– تاریخی می‌تواند با رجوع به قرآن نگاه‌های کلامی دینی بسیار کلانی را در ما ایجاد کند. یکی از نتایج آن است که اتباع ادیان ابراهیمی باید خود را اجزای یک پیکر و ملت ببینند و یکدیگر را تخطئه نکنند، البته تخطئه علمی به این شکل که هر دینی دین قبلی خود را نسخ می‌کند، طبیعی است. اما تخطئه اجتماعی و نفی دیگری پذیرفتنی نیست.

وی یادآورشد:  این نقش تأسیسی– تاریخی از حیث اجتماعی می‌تواند در میان اتباع ادیان مختلف حرکت واحدی را تحت عنوان «ملت ابراهیم» پایه‌ریزی کند تا از این رهگذر آموزه‌های بین‌الادیانی زیادی شکل بگیرد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با بیان اینکه داستان زندگی حضرت ابراهیم(ع) در سرزمین مکه یک واقعه بی‌نظیر برای بشریت در طول تاریخ است که ابعادی استثنایی و مؤلفه‌هایی ویژه دارد، گفت: خلوص متزاید منتهی به توحید، رها شدن انسان از خود و رفتن به سمت خالق و ظهور رحمت الهی بر بنده‌ای که از فرزند خود گذر کرده‌ است آن هم در غلیان عاطفه و در شرایطی غریب، اولین مؤلفه این داستان است.

وی گفت:  مؤلفه دیگر این است که در این داستان، حسن ظن انسان به خدا منشأ تولید برکات مادی می‌شود؛ چه آن چشمه و چه تبدیل شدن آن بیابان بی‌آب و علف به جایگاهی آباد همگی بیانگر این امر است که حسن ظن انسان به خدا می‌تواند مبنای گشایش‌ها و برکت‌ها باشد که امروز هم این مبناها در قالب‌ نماد‌هایی همچون چشمه زمزم، نزول برکات بر آن سرزمین و... در حال باز تولید است که در این میان دین اسلام بیش از سایر ادیان در استمرار بخشیدن به این نمادها نقش‌آفرینی کرده ‌است.

وی یادآورشد: توجه به این نمادها می‌تواند با کمترین هزینه‌ای نسل‌ها را به یک واقعه استثنایی نزدیک کرده و پیوند زند تا از فرصت‌های نهفته در آن به مثابه یک کتاب برای مطالعه خود بهره گیرند. نمادها همواره باری از معانی و مفاهیم را به صورت جمعی و اجتماعی خلق می‌کنند و آن را به شکلی فرانسلی در یک جریان ممتد قرار می‌دهند. بنابراین برنامه حج جریانی در امتداد توحید است که پیش از اسلام نیز کمابیش وجود داشته ‌است اما بعد از اسلام به شکلی نهادمند و پر رنگ‌تر پی گرفته‌ شد. بنابراین می‌توان چنین استدلال کرد که از رهگذر نمادها می‌توان فلسفه عید قربان را به نسل‌های گوناگون نیز تسری داد./998/د101/ی

منبع: دانشگاه مذاهب اسلامی