تأکید خبرگزاری رسا بر تبیین ابعاد فقهی و علمی نقدینگی

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری رسا، محمود لطیف، دبیر سرویس اقتصاد خبرگزاری رسا، در نشست تخصصی خلق پول، از بانک تا دولت که در خبرگزاری رسا برگزار شد، با اشاره به تشکیل گروه اقتصاد اسلامی در این خبرگزاری و برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی سرویس تخصصی اقتصاد، گفت: یکی از محورهای اصلی فعالیت این گروه بررسی علمی و فقهی پدیده خلق پول است که می‌تواند آثار گسترده‌ای بر ساختار اقتصادی کشور داشته باشد.

وی با تأکید بر اینکه خلق پول از جمله پدیده‌های تأثیرگذار در تمام نظام‌های اقتصادی دنیاست، اظهار داشت: در اقتصاد هر کشوری، سیاست‌های مربوط به خلق پول می‌تواند موجب رشد یا رکود اقتصادی، تورم یا ثبات قیمت‌ها و حتی تغییر در رفتار اجتماعی مردم شود. از این‌رو پرداختن علمی و دقیق به این مقوله یکی از ضرورت‌های اصلی مطالعات اقتصادی و فقهی در نظام اسلامی است.

خلق پول بدون پشتوانه تهدیدی برای عدالت و ثبات اقتصادی

لطیف با اشاره به مفهوم ابتدایی خلق پول، توضیح داد: اگر بخواهیم از تعاریف پایه شروع کنیم خلق پول به معنای ایجاد پول جدید فراتر از نیاز واقعی اقتصاد و ظرفیت قانونی آن است؛ پولی که نه از طریق فعالیت‌های تولیدی و مبادلات واقعی بلکه از طریق سیاست‌های پولی و بانکی وارد گردش اقتصادی می‌شود.

وی ادامه داد: در گذشته، نظام پولی کشورها مبتنی بر پول نقد و پشتوانه‌های واقعی بود. بانک‌ها تنها به میزان مشخصی از سپرده‌ها اجازه اعطای تسهیلات داشتند و این میزان با نظارت بانک مرکزی کنترل می‌شد. اما امروز با گسترش ابزارهای الکترونیکی و انتقال پول دیجیتال عملاً حجم پول در گردش چندین برابر شده و کنترل آن به مراتب دشوارتر است.

دبیر سرویس اقتصاد رسا، یکی از چالش‌های مهم در این زمینه را فاصله میان پول حقیقی و پول اعتباری دانست و گفت: امروز بخش قابل توجهی از پول در اقتصاد وجود خارجی ندارد و صرفاً به‌صورت عددی در حساب‌های بانکی مبادله می‌شود. این مسئله در ظاهر موجب رونق می‌شود، اما در عمل اگر نظارت دقیق و مبتنی بر مبانی فقهی و اقتصادی وجود نداشته باشد می‌تواند آثار تورمی و حتی بحران‌های مالی به همراه داشته باشد.

وی افزود: در بسیاری از کشورها نظام‌های نظارتی پیشرفته‌ای برای کنترل خلق پول وجود دارد و این کشورها با ابزارهای مالی و مقررات سختگیرانه توانسته‌اند از بروز بحران جلوگیری کنند. اما در کشور ما هنوز این حوزه نیازمند پژوهش‌های عمیق‌تر و سیاست‌گذاری دقیق‌تری است. گروه اقتصاد اسلامی خبرگزاری رسا قصد دارد با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی حوزه و دانشگاه، این موضوع را به‌صورت تخصصی مورد واکاوی قرار دهد.

بررسی ابعاد فقهی و اخلاقی خلق پول در نشست‌های علمی

لطیف تصریح کرد: نظام اقتصادی اسلامی بر مبنای عدالت، شفافیت و حفظ تعادل در مبادلات بنا شده است. خلق پول بدون پشتوانه واقعی با این مبانی در تعارض است چراکه به توزیع ناعادلانه ثروت و کاهش ارزش پول ملی منجر می‌شود. از این جهت ما در گروه اقتصاد اسلامی خبرگزاری رسا تلاش داریم ضمن تبیین ابعاد فقهی و اخلاقی موضوع، راهکارهایی برای کنترل و هدایت آن در چارچوب اقتصاد اسلامی ارائه دهیم.

وی با اشاره به استفاده از تجربیات جهانی در این حوزه گفت: در کشورهای پیشرفته، با وجود خلق پول نظام اقتصادی دچار فروپاشی نشده است زیرا سیاست‌های مالی آن‌ها بر اساس تحلیل‌های علمی دقیق و نظارت‌های مستمر طراحی می‌شود. ما نیز می‌توانیم از این تجربیات بهره ببریم، البته با توجه به تفاوت مبنایی اقتصاد اسلامی با اقتصاد غربی.

دبیر سرویس اقتصاد رسا افزود: برای مثال در بسیاری از کشورها بانک‌های مرکزی با تعیین نرخ ذخیره قانونی، سقف اعطای تسهیلات و کنترل حجم پول الکترونیک، از رشد بی‌رویه نقدینگی جلوگیری می‌کنند. در حالی که در کشور ما نظام بانکی گاه فراتر از توان تولیدی کشور خلق پول می‌کند و همین مسئله یکی از عوامل اصلی تورم‌های مزمن محسوب می‌شود.

تبیین سیاست‌های پولی و راهکارهای هدایت نقدینگی

وی در ادامه اظهار داشت: گروه اقتصاد اسلامی خبرگزاری رسا قصد دارد در قالب نشست‌های علمی، گفت‌وگو با اساتید حوزه و دانشگاه و انتشار یادداشت‌ها و گزارش‌های تحلیلی به تبیین ابعاد مختلف خلق پول از منظر فقه اقتصادی، سیاست‌گذاری و عدالت اجتماعی بپردازد.

لطیف در پایان با اشاره به رسالت رسانه‌ای رسا در ترویج نگاه دینی به مسائل اقتصادی تأکید کرد: هدف ما در گروه اقتصاد اسلامی صرفاً پرداختن به مباحث نظری نیست؛ بلکه می‌خواهیم با تحلیل مبانی دینی و علمی به تصمیم‌سازان کشور در طراحی سیاست‌های پولی و بانکی مبتنی بر عدالت اسلامی کمک کنیم. امیدواریم با همکاری اندیشمندان و اساتید حوزه بتوانیم در آینده نزدیک، گام‌های مؤثری در این مسیر برداریم.

مهدی الهی