تربیت فرزندان باید با تأکید بر استقلال آن ها باشد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام والسمسلمین محمد جواد نظافت، شامگاه پنجشنبه در نخستین جلسه از سلسله جلسات شرح نامه 31 نهج البلاغه که به صورت هفتگی در مسجد امام حسین(ع) برگزار می شود، به بیان مقدماتی پیرامون این نامه پرداخت.

مدیر مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) در ابتدای سخنان خود از ویژگی های نهج البلاغه سخن گفت و اظهار کرد: نهج البلاغه معجزه امیرمؤمنان(ع) است و مطالبی در آن بیان شده که علما سال های سال است از آن می گویند و با این وجود هنوز مطالبش تازه است، این کتاب مثل خود قرآن همچنان تازه است و کهنه و باطل نمی شود. فردی از امام باقر پرسید «چرا قرآن همواره تازه است؟» فرمودند «چون قرآن مثل خورشید و ماه جریان دارد.»

نهج البلاغه مانند قرآن همواره حرف جدید دارد

حجت الاسلام والمسلمین نظافت با بیان این که «بشر مدام در ظلمت های تازه قرار می گیرد و قرآن هم همواره راه های جدید نشان می دهد»، افزود: نهج البلاغه برادر چنین کتابی است و هیچ کتابی در این حد پیدا نمی شود که در اوج بلاغت و زیبایی بیان، پر محتوا باشد و در هر زمینه ای برای بشر راهکار ارائه دهد. از خداشناسی گرفته تا اخلاق و تربیت و مسائل حکومتی؛ حرف در آن فراوان است و یکی از ایرادات ما شیعیان این است که کتب زیادی را می خوانیم اما از مطالعه نهج البلاغه غافل هستیم حال آن که جورج جرداق می گوید بیش از صد بار آن را خوانده است.

وی خاطرنشان کرد: نهج البلاغه سه بخش عمده دارد؛ اولا خطبه ها و سخنرانی های حضرت که درباره موضوعات گوناگون است. بخش دوم نامه های امیرمؤمنان(ع) است که هر وقت فرصتی می یافتند دست به قلم می شدند. بخش سوم جملات کوتاه ایشان است. ما می خواهیم از نامه ها آغاز کنیم که حضرت در شرایطی مشابه شرایط روز ما که در زمان حکومت کوتاه شان پیش آمد، آن ها را نگاشته اند.

خطاب امیرمؤمنان در نامه 31، به فرزندان معنوی شان تا روز قیامت است

مدیر مدارس علمیه حضرت مهدی(عج)، گفت: دو نامه از نامه های نهج البلاغه طولانی است؛ یکی نامه 53 که مرام نامه حکومت دینی است و کاش مسؤولان ما ماهی یک بار یا سالی یک بار این نامه را بخوانند. این نامه دیدگاه اسلام برای حکومت داری شایسته و بایسته را مطرح می کند. دیگری نامه 31 است که محور بحث ماست و خطاب به امام حسن مجتبی(ع) نوشته شده و البته برخی مخاطب نامه را محمد بن حنفیه دانسته اند.

حجت الاسلام نظافت در بیان علت عقیده برخی علما مبنی بر این که مخاطب نامه 31، محمد بن حنفیه است، یادآور شد: در ابتدای این نامه جملاتی آمده که با شأن معصومیت امام مجتبی(ع) سازگار نیست اما این مسأله منافاتی با این که امام مجتبی(ع) مخاطب نامه باشند ندارد چرا که در واقع امیرمؤمنان(ع) این نامه را به فرزندان معنوی شان تا فردای قیامت نوشته اند و حس ما به مطالب این نامه باید حس نسبت به مطالب پدرمان باشد چرا که پیامبر(ص) فرمودند «من و علی دو پدر این امت هستیم.»

اسلام انسان را به خودخواهی عارفانه و عالمانه دعوت می کند

معاون آموزشی اسبق حوزه علمیه خراسان در ادامه اظهار کرد: این نامه که یک نامه تربیتی و اخلاقی است، نشان از اهمیت فرزند دارد. هم فرزند بر پدر و مادر حق دارد و هم والدین بر پدر و مادر؛ اما گاهی والدین به حق فرزندان بر خود توجه نمی کنند. در روایات داریم که «اسم نیکو»، «ادب خوب» و «تعلیم قرآن» سه وظیفه ای است که بر گردن والدین است.

وی افزود: پدر و مادر فرزندان شان را دوست دارند که این دوستی برخاسته از مهر و غریزه است اما کفایت نمی کند چرا که اگر همراه با شناخت فرزند نباشد، به سود او نخواهد بود. کما این که درباره خودمان نیز همین گونه است و علاقه نسبت به خودمان باید با شناخت باشد تا به ضررمان تمام نشود. خدا ما را خودخواه آفریده اما فرموده در کنار آن خودشناسی را ضمیمه کن تا خودخواهی به نفع تو تمام شود.

حجت الاسلام نظافت تصریح کرد: اسلام مخالف خودخواهی نیست بلکه به خودخواهی عارفانه و عالمانه دعوت می کند. انسان به طور غریزی چیزی را طلب می کند که ضررش از نفع آن بیشتر است و از همین روست که فرزند دوستی همیشه به نفع فرزند تمام نمی شود.

امیرمؤمنان در نامه 31 انسان را متوجه ماهیت و هویتش می کنند

مدیر مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اولیاء خدا در نتیجه انسان شناسی قوی شان بیش از این که از مرگ جسم فرزند خود ناراحت شوند، از مرگ دل او غصه می خورند. اکثر انسان ها به هویت و ماهیت اصلی خود توجه ندارند؛ غصه همه چیز را می خورند اما غصه جان شان را ندارند. امیرمؤمنان(ع) ما را متوجه ماهیت مان فرموده اند.

وی افزود: رفتار پیامبر اکرم(ص) با دخترشان حضرت زهرا(س) را ببینید. آیا می توان تصور کرد پیامبر کسی را بیش از ایشان دوست داشته باشند؟ با این وجود، نه تنها پیامبر(ص) برای ایشان امکانات اقتصادی بالایی تهیه نفرمودند، بلکه فقیر را بر در خانه دخترشان می فرستند و ایشان را به انفاق تشویق می کنند. فلسفه چنین رفتاری این است که پیامبر(ص) آخرت زهرا(س) را از دنیای ایشان بیشتر دوست دارند. همین رفتار را حضرت زهرا(س) نسبت به حسنین داشتند و برای نمونه در حالی که فرزندان شان گرسنه بودند، غذای شان را به فقیر می دهند. بنابراین نامه 31 نهج البلاغه با این رویکرد حق فرزند را به ما نشان می دهد.

تربیت فرزندان باید با تأکید بر استقلال آن ها باشد

حجت الاسلام والمسلمین نظافت با اشاره به  این که شیوه امیرمؤمنان(ع) در نوشتنِ نامه برای تربیت فرزندان، شیوه ای اثرگذار برای انتقال اعتقادات به نسل بعدی است، گفت: نامه نگاری شیوه ای تربیتی است و مهم ترین کاری که والدین دارند این است که تفکرات خود را به فرزندان شان انتقال دهند. بسیاری از پدران نتوانسته اند فرهنگی که به آن معتقد بودند را به صورت شایسته به فرزندان شان انتقال دهند.

وی ادامه داد: امیرمؤمنان(ع) با آن همه گرفتاری به هنگام بازگشت از جنگ صفین اقدام به نوشتن نامه ای می کنند که بسیار طولانی است و عبارات آن فقط توسط امیرمؤمنان(ع) قابل بیان است. حضرت نامه را این گونه شروع می کنند که خود را در حال پایان عمر معرفی می کنند چرا که یک پدر عارف و عاقل می خواهد فرزند را به گونه ای تربیت کند که مستقل باشد. هم جوان باید دوست داشته باشد که مستقل شود و هم پدر باید دنبال این مسأله باشد.

مدیر مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) با یادآوری این نکته که در منظر قرآن کریم، تربیت انسان ها به کاشتن بذر تشبیه شده است و این مسأله حاکی از لزوم استقلال فرزند دارد، اظهار کرد: فرزند را باید به گونه ای تربیت کرد که تکیه گاهش فقط خدا باشد. پدر باید به فرزند کمک کند اما کمکی که به او یاری دهد تا بتواند روی پای خودش بایستد و به خدا توکل کند.

تأکید امیرمؤمنان بر زودگذر بودن عمر دنیا

حجت الاسلام نظافت گفت: ما در روزگاری هستیم که انسان ها برای عمرشان ارزش قائل نبوده و برای مصرف آن سخاوتمند هستند. شاید شاهد این مسأله نگاه کردن سریال هایی باشد که کم محتواست در حالی که دین به ما سفارش کرده در مصرف عمر خسیس باشیک و بیش از درهم و دینار از آن محافظت کنیم.

وی خاظرنشان کرد: امیرمؤمنان(ع) در خطبه 109 نهج البلاغه حالات کسی را که در حال احتذار است بیان کرده و می فرمایند «انسان در لحظه های آخر عمرش فکر می کند که عمرش را چگونه فانی کرده است» زمانی که انسان دارد می میرد آرزویش این است که به او فرصت اندکی دهند اما فایده ندارد و اجل وقتی بیاید عقب و جلو نخواهد داشت.

معاون آموزشی سابق حوزه علمیه خراسان افزود: امیرمؤمنان(ع) می فرمایند «زمان و زمانه همراه با حوادثی است که از آن گریزی نیست» اما جوان به این نکته توجه زیادی ندارد چرا که سالم است و وقتی پیر می شود نسبت به آن اقرار می ورزد. خیلی از حرف ها وجود دارد که فقط پیرها آن را می فهمند و به همین دلیل گفته اند «نظریه پیران دوست داشتنی تر است از چابکی جوانان.» جوان قدرت و توانایی آمیخته با احساسات دارد اما از علم تجربی کم بهره است و در نتیجه باید از تجربیات نسل پیش از خود استفاده کند./820/201/ب2