بررسی علل تلاش اتحادیه اروپا برای نجات برجام

به گزارش خبرگزاری رسا، طی هفته های اخیر و خصوصا پس از برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل لفاظی ها و هجمه های رییس جمهوری آمریکا بر علیه توافق اتمی ایران به شکل بی سابقه ای افزایش یافته و در شرایطی که این کشور درگیر جنگ روانی گسترده با کره شمالی است شخص ترامپ هم صدا با لابی های تندرو صهیونیستی بصورت جدی از لغو و بازنویسی توافق پیشین این کشور با ایران آنهم بدلیل خود ساخته سازگار نبودن آن با منافع ملی آمریکا سخن می گوید.

ترامپ در آخرین اظهار نظرهای خود در رابطه با سرنوشت توافق هسته ای با ایران تاریخ ۱۵ اکتبر برابر با ۲۳ مهر ماه را تاریخ پایان توافق اعلام کرده است و خواهان بازنویسی مجدد آن با درج امتیازات بیشتر برای طرف آمریکایی است، زیرا بر اساس قانون رئیس جمهور آمریکا باید در دوره های سه ماهه پایبندی ایران به توافق را تایید نماید و در صورت عدم تایید از سوی ریاست جمهوری آمریکا تمام تحریم های تعلیق شده از سوی کنگره آمریکا مجدد بر علیه ایران فعال می گردند که از جمله آنها می توان به بازگشت تحریم های بانکی و مالی اشاره کرد.

اما همانگونه که از موضع گیری های سران عضو اتحادیه اروپا مشخص است آمریکا تنها یک عضو از گروه ۱+۵ است و طبعا نقض یک طرفه این توافق بین المللی بدون داشتن مستندات معقول از سوی آنها پذیرفته نخواهد شد، البته نباید از این واقعیت نیز به ساده عبور کرد که منافع مالی و اقتصادی اتحادیه اروپا بیش از اینکه در گرو نقض برجام باشد در گروه حفظ آن است.

از این رو برای درک بهتر دلایل تداوم حمایت سران اتحادیه اروپا و در راس آنها مقامات فرانسوی و آلمانی از حفظ برجام بایستی نگاهی به منافع ایجاد شده برای این اتحادیه در قالب توافق نامه بین المللی هسته ای با ایران داشت.

در این رابطه مرکز مطالعات استراتژیک کارنگی در مقاله ای با عنوان "آیا توافق اتمی با ایران برای اروپا خوب است ؟" برخی از این منافع را ذکر کرده است که بررسی آنها خالی از لطف نیست.

از دیدگاه نویسنده این مقاله اتحادیه اروپا یکی از اولین برندگان توافق هسته ای با ایران است زیرا وجود یک ایران قدرتمند در منطقه می تواند زمینه مبارزه فعال تر با گروه های تروریستی تهدید کننده امنیت اعضای اتحادیه اروپا را فراهم کند.

از سوی دیگر وجود ثبات در ایران و منطقه خاورمیانه طبعا باعث جلوگیری از هجوم مهاجران و پناهندگان بی شمار به مرزهای اتحادیه اروپا می شود که این خود به تنهایی معضل مهمی برای رفاه و امنیت ساکنان این اتحادیه است.

این مقاله همچنین نیاز مبرم اتحادیه اروپا به منابع نفتی و خصوصا گاز ایران را برای رهایی یافتن از وابستگی انحصاری به گاز روسیه مهم و حیاتی دانسته و توافق اتمی و تعلیق تحریم های اقتصادی را فرصتی برای بهره مندی اروپا از منابع انرژی ایران معرفی کرده است.

از سوی نگارنده این مقاله معتقد است که توافق اتمی به تنهایی در کنار سایر منافع آن موجب رفع خطر ایجاد بحران رقابت اتمی در منطقه خاورمیانه می شود که این خود موجب حفظ سرمایه گذاری های اقتصادی اروپا در منطقه می شود.

اما خارج از منافع مورد تاکید مقاله فوق الذکر باید توجه داشت که ایران دارای دومین منابع عظیم نفتی منطقه بعد از عربستان سعودی است و بدلیل اهمیت بالای اقتصادی این منابع و تاثیرگذاری بالای آن بر بازارهای جهانی انرژی کشورهای طرف توافق ایران بلافاصله پس از انعقاد برجام پیشگام سرمایه گذاری در این حوزه شدند که بطور مثال می توان از شرکتهای نفتی توتال فرانسه ، شل انگلیس ، گازپروم روسیه نام برد.

با این حال اما شرکت های نفتی آمریکا بدلیل تحریم های موشکی بر علیه ایران هنوز هم از ورود در بازار انرژی ایران محروم مانده اند که این خود می تواند یکی از دلایل ناراحتی ترامپ از توافق اتمی فعلی با کشورمان باشد.

اما فراتر از مساله منابع نفتی ایران با جمعیت ۸۰ میلیونی خود یکی از بزرگترین بازارهای مصرفی خاورمیانه به شمار می رود که زمینه ای فعالیت گسترده ای برای شرکت های خارجی ایجاد نموده اند که برخی از نمونه های مهم آن صنایع هوایی و حمل و نقل جاده ای هستند که پیش از ایجاد رژیم تحریم های گسترده بین المللی تا حدود زیادی در اختیار و انحصار صنایع اروپایی بودند که نمونه شاخص آن حضور فعال شرکت های خودرو سازی پژو و رنو در ایران است.

شرکت های اروپایی در همان روز های نخست انعقاد برجام با پیش دستی نسبت به سایر طرف های مشارکت کننده در برجام با جلب نظر دولت ایران موفق به انعقاد قرارداد فروش ۱۰۰ هواپیمای مسافربری ایرباس به ارزش تقریبی ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار شدند ، اما در حوزه خودروسازی نیز شرکت رنو فرانسه با انعقاد قرارداد ۸۰۰ میلیون دلاری با خودرو سازان داخلی آماده وارد عرصه تولید و فروش نسل جدید از خودرو های خود در ایران شد ، همزمان شرکت پژو فرانسه نیز با قرارداد ۴۸۰ میلیون دلاری خود با شرکت ایران خودرو تولید و فروش ۲۰۰ هزار خودرو جدید در ایران را آغاز کرده است.

شرکت آلمانی دایملر نیز اخیرا با عقد قراردادی با طرف ایرانی برای تولید خودرو های سنگین و ترابری بنز به بازار ایران بازگشته است.

با توجه با این منافع اقتصادی گسترده بعید به نظر می رسد اتحادیه اروپایی که چند سالی است درگیر بحران اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری است بخواهد بخاطر افراطی گری های شخصی رییس جمهور آمریکا همصدا با این کشور برجام را نقش نمایند البته طی روزهای اخیر سران اتحادیه اروپا متفق القول از حفظ برجام دفاع کرده و اقدام احتمالی واشنگتن را خود زنی نامیده اند که نتیجه آن تنها بی اعتبار شدن وجهه آمریکا در عرصه رابط بین الملل خواهد بود./۹۹۴/ب۱۰۱/ف

منبع: طنین