«شکلات ششم»؛ هنری از جنس شجاعت و افشاگری

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمدحسین پیشاهنگ پژوهشگر و مدرس سواد رسانه در نشست تجلیل و نقد و بررسی فیلم سینمایی «شکلات ششم» که با حضور جمعی از پژوهشگران، هنرمندان و فعالان فرهنگی روز سه‌شنبه دوم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ در محل خبرگزاری رسا برگزار شد، ضمن تأکید بر ضرورت حمایت از تولیدات ارزشی از «شکلات ششم» به عنوان اثری برخاسته از دغدغه‌های اصیل انقلابی و فرهنگی یاد کرد که توانسته است در قالبی هنری، بخشی از واقعیت‌های پنهان تاریخ معاصر را با بیانی زنانه و هنرمندانه روایت کند.

حجت الاسلام پیشاهنگ در این‌باره گفت: هدف ما در این جلسه بیشتر تجلیل و سپاس از عزیزانی است که در مسیر پرچالش تولید یک اثر متعهدانه گام برداشتند، اما بیان تجربه‌ها و بازخوانی نکات مثبت و منفی نیز برای رشد آتی تولیدات رسانه‌ای بسیار مفید خواهد بود.

پژوهشگر حوزه رسانه تصریح کرد: فیلم «شکلات ششم» در عین حال که گوشه‌ای از تاریخ ناگفته دهه شصت را به تصویر کشیده، صدایی تازه و متفاوت در سپهر هنر انقلاب به شمار می‌رود؛ صدایی که باید شنیده شود، فهمیده شود، و در مسیر آینده تقویت گردد.

رسا؛ صدای همراهی با جریان‌های هنری متعهد

حجت‌الاسلام پیشاهنگ در بخشی از سخنان خود به رسالت ذاتی خبرگزاری رسا در همراهی با هنر متعهد اشاره کرد و گفت: خبرگزاری رسا همواره تلاش داشته است تا در کنار نقادی علمی آثار از تولیدات متعهد و جریان‌ساز نیز پشتیبانی رسانه‌ای داشته باشد، ما باور داریم که در میدان فرهنگ تنها نقد کافی نیست، بلکه باید در کنار خالقان آثار ایستاد و از تلاش‌های آنان پاسداری کرد.

وی افزود: برگزاری این نشست نیز در همین راستا شکل گرفته تا ضمن بررسی ویژگی‌ها و نقاط قوت و ضعف فیلم از هنرمندانی که با نگاهی متعهدانه وارد میدان شده‌اند قدردانی شود؛ به‌ویژه دوستان حوزوی ما که نشان دادند می‌توانند در میدان تصویر حضور اثربخش و معناداری داشته باشند.

حجت الاسلام پیشاهنگ در ادامه به محتوای خاص فیلم اشاره کرده و آن را روایتی زنانه از دهه شصت درون سازمان تروریستی منافقین توصیف کرد و گفت: این انتخاب هوشمندانه موجب شده که فیلم از منظری تازه به موضوعی تاریخی و حساس بنگرد.

وی با اشاره به واکنش برخی رسانه‌های داخلی و خارجی به این اثر گفت: همین بازنمایی شخصیت‌هایی چون مریم رجوی و روایت فضای داخلی سازمان از منظر زنان، باعث شده فیلم از مرزهای یک اثر معمولی تلویزیونی فراتر رود و در سپهر فرهنگی کشور و حتی فراتر از آن بازتاب‌هایی بیابد.

حقیقت‌گویی، حتی اگر درد داشته باشد

پژوهشگر حوزه رسانه، ورود به چنین موضوعاتی را مصداق شجاعت در عرصه هنر دانسته و اظهار داشت: ما از بیان حقیقت هراسی نداریم، اگرچه نسبت به سلامت و امنیت دوستان دغدغه داریم اما در برابر تهدیدات تنها به مشیت الهی و فرهنگ ایثار و شهادت می‌اندیشیم، فیلم «شکلات ششم» نشان داد که می‌توان با شجاعت و هنر حقیقت‌های پنهان را به تصویر کشید.

وی تأکید کرد: یکی از رسالت‌های هنر انقلابی شکافتن لایه‌های پنهان تاریخ و انتقال تجربه‌های نسلی به آیندگان است، این فیلم، بی‌تردید در بازنمایی یکی از این دردهای تاریخی موفق بوده است.

حجت الاسلام پیشاهنگ در ادامه به بُعد روان‌شناختی فیلم پرداخت و گفت: فیلم با نمایش دنیای درونی شخصیت‌ها و فراز و فرودهای روحی آنان، کوشیده است با مخاطب پیوندی عاطفی و ذهنی برقرار کند، درون‌مایه روانی اثر آن را از یک درام صرفاً تاریخی به یک روایت اجتماعی و اخلاقی تبدیل کرده است.

وی افزود: شخصیت‌هایی که در جریان داستان از نقاط مختلف فکری و روحی عبور می‌کنند،هر یک حامل پیامی هستند، فیلمساز به خوبی نشان داده که تحول شخصیت صرفاً با حادثه رخ نمی‌دهد بلکه فرایندی تدریجی است که باید با ظرافت نشان داده شود؛ از نوجوانی نمازخوان و ساده تا فردی که تبدیل به فرمانده‌ای در سازمان می‌شود.

از نورپردازی تا شخصیت‌پردازی

حجت‌الاسلام پیشاهنگ در بخشی دیگر از سخنان خود به ابعاد فنی و هنری اثر پرداخت و گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته فیلم، فضاسازی دقیق و مبتنی بر لوکیشن‌های حساب‌شده است، استفاده از نورپردازی تأثیرگذار و قاب‌بندی مناسب، فضای فیلم را از یک تله‌فیلم ساده فراتر برده و بر ناخودآگاه مخاطب اثر گذاشته است.

وی ادامه داد: شخصیت‌پردازی از دیگر نقاط قوت فیلم است، هر شخصیت دارای هویت مستقل است و تحولاتی درونی دارد که از طریق دیالوگ‌ها و تعاملات انسانی نمایش داده می‌شود، این مسئله نشان از دقت در نگارش فیلمنامه و شناخت عمیق نویسنده از روان انسان دارد.

نقدهایی برای ارتقاء اثر

حجت‌الاسلام پیشاهنگ با وجود تحسین‌های فراوان از نقد منصفانه اثر نیز غافل نماند و برخی نقاط ضعف را نیز برشمرد و گفت: یکی از مشکلات، فقدان قهرمان و ضدقهرمان مشخص در داستان است که باعث می‌شود هویت قهرمانانه فیلم برای مخاطب مبهم بماند، همچنین تعلیق داستانی در برخی بخش‌ها کافی نیست و مخاطب به‌خصوص در میانه فیلم دچار افت هیجانی می‌شود.

وی تأکید کرد که چنین ضعف‌هایی در فیلم‌های تاریخی که در لوکیشن‌های بسته ساخته می‌شوند، بیشتر نمایان می‌شود و برای برون‌رفت از این محدودیت‌ها باید به ساختار روایی و کشش داستانی توجه ویژه‌تری کرد.

وی در بخش پایانی سخنان خود به ضرورت ارتقاء فیلم اشاره کرد و اظهار داشت: «برخی موضوعات به لحاظ بار تاریخی و روانی، ظرفیت پخش در قالب سینمایی را دارند، اگر «شکلات ششم» به‌جای تله‌فیلم در قالب سینمایی ساخته می‌شد، قطعاً تأثیرگذاری آن افزون‌تر می‌بود، قاب‌بندی، نورپردازی و ریتم فیلم در مدیوم سینما، قدرت بیان مضاعفی می‌یابد.

در ادامه نشست پیشنهاد شد که پیش از ورود به نقدهای جزئی تهیه‌کننده محترم گزارشی از روند ساخت فیلم، از مراحل پیش‌تولید تا پخش ارائه دهد و سپس کارگردان اثر جناب آقای میرغیاثی در مورد رویکرد محتوایی و هنری فیلم سخن بگوید.

نشست نقد و بررسی «شکلات ششم» با فضایی توأم با تحلیل و قدردانی به پایان رسید؛ نشستی که بار دیگر نشان داد در کنار نقد آثار ضرورت دارد از تلاش‌های خالصانه هنرمندان متعهد نیز تجلیل شود، همان‌طور که حجت‌الاسلام پیشاهنگ بیان داشت: ما در میدان جنگ روایت‌ها قرار داریم و امروز بیش از هر زمان دیگری به روایت‌های واقعی، هنرمندانه و مؤثر نیازمندیم.