گزارشی از نشست «هندسه قدرت نظام اسلامی»

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، نشست علمی «هندسه قدرت نظام اسلامی» با محوریت بحث ولایت فقیه صبح امروز با حضور جمعی از طلاب، فضلا و روحانیون در سالن اجتماعات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد.

در این نشست آیت‌الله عباس کعبی عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری ولایت فقیه را «ستون فقرات نظام اسلامی» و رکن اساسی در شکل‌دهی به هندسه تمدنی انقلاب دانست.

وی با اشاره به ویژگی‌های دوران شکل‌گیری انقلاب اسلامی، گفت: انقلاب اسلامی ایران در دوره‌ای به وقوع پیوست که جهان در سلطه بلوک شرق و غرب قرار داشت و اساساً تصور یک نیروی سوم از سوی تحلیلگران ممکن نبود؛ اما با رهبری امام خمینی(ره) و پیوند با مردم انفجار بزرگی در هندسه قدرت جهانی رخ داد و معادلات جهان را بر هم زد.

ولایت فقیه از نظریه تا ساختار تمدنی

آیت‌الله کعبی، ولایت فقیه را نظریه‌ای ریشه‌دار در فقه شیعه دانست که از عصر غیبت کبری تا امروز مراحل گوناگونی را طی کرده است و افزود: بر خلاف برخی دیدگاه‌ها امام خمینی(ره) هیچ‌گاه نظریه خود را درباره ولایت فقیه تغییر ندادند. ایشان معتقد بودند نظام امامت و امت حتی در عصر غیبت ادامه دارد و فقیه جامع‌الشرایط نایب عام امام معصوم است که اختیارات حکومتی دارد؛ اختیاراتی که محدود به امور فردی یا قضایی نیست بلکه تمامی ابعاد اداره جامعه اسلامی را دربرمی‌گیرد.

وی با مرور تاریخی تطور جایگاه فقیه، اظهار داشت: تا دوران قاجار به‌دلیل اختناق موجود فقها امکان اعمال ولایت سیاسی نداشتند و در حاشیه حکومت‌های جائر صرفاً به قضاوت فردی می‌پرداختند. حتی در دوران صفویه نیز با وجود اینکه مشروعیت نداشت، بسط ید فقها در ذیل حکومت بود و استقلالی از خود نداشتند.

تحول فکری از مشروطه تا حکومت اسلامی

عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: در دوره مشروطه و پس از آن تلاش‌هایی برای تثبیت نقش فقیه در ساختار حکومتی آغاز شد. در این دوره نقش مردم در حکمرانی نیز مورد توجه قرار گرفت.

آیت‌الله کعبی با اشاره به نقش ولایت فقیه در تثبیت جمهوری اسلامی پس از انقلاب، اظهار داشت: دوران دفاع مقدس دوران تثبیت جایگاه رهبری و ولایت فقیه بود. ولایت، محور وحدت ملت ایران و ستون بقای نظام اسلامی شد و با مدیریت جنگ، حذف جریان‌های معاند و حفظ انسجام ملی، کشور را از بحران‌های سخت عبور داد.

نماینده مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه امروز در مرحله تمدن‌سازی هستیم، تصریح کرد: هندسه قدرت در دوران رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای وارد مرحله‌ای جدید شده است. در این مرحله ولایت فقیه با بسط ساختارها، ورود به عرصه‌های فراملی و تولید گفتمان جهانی به‌صورت تمدنی عمل می‌کند. ما امروز شاهد بازسازی امت اسلامی در پرتو ولایت فقیه و در مسیر تحقق مسیر تمدنی انقلاب اسلامی هستیم.

وی با اشاره به پیام رهبر معظم انقلاب به همایش صدسالگی حوزه علمیه قم، خاطرنشان کرد: در این پیام، معظم‌له از فقه «امت‌ساز» سخن گفتند؛ فقهی که از دل حوزه‌های علمیه برمی‌خیزد و با نقش‌آفرینی جامعه اسلامی را از درون بازسازی می‌کند.

حجت‌الاسلام و المسلمین سعید صلح میرزایی، نماینده مجلس خبرگان رهبری و مدیر دفتر قم مؤسسه فرهنگی پژوهشی انقلاب اسلامی در این نشست با اشاره به اهمیت فهم منطق عملکردی رهبر معظم انقلاب در تبیین و پیشبرد اهداف نظام اسلامی، اظهار داشت: رهبر انقلاب نه‌تنها بر اساس یک سری تدابیر موردی یا عکس‌العملی به حوادث تصمیم‌گیری نمی‌کنند بلکه تمام تصمیم‌های کلان ایشان در چارچوب یک منظومه فکری جامع و مبتنی بر اصول دینی و نگاه تمدنی طراحی شده است.

وی افزود: مطالعه بیانات، مواضع و حتی سکوت‌های معنادار رهبر انقلاب ما را به شناخت این دستگاه فکری رهنمون می‌سازد؛ دستگاهی که بر پایه مبانی معرفتی اسلام و جهان‌بینی توحیدی استوار است و در مقام اجرا الگوی نوینی از حکمرانی اسلامی را به جهان عرضه کرده است.

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه رهبر انقلاب در صحنه جهانی نیز در حال الگوسازی هستند، خاطرنشان کرد: ایشان آرمان‌های انقلاب اسلامی را در قالب معرفی الگوی صحیح حکمرانی و زیست اجتماعی تبیین کرده‌اند؛ الگویی که در برابر مکاتب لیبرال، سوسیالیستی یا حتی مدل‌های به‌ظاهر اسلامی ولی تهی از محتوا مانند ترکیه حرفی برای گفتن دارد.

تبیین شاخص‌های رفتاری مسئولان با رجوع به منطق رهبری

عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر این‌که منظومه فکری رهبر انقلاب می‌تواند شاخص‌هایی برای سنجش رفتار مسئولان به دست دهد، گفت: اگر «تکریم انسان» را یکی از اصول بنیادین در منطق عملیاتی رهبر انقلاب بدانیم، آن‌گاه این اصل باید در سطوح مختلف تصمیم‌سازی و اجرا منعکس شود. هر مدیری که به این اصل پایبند نیست از مدار حکمرانی اسلامی فاصله گرفته است.

حجت‌الاسلام و المسلمین صلح میرزایی با اشاره به رخدادهای پیچیده‌ای مانند بحران پس از ماجرای بنزین، تصریح کرد: دشمن با بهره‌گیری از ابزارهای شناختی و تبلیغاتی از جمله پروژه‌هایی مانند «امید دانا» یا مقالاتی مانند یادداشت عباس عبدی با عنوان «نوری در انتهای تونل»، درصدد ایجاد تزلزل در باورهای جوانان انقلابی است، اما رهبر معظم انقلاب با درایت و مواضع دقیق توانستند این فضاها را مدیریت کرده و از سقوط نظام در ورطه آشوب جلوگیری کنند.

وی افزود: این موارد نشان می‌دهد که منطق عملکردی رهبری نه یک منطق تاکتیکی بلکه یک منطق راهبردی است که در شرایط بحران نیز قدرت اداره جامعه را دارد. ایشان در لحظه لحظه تصمیم‌ها هم به آرمان و هم به واقعیت توجه دارند و میان اصول ثابت و ملاحظات متغیر به‌درستی تفکیک قائل می‌شوند.

حجت‌الاسلام سید محمدحسین راجی مدیر اندیشکده راهبردی سعداء در ادامه این نشست با تأکید بر ضرورت نگاه کلان و تمدنی به موضوع ولایت فقیه، گفت: جنگ شناختی امروز بر بستر تحریف روایت‌ها از تاریخ معاصر شکل گرفته است. دشمن می‌خواهد مردم را از گذشته موفق و مسیر طی‌شده ناامید کند و افق آینده را تیره نشان دهد. در مقابل ما موظف به بازخوانی تحلیلی و مستند عملکرد ولایت فقیه هستیم.

وی ادامه داد: ولایت فقیه در جمهوری اسلامی نه‌فقط یک مقام فقهی بلکه محور انسجام ملی، رکن راهبردی سیاست خارجی، و موتور محرک پیشرفت در عرصه‌های علمی، اقتصادی و دفاعی بوده است. اگر این عملکرد به‌درستی تبیین شود بسیاری از شبهات خودبه‌خود پاسخ داده خواهند شد.

حجت‌الاسلام راجی خاطرنشان کرد: اکنون زمان آن است که نهادهای علمی و رسانه‌ای کشور با طراحی بسته‌های محتوایی دقیق، مستند و مبتنی بر زبان روز در برابر موج شبهه‌افکنی بایستند و از حقیقت انقلاب اسلامی و رهبری آن دفاعی در شأن داشته باشند.

مدیر اندیشکده راهبردی سعداء با تبیین سیر تاریخی شبهات پیرامون ولایت فقیه، تأکید کرد: اگرچه در اوایل انقلاب محور اصلی شبهات مشروعیت ولایت فقیه بود اما امروز محور این شبهات به کارآمدی ولایت فقیه معطوف شده است؛ پرسش اصلی این است که ولایت فقیه در طول ۴۷ سال گذشته چه عملکردی داشته و چه گره‌هایی از کشور گشوده است.

وی با اشاره به اهمیت روزافزون این پرسش، افزود: متأسفانه با وجود اهمیت بنیادین مسئله همچنان جای خالی تحلیل‌های متقن و محتوای روشمند پیرامون کارآمدی ولایت فقیه احساس می‌شود. دشمنان انقلاب اسلامی نیز با بهره‌گیری از این خلأ سعی دارند کارآمدی رهبری را زیر سؤال ببرند و جامعه را نسبت به آینده دچار بدبینی کنند.

حجت الاسلام راجی با تأکید بر لزوم ورود جدی نهادهای علمی، فرهنگی و رسانه‌ای به میدان پاسخ‌گویی به این شبهات، تصریح کرد: پاسخ دادن به پرسش‌های جدید نیازمند زبان جدید، روایت مستند و تبیین بر اساس تحولات عینی است. اما خطای رایجی که در برخی تلاش‌ها دیده می‌شود این است که بدون توجه به بستر کلی نظام اسلامی به‌طور مستقیم و منفک از ساختار جمهوری اسلامی به دفاع از ولایت فقیه پرداخته می‌شود.

نظام اسلامی بستر ارزیابی کارآمدی ولایت فقیه است

مدیر اندیشکده سعداء با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در خصوص موفقیت‌های چشمگیر ملت ایران، اظهار داشت: رهبر انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که ملت ایران از مراحل سخت عبور کرده و اکنون در نزدیکی قله‌های پیشرفت قرار گرفته است. ایشان همچنین بارها بیان داشته‌اند که دشمنان انقلاب اسلامی ناکارآمدنمایی را ابزار اصلی خود در جنگ شناختی علیه ایران قرار داده‌اند.

وی ادامه داد: بیشترین هجمه‌ها امروز به حوزه اقتصادی متمرکز شده است در حالی که اقتصاد هم همانند بسیاری از عرصه‌های دیگر نیازمند گذار از یک فرایند تاریخی و ساختاری پیچیده است. همان‌گونه که انگلستان از وابستگی به بلژیک و آمریکا از استعمار بریتانیا رهایی یافتند و پس از طی دوره‌هایی دشوار به قدرت‌های اقتصادی جهان تبدیل شدند ایران نیز در حال طی مسیر است.

حجت الاسلام راجی با اشاره به ظرفیت‌های داخلی کشور و هدایت‌های بی‌نظیر رهبر معظم انقلاب، تصریح کرد: رهبری انقلاب اسلامی نه‌تنها از منظر نظری بلکه در عرصه‌های عملی و راهبردی نیز نقش برجسته‌ای در هدایت کشور ایفا کرده‌اند. تحلیل کارآمدی ولایت فقیه، بدون بازخوانی نقش‌آفرینی‌های ایشان در مقاطع مختلف تاریخ انقلاب امکان‌پذیر نیست.

محسن مقصودی مجری برنامه تلویزیونی «ثریا» در این نشست با تأکید بر نقش بی‌بدیل ولایت فقیه در عبور کشور از بحران‌ها و تأمین پیشرفت‌های راهبردی نظام اسلامی، تصریح کرد: اگر هدایت‌های حکیمانه رهبر معظم انقلاب در سال‌های گذشته به‌ویژه در بزنگاه‌هایی نظیر فتنه ۸۸، برجام و سیاست‌گذاری در حوزه انرژی هسته‌ای نبود کشور بارها در مسیرهایی پرخطر منحرف می‌شد.

وی با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی طی این ۴7 سال، همواره با فراز و فرودهایی همراه بوده است، اظهار داشت: برخی از این افت‌وخیزها موجب ریزش نیروها و برخی نیز باعث رویش جریان‌های تازه شده است. آنچه اهمیت دارد این است که مردم در برابر نوسانات سطحی و تحولات رسانه‌ای دچار حیرت و سردرگمی نشوند و مسیر اصلی انقلاب را گم نکنند.

نگاه تمدنی رهبر انقلاب؛ راز عبور موفق امت اسلامی از بحران‌ها

مقصودی با تأکید بر نگاه عمیق و کلان رهبر معظم انقلاب به حوادث، گفت: آنچه ما در صحنه جامعه می‌بینیم تنها سطح ماجراست، اما رهبری با نگاهی تاریخی و تمدنی به تحولات می‌نگرند. ایشان آینده‌نگرانه و با شناخت دقیق از دشمن و جریان‌های فعال، امت اسلامی را از گردنه‌های پرپیچ و خم عبور داده‌اند.

وی با اشاره به تجربه توافق برجام، خاطرنشان کرد: ماجرای برجام نمونه بارزی از یک عقب‌نشینی تاکتیکی بود که به‌راحتی می‌توانست کشور را از مسیر اصلی خود منحرف کند. اما رهبر انقلاب با تأکید بر حفظ دانش هسته‌ای و پیگیری خطوط قرمز، اجازه ندادند این عقب‌نشینی به سقوط در ورطه سازش بدل شود. در همان زمانی که بسیاری با ذوق‌زدگی جشن برجام می‌گرفتند، تنها برنامه‌ای که در تلویزیون این جشن را برگزار نکرد «ثریا» بود؛ چون باور نداشتیم این توافق دستاورد واقعی برای ملت داشته باشد.

مقصودی افزود: امروز کسانی که همان روزها با امید به رفع تحریم‌ها لبخند می‌زدند اکنون در مذاکرات دوباره این بار با استناد به ادعای نداشتن اورانیوم در حال مقدمه‌چینی برای پذیرش دیکته‌های جدید آمریکا هستند. حال آنکه اگر نگاه راهبردی رهبرانقلاب به مسئله اورانیوم و آینده انرژی در دنیا مورد توجه قرار گیرد درمی‌یابیم که کشور باید روی منابع خود و توان داخلی تکیه کند نه وعده‌های دشمن.

در برجام، دشمن نقد را گرفت و نسیه نداد

وی ادامه داد: آنچه در ده سال گذشته اتفاق افتاد این بود که بخش مهمی از حقوق ملت ایران از جمله حق غنی‌سازی، حق تجارت آزا، و حق کشتیرانی در عرصه بین‌الملل قربانی شد بدون آنکه طرف مقابل به وعده‌های خود عمل کند. آنها نقد را گرفتند و نسیه را ندادند این ساده‌لوحی است که تصور کنیم دشمن بدون هزینه امتیاز می‌دهد.

مقصودی با اشاره به هشدارهای پیشین رهبر انقلاب درباره لزوم تولید برق از انرژی هسته‌ای، گفت: اگر به آن هشدارها در زمان خودش توجه شده بود امروز با بحران برق و خاموشی‌ها مواجه نبودیم. انرژی هسته‌ای نه تنها برای تولید برق بلکه برای ساخت دارو و حتی تأمین سوخت زیردریایی‌ها حیاتی است و همه کشورهای مستقل به آن نیاز دارند.

وی با تمجید از دغدغه‌های علمی رهبر انقلاب، اظهار داشت: در دنیا کمتر رهبری را می‌توان یافت که این اندازه به مسئله تولید علم و فناوری اهمیت دهد. ما گاهی انتظار داریم که رهبر انقلاب بجنگند ولی خودمان آسوده‌زندگی کنیم؛ در حالی‌که سربازی ولایت فقیه باید در عمل متجلی شود. ما باید قدر این نعمت را بدانیم نه‌فقط در شعار، بلکه در میدان عمل.