کتاب «فرهنگ توصیفی جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک» منتشر شد + لینک

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب «فرهنگ توصیفی جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک» به‌تازگی توسط اندیشکده روابط بین‌الملل و به همت دو تن از محققان این عرصه، دکتر سیروس احمدی نوحدانی و حسین زنگنه شهرکی منتشر شده است.

این اثر با قطع وزیری و در ۴۵۰ صفحه به صورت سه‌زبانه فارسی، انگلیسی و فرانسوی تهیه شده و با هدف تبیین واژگان پرکاربرد، اصطلاحات تخصصی و ترکیبات رایج در حوزه‌های جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک تدوین گردیده است.

جغرافیای سیاسی شاخه‌ای از علم جغرافیاست که به بررسی رابطه میان فضای جغرافیایی، قدرت سیاسی، مرزها، ملت‌ها، حکومت‌ها و سازماندهی سرزمینی می‌پردازد. مؤلفان در این کتاب با تمرکز بر همین پیوند اساسی، به شرح اصطلاحات کلیدی این حوزه پرداخته‌اند؛ اصطلاحاتی که به‌ویژه در فضای سیاست‌گذاری و تحلیل‌های امنیتی ـ راهبردی نقش بنیادینی دارند.

در مقدمه این کتاب ضمن پرداختن به خاستگاه تاریخی جغرافیای سیاسی در اروپا و جایگاه آن در اندیشه متفکرانی چون «تورگو»، «کانت» و «فردریش راتزل» به وضعیت این رشته در ایران نیز اشاره شده است. نخستین بار در عصر قاجار و در سایه تهدیدات استعمارگران روس و انگلیس بود که جغرافیا در ایران با سیاست پیوند خورد و به مثابه دانشی برای حفظ تمامیت ارضی و هویت ملی تلقی شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این رشته با مفاهیم نوینی مانند ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی وارد عرصه سیاست‌گذاری کلان کشور شد.

در بخش‌هایی از کتاب به شرایط خاص جغرافیایی ایران با ۱۵ همسایه و بیش از ۲۴ مرز خشکی و دریایی اشاره شده و یادآوری شده که بخش عمده‌ای از چالش‌های تاریخی ایران در عرصه منطقه‌ای و جهانی ناشی از همین تنوع و موقعیت ژئوپلیتیکی خاص کشور است.

نویسندگان با استناد به منابع متعدد تاریخی و تحلیلی بر این نکته تأکید دارند که مهم‌ترین پدیده‌های تأثیرگذار بر رفتار سیاسی و هویت ملی ایرانیان طی قرون متمادی، جنگ، استبداد، مذهب و تغییر حکومت بوده‌اند. آن‌ها نشان می‌دهند که چگونه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران موجب بازگشت نگاه راهبردی به جغرافیای سیاسی و ضرورت بازطراحی سیاست خارجی کشور در چارچوب منافع ملی شد.

کتاب همچنین از تلاش نیروهای نظامی و مدیران ایرانی برای فهم بهتر مفاهیم ژئوپلیتیک و دفاع از سرزمین در دهه‌های اخیر سخن می‌گوید و می‌کوشد بر هم‌افزایی میان علم و سیاست در مدیریت سرزمینی و دفاع ملی تأکید کند.

از ویژگی‌های برجسته این اثر پرداخت سه‌زبانه به واژگان تخصصی است که به پژوهشگران، مترجمان، دانشجویان و سیاست‌پژوهان امکان می‌دهد با معادل‌یابی دقیق مفاهیم در متون بین‌المللی بهتر ارتباط برقرار کنند. ساختار کتاب به گونه‌ای طراحی شده که واژگان تخصصی از حرف «آ» تا انتها به ترتیب حروف الفبا آمده و در موارد مورد نیاز از ارجاعات (رک...) برای هدایت خواننده استفاده شده است.

در مقدمه این فرهنگ توصیفی همچنین تأکید شده که به دلیل ماهیت میان‌رشته‌ای این دانش تعاریف برخی واژگان از رشته‌هایی چون علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و جامعه‌شناسی سیاسی نیز گردآوری و با تأکید بر کاربرد آن‌ها در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک تبیین شده‌اند.

این کتاب می‌تواند مرجعی ارزشمند برای تحلیلگران حوزه سیاست خارجی، پژوهشگران دانشگاهی، دانشجویان جغرافیای سیاسی و کلیه علاقه‌مندان به مفاهیم کاربردی سیاست و سرزمین باشد.

نشر این اثر در شرایطی که سیاست و امنیت ملی ایران همچنان درگیر پیچیدگی‌های منطقه‌ای و جهانی است، می‌تواند قدمی مؤثر در جهت ارتقای گفتمان راهبردی و تخصصی‌سازی بیشتر تحلیل‌های ژئوپلیتیکی در فضای نخبگانی کشور تلقی شود.

علاقمندان جهت تهیه کتاب می توانند به نشانی اینجا مراجعه کنند.