روایت‌سازی با ابهام هدفمند؛ تجربه رسانه‌ای ایران در جنگ ۱۲ روزه

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام عبدالله رضایی، مسئول مؤسسه رسانه‌ای نسل سلمان عصر چهارشنبه یکم مردادماه در نشست علمی «بازخوانی تجارب مدیران رسانه‌ای در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» که از سلسله‌نشست‌های «بازکاوی جنگ و صلح تحمیلی از منظر آموزه‌های اسلامی» در محل خبرگزاری رسا برگزار شد، با تأکید بر اهمیت سیاست‌گذاری رسانه‌ای در شرایط جنگی و بحرانی، گفت: یکی از نکات اصلی که باید در مواجهه رسانه‌ای با جنگ‌های ترکیبی به آن توجه داشت استفاده هوشمندانه از عنصر ابهام‌آفرینی هدفمند در فضای خبررسانی است.

وی با بیان اینکه ایجاد ابهام هوشمندانه خود نوعی روایت‌سازی است، اظهار داشت: در جریان جنگ ۱۲ روزه اخیر جمهوری اسلامی ایران با بهره‌گیری از تکنیک ابهام خبری و روایت‌سازی غیرمستقیم موفق شد جامعه صهیونیستی را دچار سردرگمی، بی‌اعتمادی و اضطراب روانی کند؛ به نحوی که ساختارهای داخلی رژیم صهیونیستی برای مدتی به هم ریخت و افکار عمومی آن‌ها نتوانستند رویدادها را تحلیل و پیش‌بینی کنند.

حجت الاسلام رضایی افزود: این تجربه نشان داد که ابهام‌آفرینی در عرصه جنگ شناختی یک ابزار راهبردی است که باید با دقت طراحی و حفظ شود چراکه نتایج آن گاه در درازمدت آشکار می‌شود. بر همین اساس برخی داده‌ها و اطلاعات نباید به‌سرعت روشن و آشکار شوند؛ بلکه باید در بستر رسانه‌ای کنترل‌شده به تدریج فاش یا برجسته شوند تا اثرگذاری روانی و استراتژیک بیشتری داشته باشند.

اجرای هوشمندانه راهبرد «مقتدر مظلوم» در صداوسیما

مسئول مؤسسه رسانه‌ای نسل سلمان با اشاره به رویکرد رسانه ملی در آغاز جنگ ۱۲ روزه، تصریح کرد: در ساعات ابتدایی درگیری نوعی فضای سوگ و عاطفه در صداوسیما دیده شد که اگرچه از منظر همدلی انسانی قابل درک است اما به عنوان راهبرد رسانه‌ای در فضای جنگ اشتباهی زودگذر بود. خوشبختانه این خطا خیلی سریع اصلاح شد و صداوسیما توانست الگوی مقتدر مظلوم را به خوبی به اجرا درآورد.

وی ادامه داد: این الگو به این معناست که در عین نشان دادن مظلومیت و مشروعیت مقاومت ایران باید بر اقتدار نظامی، عقلانیت راهبردی و دست برتر جمهوری اسلامی نیز تأکید شود. در ادامه روند رسانه‌ای جنگ شاهد اجرای دقیق این سیاست بودیم و رسانه‌های رسمی کشور توانستند تصویری منسجم، مقاوم و مبتنی بر عزت از جمهوری اسلامی در سطح جهانی منتشر کنند.

حجت الاسلام رضایی در بخش دیگری از سخنان خود به سوءبرداشت برخی نخبگان فرهنگی از مفاهیم مهم بیانات رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و گفت: متأسفانه گاهی لایه‌های راهبردی گفتمان رهبری مورد غفلت قرار می‌گیرد یا به اشتباه تفسیر می‌شود. نمونه آن سرود «ایران بخوان» است که رهبر معظم انقلاب در دیدار با حاج محمود کریمی بر اهمیت و پیام آن تأکید کردند.

ایرانِ جهانی، نه ایرانِ جغرافیایی

وی افزود: برخی تصور کردند تأکید بر واژه «ایران» در این سرود نوعی تضعیف لایه اسلامیت است؛ حال آنکه رهبر معظم انقلاب درک عمیقی از ایران به‌مثابه تمدن جهانی اسلامی دارند و منظور ایشان از «ایران» صرفاً مرزهای سیاسی یا قومیت‌گرایانه نیست. ایران در این گفتمان نماینده یک منظومه فرهنگی ـ تاریخی است که اسلام شیعی را در بستر تاریخ به منصه ظهور رسانده است.

حجت الاسلام رضایی تأکید کرد: این سوءتفاهم‌ها ناشی از ناتوانی در فهم پیوست راهبردی بیانات رهبری است. وظیفه ما به‌عنوان فعالان فرهنگی و رسانه‌ای، تبیین این ظرافت‌ها و بازخوانی دقیق مفاهیم کلان گفتمان انقلاب اسلامی است تا این مفاهیم در مواجهه با جریان‌های روشنفکری سطحی یا نگاه‌های تقلیل‌گرایانه دچار تحریف نشود.

مسئول مؤسسه نسل سلمان با اشاره به دستاوردهای گفتمانی و امنیتی جنگ ۱۲ روزه، گفت: در این نبرد شناختی و رسانه‌ای یکی از نتایج مهم شناسایی و آشکار شدن هسته سخت ضدانقلاب در فضای رسانه‌ای و مجازی بود. جریان‌هایی که در بزنگاه‌های امنیتی نقاب از چهره برداشتند و آشکارا در جبهه دشمن ایستادند.

وی افزود: همچنین جریان موسوم به شیعه انگلیسی که همواره با تحریک اختلافات مذهبی و نفوذ در هیئات و محافل مذهبی تلاش می‌کرد فضای اجتماعی ایران را به حاشیه ببرد در این مقطع کاملاً منفعل شد و فعالیت‌های آن در عمل به خاموشی گرایید.

حجت الاسلام رضایی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: بازخوانی تجربه رسانه‌ای جمهوری اسلامی در این جنگ نشان می‌دهد که موفقیت در میدان نبرد رسانه‌ای نیازمند هم‌زمانی سیاست‌گذاری دقیق، فرماندهی واحد، روایت‌سازی چندلایه و تولید محتوای هم‌راستا با گفتمان انقلاب اسلامی است. تنها در چنین شرایطی می‌توان ضمن شکست جنگ شناختی دشمن، افکار عمومی جهانی را به حقیقت ماجرا نزدیک کرد.

مهدی الهی