آیت الله مدرس؛ شخصیت تراز و الگوی اخلاقی کارگزار اسلامی

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، در منظومه فکری رهبر انقلاب برگرفته از سیره شهید مدرس، برجسته‌ترین ویژگی این عالم مجاهد که او را همچون خورشیدی منور در تاریخ ایران ماندگار کرده، مجموعه‌ای از خصلت‌های فردی و معنوی است که باید سرلوحه‌ی هر نماینده مجلس و کارگزار نظام اسلامی باشد. اگرچه در زمان ایشان علمای دیگری هم بودند که شاید از نظر مراتب علمی هم‌تراز یا حتی بالاتر از او محسوب می‌شدند، اما «خصوصیت عمده» مدرس چیزی بود که او را متمایز می‌کرد: «نفوذناپذیری و استحکام درونی».

۱. شجاعت و مرعوب نشدن در برابر قدرت‌ها

مهم‌ترین شاخصه مدرس، ایمنی کامل در برابر عوامل «ارعاب، تهدید، تطميع و فریبگری» بود. او نماد نماینده‌ای است که مرعوب نمی‌شود. در دورانی که فضای سیاسی را علیه او متشنج می‌کردند و حتی علیه او شعار می‌دادند، او بدون ترس می‌ایستاد و حرف حق را می‌زد. این ویژگی از آن جهت حیاتی است که ابزار اصلی قدرت‌های استکباری و سلطه‌گر برای به یوغ کشیدن ملت‌ها، «ترساندن» است. مدرس با شجاعت خود، این ابزار دشمن را ناکارآمد می‌کرد و نشان می‌داد که قدرت واقعی مستکبران بسیار کمتر از ادعای زبانی آن‌هاست. او نه از مرگ می‌هراسید و نه از سختی‌های زندگی و مبارزه فرار می‌کرد؛ ویژگی‌ای که او را هم‌سنگِ سردارانی چون میرزا کوچک‌خان جنگلی در میدان «جهاد شجاعانه» قرار می‌دهد.

۲. ریشه شجاعت: توکل و اتصال به خدا

این نترسیدن و ایستادگی، ریشه در یک خصلت معنوی عمیق داشت: «توکل به خدا». مدرس کسی بود که دلش به خدا متکی بود و طبق منطق قرآنی، انسانی که حقیقتاً به خدا توکل داشته باشد، از هیچ‌کس و هیچ قدرتی نمی‌هراسد. این اتصال قلبی باعث شده بود که هیچ عامل تطمیع و فریبی در او اثر نکند و او بتواند سینه خود را سپرِ بلاهای سیاسی و اجتماعی کند.

۳. بصیرت و آگاهی فراتر از زمان

در کنار شجاعت، «آگاهی و هوشمندی» رکن دیگر شخصیت او بود. مدرس آنچه را که بسیاری از دلسوزانِ زمان خود درک نمی‌کردند، به‌وضوح می‌فهمید. او ماهیت توطئه‌های خارجی و نقشه‌های استعمار (به‌ویژه انگلیس) را می‌شناخت، حقيقتِ حکومت‌های دست‌نشانده را تشخیص می‌داد و مهم‌تر از همه، «پایان کار را از آغاز می‌دید». این تیزبینی سیاسی باعث می‌شد که فریب ظاهرِ اقدامات دشمن را نخورد و در غبار فتنه‌ها راه را گم نکند.

۴. احساس مسئولیت و پارسایی 

ضلع سوم شخصیت الگویِ مدرس، ترکیب «علم، تقوا و احساس مسئولیت» بود. او به‌عنوان یک عالم دین، یک نماینده مجلس و یک شخصیت صاحب‌نفوذ، در قبال جامعه احساس تکلیف می‌کرد. او زهد و پارسایی را با سیاست درآمیخته بود و دقیقاً به همین دلیل که یک «روحانی آگاه، ممتاز در فهم و شجاع» بود، دشمنان (از رضاخان تا دیگران) سعی در حذف و پنهان کردن چهره‌ی منور او داشتند. مدرس ثابت کرد که یک نماینده خوب، کسی است که با پشتوانه ایمان و تقوا، از حقوق ملت در برابر استبداد داخلی و استعمار خارجی دفاع کند و هرگز تسلیم فشارها نشود.