«زن ایرانی» پیام‌آور اعتماد به‌نفس تمدنی در گفتمان رهبری

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دیدار صمیمی و درعین‌حال محتوایی هزاران نفر از زنان و دختران ایرانی با رهبر معظم انقلاب اسلامی در ۱۲ آذر ۱۴۰۴ را می‌توان یکی از نقاط عطف گفتمان زن و هویت در جمهوری اسلامی ایران دانست. 

این دیدار در ادامه‌ سلسله نشست‌هایی چون دیدار نخبگان و هنرمندان زن در سال‌های گذشته، امسال با تمرکز ویژه بر مفهوم «زن ایرانی در مسیر تمدن نوین اسلامی» برگزار شد و به‌صورت گسترده در داخل و خارج کشور بازتاب یافت.

رهبر انقلاب در این دیدار برخلاف کلیشه‌های منتشرشده در فضای رسانه‌ای غرب، نگاه تمدنی و انسانی به زن مسلمان ایرانی را تبیین کردند که محور اصلی سخنان ایشان را می‌توان چنین جمع‌بندی کرد:

-  تأکید بر اینکه الگوی زن مسلمان ایرانی، عارف، عالم، مادر و فعال در متن جامعه است.

- نقد شدید نظام سرمایه‌داری غربی در شیءانگاری زن و تبیین پیامدهای اخلاقی و روانی آن.

- تمجید از حضور هوشمند و پرتحرک بانوان ایرانی در عرصه‌های علم، جهاد فرهنگی، ورزش و خانواده.

-هشدار نسبت به «جنگ نرم» دشمنان در قالب تحریف معنای آزادی زن.

به‌روشنی می توان گفت که این سخنرانی، ادامه‌ خط ممتدی از بیانات رهبر معظم انقلاب در حوزه زن، خانواده و هویت تمدنی بود. خطی که از سال ۱۳۹۲ با تأکید بر ضرورت «الگوی زن مسلمان ایرانی» آغاز شده و اکنون در آستانه گام دوم انقلاب اسلامی به مرحله‌ اعلام الگوی خودباور تمدنی رسیده است.

تبدیل زن از «موضوع اجتماعی» به «فاعل تمدنی»

در سال‌های اخیر، نگاه غرب‌گرایان داخلی و رسانه‌های بین‌المللی همواره بر «زن به‌عنوان مسئله» متمرکز بوده است؛ اما در این دیدار، رهبر انقلاب برای نخستین‌بار زن ایرانی را به‌عنوان «فاعل تمدنی و مولّد معرفت و فرهنگ اسلامی» معرفی کردند.

این چرخش مفهومی، معنایی بزرگ دارد و آن این است که «زن» نه نیازمند تزریق اعتماد به‌نفس از بیرون؛ بلکه نماد خویشتن‌باوری و بیداری تمدنی است.

با توجه به نظرات تحلیل‌گران رسانه‌ای داخلی، رهبر انقلاب با این خطابه، در واقع نقشه‌ای گفتمانی برای آینده زن در جامعه اسلامی ارائه کردند؛ نقشه‌ای که سه محور اساسی دارد:

۱. تحصیل علم به‌مثابه تکلیف الهی

۲. حضور اجتماعی متناسب و عزتمند

۳. ساخت خانواده به‌مثابه خاستگاه تمدن

بازخوردهای جهانی و رسانه‌ای سخنان رهبر انقلاب

سخنان رهبر انقلاب بلافاصله در سطح بین‌المللی بازتاب وسیعی یافت. شبکه‌هایی مانند بی‌بی‌سی، دویچه‌وله و فایننشال‌تایمز، بخش‌هایی از سخنان ایشان درباره «شکست مدل زن غربی» را منتشر کردند؛ اما درعین حال تلاش کردند آن را در قالب «تقابل سیاسی» تفسیر کنند. تحلیل‌گران مستقل در اروپا اما اذعان کردند که این سخنان، بازتاب بحران معنوی در غرب نسبت به جایگاه زن است.

در روزهای پس از این دیدار، برخی نویسندگان اروپایی در شبکه X و پلتفرم مدیوم نوشتند که «رهبر ایران درحال طرح بدیل معنوی برای مسئله زن در جهان معاصر است».

در رسانه‌های عربی محور مقاومت –از جمله المیادین و المنار – نیز این دیدار به عنوان اعلام دوباره محوریت زن در جبهه فرهنگی مقاومت تفسیر شد. بسیاری از فعالان زن لبنانی، یمنی و عراقی با بازنشر تصاویر و بخش‌هایی از سخنان رهبری، آن را «دعوتی برای بازیابی هویت زن مسلمان» دانستند.

اما در سطح افکار عمومی دیجیتال، در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان، هشتگ «زن_ایرانی_الگوی_تمدن» در کمتر از ۲۴ ساعت بیش از چند میلیون بار مشاهده شد. نمودار احساسات کاربران ایرانی نشان می‌دهد که بیش از ۷۰٪ کاربران، لحن سخنان رهبری را مثبت و الهام‌بخش ارزیابی کردند؛ خصوصاً در بخش‌هایی که ایشان، دختران جوان را به علم‌آموزی و اعتماد به خویشتن دعوت کردند.

آنچه این دیدار را مهمتر کرد، نگاه از زاویه «قدرت نرم» نسبت به این دیدار است؛ چراکه رهبری معظم در گفتمان خود، با ترکیب سه مفهوم «هویت زن مسلمان، اعتماد به‌نفس ملی و نقد تمدن غربی» درحال بازسازی تصویر زن ایرانی در افکار عمومی جهان هستند و این دیدار نه یک رویداد فرهنگی صرف؛ بلکه پاسخی تمدنی به هجمه معرفتی غرب، نسبت به زن و خانواده بود.

درواقع دیدار زنان و دختران ایرانی در ۱۲ آذر ۱۴۰۴ نشان داد که گفتمان انقلاب اسلامی در حوزه زنان به مرحله‌ای از خودآگاهی تمدنی رسیده است و زن ایرانی دیگر صرفاً مخاطب تربیت اسلامی نیست؛ بلکه معمار فرهنگی آینده انقلاب معرفی شده است.

این دیدار را باید سندی برای بازتعریف زن در منظومه فکری جمهوری اسلامی دانست؛ زنی که نه در حاشیه؛ بلکه در مرکز خیز تمدن نوین اسلامی ایستاده است؛ زنی که در اندیشه رهبری، «مدافع عزت، معلم آرمان و محور امید نسل‌هاست.»

 سعید چراغی