هوش مصنوعی؛ پیشران جدید ژئوپلتیک تمدنی و تغییر موازنه قدرت در قرن ۲۱

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دکتر سیدعلی‌محمد رضوی مدیر گروه ارتباطات دانشکده دین و رسانه، در نشست علمی «نقش هوش مصنوعی در رقابت ژئوپلیتیک تمدنی» با محوریت «مقایسه تطبیقی الگوهای قدرت سایبری در بلوک‌های تمدنی جهانی و منطقه‌‌ای» که عصر امروز در دانشکده دین و رسانه برگزار شد، به تبیین دقیق مفهوم «ژئوپلتیک تمدنی» پرداخت و افزود: امروزه جغرافیا، منابع و جمعیت تنها مؤلفه‌های قدرت نیستند، بلکه هوش مصنوعی به میدان اصلی رقابت تمدن‌ها برای تثبیت هویت‌های فرهنگی، دینی و ارزشی تبدیل شده است. 

وی با مقایسه عصر حاضر با قرن بیستم، تأکید کرد: اگر در گذشته انرژی هسته‌ای موازنه قدرت را تعیین می‌کرد، امروزه هوش مصنوعی به عنوان یک نیروی دگرگون‌کننده، پایه‌های قدرت نظامی، اقتصادی و هنجاری تمدن‌ها را شکل می‌دهد2.

مدیر گروه ارتباطات دانشکده صداوسیما با تشریح ابعاد فنی و استراتژیک این فناوری، به سه جبهه نبرد سرنوشت‌ساز اشاره کرد و افزود: نخست، جبهه حکمرانی و هنجارسازی که نبردی بر سر تدوین قوانین و اصول اخلاقی برای سیطره بر فضای عمومی است. دوم، جبهه اقتصادی که رقابتی پایاپای برای دستیابی به سهم ۱۵.۷ تریلیون دلاری از اقتصاد جهانی تا سال ۲۰۳۰ است و سوم، جبهه نظامی که در آن دکترین «پیروزی از طریق الگوریتم» جایگزین تاکتیک‌های سنتی شده است.

وی همچنین به «جنگ تراشه‌ها» میان آمریکا و چین به عنوان تلاشی برای انسداد مسیر فناوری رقیب اشاره کرد و گفت: این جنگ منجر به واکنش پکن و حرکت به سوی خودکفایی فناورانه شده است.

از استعمار فراهوشمند تا برخورد تمدن‌ها؛ سناریوهای ده سال آینده جهان

مدیر گروه ارتباطات دانشکده دین و رسانه، با ارائه تحلیلی تطبیقی از وضعیت سرمایه‌گذاری قدرت‌های جهانی، خاطرنشان کرد: ایالات متحده با تمرکز بر نوآوری بازارمحور و سرمایه‌گذاری ۱۰۹ میلیارد دلاری، و چین با رهبری دولتی و حاکمیت دیجیتال، پیشران‌های اصلی این عرصه هستند.

وی همچنین به تلاش‌های بازیگران منطقه‌ای نظیر امارات با تأسیس نخستین وزارتخانه هوش مصنوعی و عربستان با سرمایه‌گذاری عظیم در زیرساخت‌ها اشاره کرد که نشان‌دهنده تکاپوی جهانی برای تغییر موازنه به نفع خود است.

این استاد دانشگاه در بخش پایانی سخنان خود، چهار سناریوی محتمل را برای آینده حکمرانی داده‌ها ترسیم نمود:

۱. استعمار فراهوشمند: ایجاد یک ساختار تک‌قطبی و هژمون فناوری که جوامع ناچار به پذیرش آن هستند.

۲. تفکیک تمدن‌ها: شکل‌گیری فضای دوقطبی میان آمریکا و چین و حفاظت شدید از داده‌های ملی.

۳. استبداد دیجیتال: حکمرانی امنیتی مبتنی بر هراس که منجر به مقاومت جوامع می‌شود.

۴. برخورد تمدن‌ها: اوج‌گیری جنگ‌های سایبری و سرقت داده‌ها که ممکن است به «زمستان هوش مصنوعی» و کند شدن روند توسعه بینجامد.

این استاد دانشگاه در پایان بر جایگاه تمدن اسلامی در این کارزار جنجالی تأکید و خاطرنشان کرد: با تکیه بر میراث فکری و فلسفی، فقه شیعی، و سرمایه‌های انسانی نخبه، اکنون زمان تثبیت موقعیت تمدنی ما در این موازنه جدید قدرت فرا رسیده است تا از استعمار نوین داده‌ها جلوگیری شود.