جایگاه بیعت در دین اسلام
به گزارش خبرگزاری رسا، پایان نامه«جایگاه بیعت در دین اسلام» به قلم حجت‌الاسلام سید مهدی حسینی گلپایگانی به بررسی بیعت در قرآن و سنت پرداخته است.
بر اساس این گزارش محقق در بخش اول مفاهیم و کلیات را بررسی کرده که شامل سه فصل است؛ در فصل اول به واژه شناسی و در فصل دوم به ارکان و اقسام و در فصل سوم به احکام، کیفیت و شرایط پرداخته است.
بخش دوم به بررسی بیعت در قرآن و سنت می‌پردازد که خود شامل سه فصل است، فصل اول بیعت در قرآن دوم بیعت در سنت و سیره نبوی و فصل سوم در روایات و سیره ائمه است بخش سوم به نقل و بررسی نظر علمای اسلام پرداخته و شامل دو فصل است: فصل اول بیعت از منظر شیعه و فصل دوم بیعت از نظر علمای اهل سنت بررسی شده است بخش چهارم بیعت را در عملکرد خلفا و زمامداران مسلمان بیان نموده و به نقل و بررسی سه مقطع از تاریخ شامل خلفای سه‌گانه، خلفای اموی، خلفای عباسی، پرداخته است.
نویسنده در بخش پنجم به مقایسه بیعت اسلامی و نظام‌های دموکراتیک پرداخته و در این بخش ابتدا گونه‌های مختلف نظام‌های دموکراتیک که از آنها به مردم سالاری تعبیر می‌شود، بررسی شده و سپس به مقایسه آن با مردم سالاری دینی که در واقع نوعی از بیعت اسلامی است، می‌پردازد.
و در پایان در جمع بندی به این نتیجه رسیده که بیعت در اسلام عامل تشکیل و تحکیم حکومت است، و مردم و حاکم در ضمن بیعت متعهد می‌شوند به تعهدات خود پایبند باشند.
نتیجه گیری
«بیعت» از واژه بیع به معنای خرید و فروش گرفته شده و در اصطلاح به پیمان، عهد و بیعت گفته می‌شود.
ارکان، اقسام، احکام و شرایط آن را در بخش اول به تفصیل شرح داده و پس از آن در بخش دوم به بررسی تفصیلی آن در قرآن کریم پرداخته و اشاره شده در قرآن که پروردگار متعال اهمیت ویژه ای به بیعت داده به گونه ای که برای مثال بیعت با رسول خدا (ص)را بیعت با خدا می‌داند پس از آن به سراغ سیره نبی مکرم اسلام (ص) رفته و بیعت‌های مختلف آن حضرت را نقل و بررسی نموده، در میان بیعت‌ها بیعت غدیر خم از مهم‌ترین و بارزترین آنها بوده است همان بیعتی که سرنوشت اسلام و مسلمانان را رقم می‌زد.
با مطالعه در سیره ائمه معصوم (ع) نیز مشاهده شد که توجه ویژه‌ای به آن بوده و آثار مختلفی داشته است حاکمان مسلمان نیز به دلایل مختلف هنگام تشکیل حکومت از مردم خصوصاً بزرگان اقوام بیعت می‌گرفتند در بخش پنجم به مقایسه بیعت با آن چه به عنوان دموکراسی یا مردم سالاری در دموکراتیک عنوان می‌شود، پرداخته شده است.
حاصل آنکه، پروردگار عالم با ارسال رسولان و پیشوایان(ع) خواسته است مردم را به راه راست و سعادت راهنمایی کرده و آنها را به سویی سوق داده که در سایه‌ی حکومتی عدل به زندگی‌ای خداپسندانه و عاقبت به خیر ادامه حیات دهند. و همچون سایر احکام و فرائض الهی این امر محقق نمی‌شود مگر اینکه خود مردم بخواهند، غیبت حضرت مهدی (ع)و طولانی شدن آن نیز چنین حکمتی دارد، برای تحقق حکومت مهدی (ع) خواست مردم و مهم‌تر از آن تعهد بر یاری و اطاعت آن حضرت ضروری است، و این همان است که از آن به بیعت تعبیر می‌شود.
اما آن چیزی را که نظام‌های دموکراتیک گم کرده‌اند، این است که همه چیز را در همان خواست مردم خلاصه کرده‌اند و خدا و ارزش‌های اخلاقی را از یاد برده‌اند.
همان طور که خواست مردم در حکومت‌های دموکراتیک حرف اول را می‌زند در تحقق حکومت اسلامی نیز حرف اول را می‌زند، اما از این خواستن تا آن خواستن فرسنگ‌ها راه است خواست مردم در حکومت اسلامی یعنی پذیرش آن راه و روشی که پروردگار عالم برایمان ترسیم کرده و در حکومت‌های دموکراتیک یعنی آنچه خودمان خواسته‌ایم چه مطابق امر الهی باشد و چه نباشد.
امروزه برای جویا شدن از خواست مردم از انتخابات استفاده می‌شود، البته حقیقت انتخابات با حقیقت بیعت متفاوت است چرا که انتخابات وکیل است، و بیعت تعهد هرچند می‌توان گفت در ضمن رای، رای دهنده به برنده انتخابات تعهد ضمنی می‌دهد که از او پیروی و او را یاری کند دیگر آنکه در نتیجه انتخابات رای اکثریت شرط است ولی در بیعت شرط نیست.
در خاتمه همان گونه که به تفصیل گفته شد حاکمیت حقیقی از آن خداست و اوست که حق حاکمیت دارد و می‌تواند حق حاکمیت را به برگزیدگانش بدهد، لذا مسلم آن است که مردم بدون اذن الهی شرعاً حق تعیین حاکم ندارند، ولی بر آنها واجب است که برگزیدگان را پذیرفته و با آنها بیعت کنند، یعنی تعهد دهند بر اطاعت و یاری آنها، به عبارت دیگر بیعت قبول است و به قول معروف بیعت مقبولیت می‌آورد نه مشروعیت .
شایان ذکر است پایان نامه « جایگاه بیعت در دین اسلام» به قلم حجت‌الاسلام سید مهدی حسینی گلپایگانی و راهنمایی «مرادیان» و با مشاوره حجت الاسلام مرتضوی نیا برای اخذ مدرک سطح سه حوزه علمیه قم و در سال 1390دفاع شده است.
علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه آیت‌الله حائری در «مدرسه عالی فیضیه» مراجعه کنند./905/پ202/ن