نشست علمی آینده پژوهی تمدنی و اسلامی برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا ـ نشست علمی تخصصی آینده پژوهی تمدنی و اسلامی، در دو بخش صبح و بعد از ظهر با سخنرانی مصطفی تقوی عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف در پژوهشکده باقرالعلوم(ع) قم، برگزار شد.
تقوی در ابتدای این نشست، تمدن را مجموعهای از نظامهای نظری-عملی، چون نظام نظری-عملی طب، اقتصاد، آموزش و پرورش تعریف کرد و گفت: از آنجایی که انسانها در طول تاریخ به روش‌های مختلف، هستی و واقعیت را فهمیدهاند و به شیوههای مختلف اهداف خود را محقق ساختهاند؛ تمدنهای مختلفی شکل گرفته است.
وی با بیان تأثیر مستقیم این نظام ها در زندگی بشری در مثال هایی، بیان کرد: وقتی نظام نظری-عملی خاصی از سوی انسانها انتخاب میشود، شبکه درهمتنیده از نیازهای او نیز تا حدی تحت تأثیر این انتخاب ها تغییر میکند؛ به عنوان مثال انتخاب نظام نظری-عملی طب سوزنی آدمی را محتاج سوزنهای ویژه این طب میکند.
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف، ظهور، رشد و جاگیر شدن یک تمدن را در سامانههای مادی (مانند نوع معماری)، ساختارهای اجتماعی (مانند نهادهای اجتماعی متناسب با نوع حکومت)، نظامهای نظری (مانند طبیعتشناسی و انسانشناسی)، نظامهای عملی (مانند ابعاد عملی طب و اقتصاد) و همچنین گفتمان یک جامعه، دانست و چنین نتیجه گیری کرد که هر چه تمدنی رشد کند، ظهور تمدنی دیگر با انتخابهایی متفاوت از تمدن حاکم دشوارتر میشود؛ گویی که تمدنی رشد یافته دارای گرانشی است که به سختی اجازه بروز تمدن دیگری را میدهد.
این استاد و محقق آینده پژوه، تشخیص مبانی شناختی-هنجاری را از مؤلفههای اساسی شناخت یک تمدن، عنوان کرد و حضار را به این مسأله مهم توجه داد که مبانی شناختی-هنجاری یک تمدن بعد از شکلگیری و بلوغ آن قابل تشخیص است، لیکن نمیتوان نفی کرد که در طول تاریخ یک تمدن ممکن است کسانی با تبیین مبانی شناختی-هنجاری خاصی، تلاش کرده باشند که با انضمامی کردن آن مبانی یا توصیه به انضمامی کردن آن مبانی در شکلگیری تمدن نقشی ایفا کنند.
وی افزود: این نکته نشان میدهد که سیاستگذاری و تلاش عامدانه برای شکل دادن به تمدنی خاص مانند تمدن اسلامی، ناممکن نیست و ممکن است ثمرات تاریخی مهمی به بار آورد؛ گرچه دستهای بسیار، در زمانها و مکانهای مختلف، با سلایق و علایق مختلف، آگاهانه یا ناآگاهانه با انتخاب خود به تمدنی شکل میدهند، لیکن این نفی نمیکند که برای شکل دادن به تمدن، نمیتوان به سیاستگذای متوسل شد و عامدانه تلاش کرد.
وی همچنین، به چند کد روشی و روش شناختی برای تلاشهای تمدنسازانه از جمله اخذ رویکرد تکلیفگرا، تخیل نظاممند به منظور گمانهزنی درباره آینده انضمامی شدن مبانیای که هنوز انضمامی نشده، تشخیص مبانی و تبیین رویکردهای انضمامی ساختن آن، تدوین چشماندازهای منزل به منزل تشخیص اعوجاجهای تمدن حاکم که محتمل است علائم ضعیف تغییرات شگرف آینده در میان لیست اعوجاجها قرار گرفته باشد، اشاره کرد.
تقوی در پایان جلسه با پاسخگویی به سوالات حاضران، ابراز کرد که برای بررسی ابعاد مختلف آیندهنگری دینی باید پتانسیل دین را در مواردی چون مبانی فلسفی آیندهنگریی، روش تحقیق در آیندهنگری، شیوه کنش با واقعیت اجتماعی، نظریه اجتماعی حامی تجویزهای آیندهنگرانه، تجویزهای سلبی و ایجابی دین به منظور آیندهسازی، تجویزهای اختصاصی دین برای شکل دادن به آینده، قوانین تبدیلناپذیری که در همین جهان و زندگی روزمره وجود دارد، مورد مطالعه قرار داد.
نشست علمی تخصصی آینده پژوهی تمدنی و اسلامی، 27 دی ماه با حضور دانشجویان و طلاب، در محل پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، در میدان مصلی قم، جنب مصلی قدس در سالن جلسات در دو نوبت صبح و بعد از ظهر برگزار شد./1325/پ202/ی