قرآن به ما می‌آموزد که برای به دست‌آوردن مال دنیا منکر حق نشویم
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، استاد ابوالفضل بهرام‌پور، مفسر قرآن کریم، در جلسه تفسیر قرآن کریم که در مسجد زینبیه بلوار امین قم برگزار شد، به تفسیر آیه 38 الی 41 سوره بقره پرداخت و در ترجمه و تفسیر آیه «وَ قُلْنا یا آدَمُ اسْکنْ أَنْتَ وَ زَوْجُک الْجَنَّةَ وَ کلاً مِنْها رَغَداً حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکونا مِنَ الظَّالِمِینَ» گفت: به حضرت آدم و همسرش دستور دادیم که در بهشت مسکن گزینند و در آنجا، هر نعمت و میوه‌ای استفاده کنند اما نزدیک این درخت نشوید که از ستمکاران خواهید شد.
بهرام پور بیان کرد: میان مفسران بین معنای و نوع شجره ممنوعه اختلاف است، در حالی که فرقی ندارد چه میوه‌ای و درختی بوده است بلکه در این آیه به تمرد و نافرمانی حضرت آدم(ع) از دستور خداوند اشاره دارد.
وی در تفسیر آیه «فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطانُ عَنْها فَأَخْرَجَهُما مِمَّا کانا فِیهِ وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَکمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ» ابراز کرد: شیطان آن‌ها را لغزاند از بهشت و از آن نعمت که بودند آن‌ها را بیرون آورد و ما گفتیم پایین بروید که با هم دشمن خواهید بود و تا مدتی در زمین قرارگاه و بهره داری کنید.
این مفسر قرآن کریم در ادامه به فرق معنای و کلمه «ازل» و «اضل» پرداخت و افزود: «ازل» به این معنا است ابزار و وسیله گمراهی از سوی شیطان در اختیار انسان قرار می‌گیرید و «اضل» به معنای گمراهی در مسیر الهی است.
وی درباره معنای کلمه «اخرجهما» گفت: فاعل فعل «اخرجهما» شیطان است یعنی شیطان حضرت آدم و حوا را از بهشت خارج کرده است، در حالی فاعل فعل «اهبطوا» خداوند است یعنی خداوند آن‌ها به زمین فرستاده است، بنابراین این دو معنا با هم منافات دارند.
بهرام پور درباره تفسیر این آیه اظهار داشت: شیطان با فریب و وسوسه‌هایش سبب شد که حضرت آدم و حوا از شجره ممنوعه بخورند و زمانی که آن‌ها این امر انجام دادند، مقام و منزلت معنوی آن‌ها در درگاه الهی از بین رفت و لباس‌های بهشتی از آن‌ها گرفته شد و به همین سبب خداوند آن‌ها به زمین فرستاد.
وی در تفسیر آیه «فَتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کلِماتٍ فَتابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ» گفت: آدم، کلماتی را از پروردگارش دریافت و خداوند توبه او را پذیرفت که خدا، توبه پذیر و مهربان است.
بهرام پور بیان کرد: حضرت آدم بعد از هبوط به زمین از نافرمانی خداوند پشیمان شد و چهل سال برای این کار گریست و خداوند دستور عمل توبه به آن‌ها آموزش داد و آن‌ها توبه کردند و خداوند توبه آن‌ها را پذیرفت.
این مفسر قرآن کریم در ادامه سخنانش بیان کرد: در آیه‌های قرآن کریم امر توبه هم به خدا و هم فعل بشر نسبت داده شده است و قاعده کلی در قرآن کریم این است توبه هنگامی با «الی» همچون «توبوا الی الله جمیعاً» آمده باشد فعل انسان بوده و به این معنا است که زمان انجام گناه میان بشر و مغفرت الهی فاصله می‌افتد بنابراین با انسان با توبه به سوی مغفرت خداوند برمی‌گردد و توبه زمانی که با «علی» بیاید، فعل و امر خدا بوده و بدین معنا است که خداوند توبه‌پذیر و مهربان است.
وی درباره ترجمه آیه «قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمِیعاً فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکمْ مِنِّی هُدی فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ» گفت: به انسان‌ها و جن‌ها گفتیم به زمین فرود آیید، اگر هدایتی از من به‌سوی شما آید آن‌ها که هدایت مرا پیروی کنند نه بیمی بر آن‌ها است و نه آنان اندوهگین شوند.
بهرام پور ابراز کرد: زمانی که حضرت آدم به زمین آمد نگران وسوسه و گمراهی شیطان بود و از خداوند درخواست کرد راهی به آن‌ها نشان بدهند از شر وسوسه‌ها شیطان در امان باشد بنابراین خداوند فرمود افرادی که از دستورها و احکام من پیروی کنند اهل هدایت هستند و هیچ نگرانی نخواهند داشت.
این مفسر قرآن کریم در ادامه به تفاوت «لا خوف علیهم» با «لا هم یحزنون» اشاره کرد و گفت: «لا خوف علیهم» به این معنا است که کسانی که گناه انجام داده‌اند و توبه کرده‌اند نگران عذاب آخرت نباشند و در بهشت جاویدان می‌شوند و «لاهم یحزنون» یعنی گناهان و خطاهایی که در گذشته و انجام داده‌اند، بخشیده می‌شود.
وی در تفسیر آیه «وَ الَّذِینَ کفَرُوا وَ کذَّبُوا بِآیاتِنا أُولئِک أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فی‌ها خالِدُونَ» اظهار داشت: کسانی که کافر شوند و آیات ما را تکذیب کنند اینان همراه آتشاند و در آن جاودان خواهند بود.
بهرام‌پور در ترجمه آیه «یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِی الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ» گفت: ای فرزندان یعقوب به یادآورید همان نعمت مراکه بر شما ارزانی داشته‌ام و به عهد و پیمانی که با من (بستید) وفا کنید تا با عهد و پیمانی که با شما بستم وفا نمایم و تنها از من بترسید.
وی در تفسیر آیه «وَآمِنُوا بِمَا أَنزَلْتُ مُصَدِّقاً لِمَا مَعَکُمْ وَلا تَکُونُوا أَوَّلَ کَافِرٍ بِهِ وَلا تَشْتَرُوا بِآیَاتِی ثَمَناً قَلِیلاً وَإِیَّایَ فَاتَّقُونِ» گفت: ایمان بیاورید به آنچه من از قرآن نازل کردم که تأیید کننده است آنچه را که به همراه شما از تورات و انجیل می‌باشد، و از اولین منکران و کافران به آن نباشید و آیات مرا به بهاء و پول اندک نفروشید و فقط از من بترسید.
این مفسر قرآن کریم بیان کرد: در این آیه به نخستین کافر شده است و منظور این است عالمان یهود اسلام و آیه‌ها قرآن انکار می‌کردند و مردم از آن‌ها پیروی می‌کردند، بنابراین خداوند در این آیه می‌فرماید عالمان یهود از نخستین منکر کنندگان آیه‌های قرآن نباشد تا سبب گمراهی مردم شوید.
بهرام پور ابراز کرد: معنای دوم از نخستین کافر این است که عالمان و مردمان یهود که در عصر پیامبر(ص) زندگی می‌کردند نخستین نسلی نباشد در دین اسلام قرآن شک می‌کنند زیرا این امر سبب می‌شود نسل‌ها بعد از آن در دین اسلام و قرآن شک و تردید داشته باشند.
این مفسر قرآن کریم عنوان کرد: عالمان یهود به حق بودن اسلام آیت قرآن پی برده بودند اما از پیروانشان برای اجرا امور دینی هدایا دریافت می‌کردند با اسلام و قرآن کریم مخالفت می‌کردند بنابراین خداوند در این آیه می‌فرماید برای به دست آوردن مال کم دنیا منکر حق را نشوید.
بهرام پور در پایان سخنانش ابراز کرد: مال دنیا به هرقدر هم زیاد باشد بازهم نسبت به نعمت‌های اخروی و بهشتی بسیار ناچیز است، بنابراین در آیه‌های قرآن از مال دنیا تعبیر به ثمن و متاع قلیل شده است./998/پ201/ف