راهبردها و راهکارهای مقابله با سلطه رسانه ای غرب از دیدگاه آیت الله مکارم شیرازی
به گزارش خبرگزاری رسا، ما در شرایطی زندگی می کنیم که فساد از در و دیوار جامعه می بارد؛ شبکه های ماهواره ای، رسانه های فاسد در همه جا نفوذ کرده اند،[1]امروزه دشمنان دست به دست هم دادند تا از طریق رسانه ها تهاجم شدید داشته باشند چون در زمینه هجوم نظامی فهمیدند که کاری میسر نیست، همچنین در زمینه تهاجم اقتصادی آثار نامطلوب برای آن ها روشن شده اما نسبت به مسأله تهاجم فرهنگی امیدواری دارند.[2]
لذا متأسفانه اخیراً حرکت تخریب مبانی اخلاقی و فساد جوانان دیده می شود که ممکن است این سیل بنیان کن همه چیز را با خود ببرد، از گسترش مواد مخدر گرفته تا پخش و توزیع سی دی های بسیار مستهجن و بدآموز به صورت رایگان یا بسیار ارزان و فعال شدن سایت های بسیار بدآموز اینترنتی و ماهواره ها و مطبوعات طرفدار آن ها و مسائل مرتبط با بی بندوباری ویا بدحجابی که به سوی بی حجابی پیش می روند و مع الاسف فضا را به صورتی درآورده اند که امر به معروف و نهی از منکر عملاً در آن بسیار مشکل شده است و یک حالت انفعالی و مرعوبیت خطرناک جای آن را گرفته است.[3]
لیکن اگر این جریان فقط اخلاق جامعه را هدف قرار می داد یک مصبیت بزرگ بود ولی مهم تر از آن این که قرائن و شواهد نشان می دهد که تمام این ها در راستای مذهب زدایی و عریان سازی از اعتقادات دینی و عقب زدن اسلام از متن جامعه است که یک فاجعه محسوب می شود.[4]
لذا نقشه دشمنان خارجی در این زمینه کاملاً حساب شده است زیرا هرگاه جامعه، مخصوصاً نسل جوان در امواج فساد غرق شود هرگونه مقاومت در برابر هجوم بیگانه درهم شکسته خواهد شد و راه برای سلطه آن ها هموار می گردد،[5]محاسبه دشمنان داخلی نیز همین گونه است، آن ها بهترین راه برای براندازی نظام را بی تفاوتی مردم نسبت به دین و ارزش های دینی دیده اند.[6]
حال با این تفاسیر و بر اساس الهامی که آموزه های قرآنی به ویژه سوره فصلت به ما می دهد در مقابل بدگویی ها، بدزبانی ها و تهمت ها و دروغ ها که سرمایه بعضی از گروه ها است، باید مقابله به ضد شود.[7]
باید اصول قرآنی را در ادبیات خود رعایت کنیم؛ ما منطق داریم و احتیاج به دروغ و تهمت نداریم؛ ما از اهل بیت علیهم السلام ادب آموخته ایم و دلیل ندارد آموزه هایمان را کنار بگذاریم و انحراف پیدا کنیم.[8] عدالت، آزادیهای معقول، ریشه کن کردن فقر و عدم دخالت اجانب و بیگانگان در تعیین سرنوشت مسلمین همه از اصول شناخته شده اسلام و قرآن مجید است[9] .
اگر چه با توجه به حساسیتی که دشمنان بر روی ایران دارند و تبلیغات منفی که اینها به راه انداخته اند[10] و در داخل نیز برخی از مسائل مهم فرهنگی همچون مسألۀ عفاف و حجاب به عنوان سمبل اسلام مورد غفلت واقع شده و در محاق مانده است.[11]
لیکن با وجود رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های سمعی و بصری که در دنیای امروز جایگاه بلندی داشته و جزو ارکان تاثیرگذار هستند، در صورت به کارگیری، قابلیت های خوبی دارند.[12]لذا وجود این مسأله وظیفه ما را سنگین تر می کند؛ باید کاری کنیم که این توطئه ها خنثی شود.[13]
بنابراين باید در همان قدم اول محکم مقابل آن ها بایستیم؛ زيرا تجربه نشان داده آن ها پیوسته به مانع تراشی مي‌پردازند؛ اما هرگز ملت ايران را نمی توانند شکست بدهند.[14]
ضرورت بهره گیری از رسانه های نوین جهانی
گفتنی است عصر ما عصر رسانه های تصویری و جهانی است و تمام گروه های سیاسی و فرهنگی از این طریق مطالب خود را به مخاطبان انتقال می دهند.[15] امروز رسانه ها حرف اول را در دنیا می زنند و در مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بسیار تاثیر گذارند که متاسفانه غربی‌ها در این زمینه از ما جلوتر هستند.[16]
لذا این رسانه ها را باید جدی گرفت زیرا مشکلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به وسیله این نوع از رسانه قابل حل یا تخفیف هستند و از این رو باید به آن توجه جدی کرد.[17]
هم چنین شبهات و تبلیغات ضد اسلامی از رسانه های دشمن، ماهواره ها و شبکه های اینترنتی شبانه روزی در جهان اسلام پخش می شود و در این میان باید علما، حوزه های علمیه و دانشگاه ها در برابر این برنامه دشمن بایستند و معارف اسلام که قوی ترین معارف است را برای مردم دنیا روشن کنند.[18]
این مسأله در حالی است که استفاده از رسانه، در هر عصر و زمان برای پیشرفت اسلام و مسلمین همواره مورد توجه بوده است.[19] اعلام آیات سوره برائت توسط حضرت علی(علیه السلام)، نشر نامه های پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) به سلاطین دنیا و مسئله غدیر از نمونه هایی هستند که نشان دهنده توجه اسلام به رسانه است.[20]
واقعه غدیر تبدیل به رسانه عظیمی شد و 30 هزار نفر از اقوام مختلف گردهم آمدند و مسئله ولایت با استفاده از رسانه آن روز ابلاغ شد، اما امروز شاهد گسترش و تنوع رسانه ها هستیم و به همین دلیل باید از این فرصت استفاده کنیم تا بهره کافی را برای معرفی دین داشته باشیم.[21]
لذا باید اذعان نمود امروز عصر رسانه هاست و رسانه ها در جهان امروز حرف اول را می زنند، ما نمی توانیم از این میدان بیرون رویم و فرصت را از دست دهیم؛ در چنین موقعیتی باید تمام تلاش خود را به کار بست تا به نحو شایسته ای از مکتب اهل بیت علیهم السلام دفاع کرد.[22]
بنابراین استفاده از رسانه‌های جهانی برای نشر فرهنگ اهل بیت علیهم السلام و پاسخ به شبهات معاندین برای حوزه های علمیه و علمای دین ضروری، بلکه واجب است؛ اگر واجب کفایی برای اکثریت نفرات باشد، همان جا قناعت می کنیم، اما در شرایط فعلی من احساس می کنم برای کسانی که قدرت دارند که از رسانه ها برای رساندن پیام اسلام استفاده کنند احتمال وجوب عینی هم باشد.[23]
زیرا مسلمانان تولید علم دارند اما توزیع علمشان ضعیف است، اما دشمنان تولیدی ندارند ولی توزیعشان بسیار قوی است[24].
هم چنین از سوی دیگر تمام دنیا از برنامه های مادی خسته شده اند و تشنه برنامه های معنوی هستند و در میان مذاهب و معنویات گردش می کنند و آن برنامه ای که می تواند عطش آنها را فرونشاند، برنامه های معارفی اسلام به خصوص معارف ناب اهل بیت علیهم السلام است.[25]که مطابق عقل و فطرت بشری است و از آنجا که اساس تفکر شیعی عقل است و چنین عقلانیتی جاذبه دارد و مردم جهان را جذب می کند.[26]لذا امروز جهان تشنه معارف اصیل عصمت و طهارت علیهم السلام است، اینگونه است که امام رضا (علیه السلام) فرمودند«اگر مردم سخنان ما را بشنوند از ماپیروی خواهند کرد».[27]
بدین ترتیب باید از ماهواره برای نشر فرهنگ اسلام استفاده کنیم ماهواره از جمله رسانه هایی است که می توان از آن در نشر فرهنگ اسلام بهره برد و دلیلی ندارد که این امکانات در اختیار دیگران باشد و ما آن را در اختیار نداشته باشیم.[28]
لذا ما باید پیام اسلام را به تمام جهان برسانیم و در این مسیر از ابزار و وسایل نوین که می تواند پیام اسلام را به همه کس در همه جا و از هر منطقه ای برساند، استفاده کنیم.[29]مبادا روزی گفته شود که به سبب کمبود اعتبارات از این گونه رسانه استفاده درستی نشده است.[30]
تأملی فقهی در ماهیت تهدیدات رسانه های غربی
در وهلۀ نخست باید تصریح نمود هركجا نگاه کردن به آثار و محصولات رسانه ای باعث مفسده شود و يا باعث خوف فتنه و تلذذ باشد حرام است و لذا عكس هاى مستهجن را حرام مى دانيم.[31]بعضى ها مى گويند كه ما فيلم هاى مستهجن را مى بينيم و نظر حرامى نداريم، ولى بايد گفت خوف فتنه و مفسده وجود دارد و آنهائى كه از آن فيلم ها در مورد همسر خودشان استفاده مى كنند نه در حرام، اينها هم وسوسه شيطان است. زن و مردى كه به آن صحنه ها نگاه مى كنند چشمشان، چشم ديگرى مى شود، اين زن چشمش دنبال غير شوهر و آن مرد هم چشمش دنبال غير زنش مىرود، که قطعاً این رویکرد مفسده انگیز است و كسانى كه به اين مسائل معتاد شوند كم كم غیرت و مردانگى خود را از دست داده و دچار ناراحتى هائى مى شوند.[32]
لذا استفاده از نوارهاى تصویرى مبتذل و مستهجن توسّط زن و شوهر، جهت تهییج قوّه شهویّه، بدون این که مفاسد دیگرى بر آن مترتّب گردد اشکال دارد. [33]
هم چنین سایت های خبری بیگانگان آنهایی که خیلی بخواهند درست عمل کنند گزینشی عمل می کنند و غالبا هم تحریف می کنند و گاهی اصلاً جعل و دروغ درآن هست که نگاه کردن به آنها باعث انحراف فکر می شود[34] ومسلماً با توجه به اینکه سایت های بیگانه کارشان شیطنت و ایجاد نفاق در بین مردم و متزلزل ساختن پایه های نظام جمهوری اسلامی و حتی متزلزل ساختن استقلال مملکت وآرامش مردم است[35] بنابراین نگاه کردن به سایت ها و رسانه های بیگانه به مصلحت مردم نیست و برقراری ارتباط با آنها هم شرعا جایز نیست.[36]
لذا در باب چیستی حکم استفاده از اینترنت باید گفت ؛با توجه به اينكه اينترنت قابل استفاده صحيح و ناصحيح است و مطالب خوب و بد دارد، از ابزار مشترك محسوب مىشود و چنانچه از آن استفادههاى مشروع كنند اشكالى ندارد و خريد وفروش ابزار آن نيز جايز است.[37]
هم چنین در تبیین حرمت استفاده از شبکه های ماهواره ای باید گفت داشتن ماهواره طبق مقررات حکومت اسلامی جمهوری اسلامی ممنوع است و مخالفت با مقررات و قوانین حکومت اسلامی شرعاً جایز نیست، اشکال دوم این است که تجربه نشان داده ماهواره ها در هر خانه که وارد می شود منشاء مفاسدی می شود، مخصوصاً برای جوانان که در آن خانه هستند و خیلی از این جوانان قربانی ماهواره می شوند.[38] از این رو با توجه به اين كه غالب برنامههاى ماهواره فاسد است، و اثرات منفى در پى دارد، و در هر خانهاى وارد شود غالبا از آن سوء استفاده خواهد شد، استفاده از آن جايز نيست.[39]
لازم به ذکر است وضع مقررات مختلف براى حفظ هنجارهاى اجتماعى، مانند ایجاد محدوديت هاى برنامه هاى تلويزيونى، شبكه اينترنت، مطبوعات، ماهواره و ....[40] از جمله مسائلی است که حكومت اسلامى مىتواند در قراردادهاى خود با شخصيت هاى حقيقى و حقوقى، تبصره هايى بگنجاند كه در شرايط خاص با در نظر گرفتن مصالح عمومى مسلمانان آن را يك جانبه فسخ نمايد.[41]
شهيد مطهرى در كتاب اسلام و مقتضيات زمان[42] مباحث مفيدى در اين رابطه مىآورد، وى معتقد است: «حكومت اسلامى حق دارد معاملاتى را كه فى حد ذاته و (به عنوان اولى) مجاز است، روى مصلحت اهم جلو آن را بگيرد».[43]
جوانان عزیز باید توجّه داشته باشند که سیل تهاجم فرهنگى غرب نباید ما را مرعوب سازد، و تصوّر کنیم ما باید خود و احکام دین خود را بر فرهنگ آنها تطبیق دهیم; زیرا فرهنگ غرب گام به گام جوانان را به سوى ابتذال کامل پیش مى برد، و آنها را از درون تهى مى سازد، و به این ترتیب هر گونه مانع را که بر سر راه مطامع آنهاست بر مى دارد.[44]
نفوذ زدایی هژمونی رسانه ای غرب در رسانه های داخلی
بدیهی است خطر نفوذ فرهنگ غرب، رسانه های ما را تهدید می کند[45]زیرا بر اساس نگرش غربی برای هر سلیقه برنامه می سازند و دنبال جذب مخاطبین بیشتر هستند و برای خود رسالت الهی و انسانی قائل نیستند، حال آنکه ما برای خود رسالت قایلیم و باید افکار و خواسته های جامعه را هدایت کنیم[46]
از این رو اجازه ندهیم فرهنگ غرب در رسانه ها نفوذ پیدا کند[47] زیرا غربی ها هیچ خط قرمزی در ابزار و رسانه های خود ندارد بنابراین اگر این ابزار و رسانه ها آزاد است باید از جنبه های منفی آن جلوگیری کرد.[48]
هم چنین نباید فرهنگ رسانه ای غرب در کشور نفوذ پیدا کند تا به سبب آن برنامه های کشور شبیه آن ها شود،[49] لذا باید مراقب باشیم چیزی از فرهنگ غرب در صدا و سیما، حتی در حد تقلید از دکور و صحنه یا متن نباشد تا رسانه‌های ما از راه صحیح منحرف نشوند.[50]
لزوم مدیریت هدفمند اینترنت و شبکه های اجتماعی
بی شک رسانه های نوین از جمله اینترنت و شبکه‌های اجتماعی را باید به عنوان ابزار مورد نظر قرار داد لذا در صورتی که از رسانه های نوین و شبکه های اجتماعی استفاده مشروع شود، استفاده از آنها اشکال ندارد و اگر این رسانه ها موجب فساد شود استفاده از آن ها حرام است.[51]بدین ترتیب همانگونه که از انرژی هسته ای می توان هم برای تولید برق استفاده کرد و هم با آن بمب اتم ساخت این رسانه ها هم ابزاری است که می توان از آن هم خوب و هم بد استفاده کرد .[52]
با این اوصاف باید اذعان کرد زمانی که ما در آن زندگی می کنیم با اعصار دیگر فرق بسیاری دارد در یک سو ده ها هزار شبکه و سایت اینترنتی وجود دارد که بر ضد پیروان اهل بیت علیها السلام سم پاشی می کنند.[53] از سوی دیگر اینترنت فضای مناسبی برای انتقال مفاهیم دینی است.[54]
لذا ما مخالفتی با گسترش علم و دانش و ابزارهای رسانه ای نداریم، لیکن نگرانی ما سالم سازی فضای مجازی است.[55]
متأسفانه اخیرا تفکری پدید آمد که باید سطح اینترنت ها را افزایش دهیم که تفکری تجاری محسوب می شد و افراد به دنبال درآمد بیشتر بودند اما اکنون چشم آن ها باز شده و می بینند که کنترل صحیح برآن نشده، آثار سوئی بر جامعه داشته و انحرافات گسترش پیدا کرده است.[56]
من برای مسئولانی که با مسائل رسانه ای در ارتباط هستند پیام می دهم و می خواهم تا سعی کنند رسانه های نوین را به گونه ای در اختیار مردم بگذارند که بدآموز نباشد؛ لذا وزیر ارتباطات نباید به حرف هرکسی گوش کند و بگوید ما پهنای اینترنت را وسیع و به وسیله آن علم و دانش را گسترش دادیم، او باید با شورای عالی فضای مجازی ارتباط برقرار و بررسی کند که آیا گسترش بی حساب و کتاب رسانه ها به نفع کشور و جوانان است یا به ضرر آن ها.[57]
شبکه های ماهواره ای؛ ابزار هژمونی و تهاجم فرهنگی غرب
بی تردید در هیچ زمانی مفاسد اخلاقی و ابراز گناه به اندازه این زمان نبوده و علت اصلی آن نیز وجود ماهوراه ها است که به وسیله آن مفسادی که در غرب و شرق اتفاق می افتد به همه جا منتقل شده و به درون خانواده ها راه پیدا کرده است[58].
امروزه به وسيله ماهواره ها و سايت هاى فاسد و مفسد و اخيرا تلفنهاى همراه، فساد فراگير شده است،[59] آمارى كه اخيراً برخى از مسؤولين مطلع منتشر كرده اند حاكى از آن است كه ده ها هزار كانال تلويزيونى به وسيله ماهواره ها در اختيار خانواده هاى ايرانى قرار مى گيرد، كه از اين رقم تعداد انگشت شمارى اختصاص به مسائلى علمى و خبرى داشته، و بقيه عموماً حاوى برنامه هاى فاسدى است كه توصيف آن شرمآور است، تا چه رسد به پخش و تماشاى آن! برنامه هاى زشتى كه منتهى به متلاشى ساختن خانواده ها، تعليم دزدى، سرقت، فحشا، خودفروشى، همجنس بازى و مانند آن شده، و فساد را به بينندگان خويش منتقل مى سازد.[60]
اين ماهواره ها و سايت هاى فاسد، براى درآمد بيشتر دنيا را به فساد كشيده اند، عجيب اين كه وقتى فتوا به تحريم اينگونه ابزار فسادانگيز و مولد گناه داده مى شود، بعضى انسان هاى ناآگاه آن را خلاف آزادى مى شمارند. آيا وسيله اى كه ناموس مردم و جوانان آنان را فاسد مى كند، چيز مناسبى است؟ آيا مردم آزادى را كه ثمره آن فساد و انحراف جوانانشان باشد، مى پذيرند؟ لذا به پدران و مادران توصيه مى شود كه با دست خود ابزار و وسايل بدبختى و آبروريزى خويش را فراهم نسازند، بلكه بيش از پيش مواظب فرزندان خود باشند، كه آنها امانت هاى الهى هستند.[61]
باید دانست وجود ماهواره در خانواده ها سبب در دسترس قرار گرفتن صحنه هاى فساد است، و اثر منفى غير قابل انكارى مخصوصاً بر جوانان خانواده دارد؛ بنابراين كسانى كه براى تسهيل در امر آن مى كوشند مرتكب گناه بزرگى مى شوند.[62] زیرا وجود بعضى از برنامه هاى آموزنده، كافى براى رفع حرمت نمى باشد. بلکه مسلمانان بايد دقت داشته باشند كه اين مسائل جزئى از تهاجم فرهنگى براى نابود ساختن اخلاق و متزلزل كردن پايه هاى ايمان و در نتيجه سلطه سياسى و اقتصادى و فرهنگى بر كشورهاى اسلامى است، سلطه اى كه باعث نابودى دين و دنياى آنها، هر دو مى شود.[63]
لذا دشمن می خواهد ما را از درون تهي کند و سپس بر ما مسلط شود به همين دليل مسؤولان بايد برنامه منسجمي را با همکاري جمعي از روحانيون، روان شناسان و جامعه شناسان براي رويارويي با آسيب هاي فرهنگي فراهم کنند.[64]
رسانۀ ملی؛ خط مقدم مقابله با هژمونی رسانه ای غرب
باید دانست به همان اندازه که ما نسبت به مسائل نظامی، سیاسی و اقتصادی اهمیت می دهیم باید نسبت به رسانه مهمی مثل صدا و سیما توجه داشته باشیم.[65]
صداوسیما وظیفه دارد تا در برابر تهاجمات رسانه ای و فرهنگی غربی ها ایستادگی کند،رسانۀ ملی تنها نباید حالت تدافعی داشته باشد بلکه باید نسبت به ضعف های دشمن که در حال حاضر نمایان است حالت تهاجمی داشته باشد.[66]
رسانۀ ملی باید بسیار مراقب باشد تا در پخش برنامه ها به صورت آگاهانه و ناآگانه گرفتار فرهنگ غرب نشود، فرهنگ ما اسلامی، ارزشی و انسانی است که باید به دنبال بیان این فرهنگ باشیم.[67]
گفتنی است به سبب تلاش شبکه های ماهواره ای در پخش برنامه های منحرف؛ خانواده ها گرفتار تزلزل شده اند، در حالی که سنگ بنای هر جامعه ای خانواده است.[68]
لذا صدا و سیما باید به این امر مهم توجه داشته و برنامه هایی تولید کند که اخلاق اسلامی را در جامعه بویژه در خانواده ها گسترش دهد.[69] برای نمونه افرادی می گویند که برخی از سریال ها یأس آور بوده و خانواده ها را تحت تأثیر قرار می دهند و ممکن است سبب ضعیف شدن پیوند خانواده ها باشد، نسبت به این موضوعات توجه ویژه ای شود.[70] هم چنین رسانه ملی با تبیین معارف دینی می تواند مسائل تربیتی و اخلاقی را به نحو جذاب برای جامعه و به ویژه نسل جوان تبیین کند و از رواج ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی بکاهد[71].
به عنوان نمونه صدا و سیما باید مستقیم و غیر مستقیم روی مساله حجاب و عفاف کار کند، چراکه بی حجابی و بدحجابی باعث مفاسد اخلاقی و اجتماعی و ناهنجاری هایی زیادی شده است. [72]بدین ترتیب برای از بین بردن معظلات اخلاقی و اجتماعی باید ریشه ای فکر و عمل کرد ما نمی خواهیم کاری کنیم که غربی ها بپسندند، در صدا و سیما نیز باید وضع این گونه باشد.[73]
فعالیت های فرهنگی راهکار کلیدی در مقابله با هژمونی رسانه ای غرب
نباید فراموش نمود که فعالیت های فرهنگی در همه جا هست، منتهی غرض و مراد اصلی از فرهنگ، فرهنگ اسلام است و فرهنگ اسلام در صورتی جواب می دهد که از کارشناسان متخصص آن استفاده شود.[74]
امروز فتنه های بسیاری از جمله تهاجم فرهنگی غرب ،ماهوار ه هاو اینترنت مسلمانان را به خود درگیر کرده است[75] لذا می توان مدعی گردید هجوم فرهنگي در عصر ما در همه تاريخ بي‌سابقه است به نحوی که ماهواره‌ها و شبکه‌هاي اجتماعي به جز بخش کوچکي از آنها تبديل به لجن‌زار متعفني شده‌اند و بر جامعه تاثير مي گذارند.[76]
بی شک فرهنگ آسيب پذيرترين بخش يک جامعه است زيرا كه تهاجم فرهنگی جوانان را از خود بيخود و به بيراهه می كشاند.[77] اگر در آينده مورد هجوم دشمن قرار بگيريم، جوانانی كه تهاجم فرهنگی بر آنان غالب شده است نخواهند توانست از كشور و ملت خود دفاع كنند.[78]
متاسفانه ما بعضاً تهاجم فرهنگی غربی‌ها را پذیرفته‌ایم، چرا جوان باید به پاره بودن لباسش افتخار کند، چرا باید زنان و دختران لباس تنگ و چسبان بپوشند و به آن افتخار کنند؟![79] لیکن جوان‌ها بی‌گناه هستند، این مسائل تحمیل فرهنگ غرب بر جوانان است.[80]
با این تفاسیر باید اذعان کرد در مقابل ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی نه استفاده از خشونت صحيح است نه تسامح و تساهل بلكه بايد با تدبير آنها را رفع كرد. [81]
باید از طریق صدا و سیما، مدارس، دانشگاه‌ها، روزنامه‌ها و ...، مسائلی مهم همچون فرهنگ پوشش اسلامی برای جوانان تبیین شود، چرا که با کلی گویی کار پیش نمی رود.[82]
سخن آخر
غرب امروز با فرهنگ منحط و نا سالم خود جاهلیت مدرن را به نمایش گذاشته است ما باید از پیشرفت های صنعتی و علمی غرب استفاده کنیم اما نباید تسلیم فرهنگ ناسالم آنها شویم. [83] ما تا روی پای خود نایستیم مشکلات کشور حل نمی شود زیرا غرب تابع نظام سلطه است و می خواهند بر همه دنیا مسلط شوند.[84]
این که برخی مسؤولان گفته بودند با زور شلاق نمی توان افراد را به بهشت فرستاد ما هم این گونه می گوییم، اما می گوییم با دست خودمان درهای جهنم را به روی مردم باز نکنیم رسانه های خارجی و ماهواره ها در خوشبینانه ترین حالت تنها بخش اندکی از آن برنامه های سالم دارد و اکثر آن برنامه های مخرب و فاسد است، اما اگر بگوییم همه چیز آزاد باشد این باز کردن درهای جهنم است و باید مراقبت کنیم.[85]
بی تردید اگر در فرهنگ شکست بخوریم، در سیاست هم شکست خورده‌ایم و نظام ضعیف می شود؛ بنابراین باید کاری کنیم که فرهنگ اسلام و نظام اسلامي براي هميشه حفظ شود.[86] که ضرورت ترویج و گسترش علوم اسلامی و معارف اهل بیت علیها السلام با استفاده از بهترین وسایل روز از جمله ماهواره ها، اینترنت و وسایل سمعی و بصری بیش از پیش احساس می شود و هرچه در این راه هزینه شود به جا است. [87]
[1] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از مدیران آموزش و پرورش استان قم؛31/6/1393.
[2] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رییس مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما؛6/8/1394.
[3] متن نامۀ آیة الله العظمی مکارم شیرازی به مرحوم آیةالله مشکینی، رئیس وقت مجلس خبرگان؛17/6/1382.
[4] همان.
[5] همان.
[6] همان.
[7] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مراسم گرامیداشت دومین سال تاسیس شبکه جهانی ولایت؛23/3/1391.
[8] همان.
[9] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور؛29/3/1390.
[10] همان.
[11] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در ديدار رئیس و جمعی از اعضاي فراکسیون روحانيون مجلس؛24/3/1389.
[12] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار با فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی؛10/6/1394.
[13] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از مدیران آموزش و پرورش استان قم؛31/6/1393.
[14] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در ديدار رئیس و جمعی از اعضاي فراکسیون روحانيون مجلس؛24/3/1389.
[15] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مراسم گرامیداشت دومین سال تاسیس شبکه جهانی ولایت؛23/3/1391.
[16] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار مسئولین و کارکنان خبرگزاری رسا؛26/2/1389.
[17] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار با فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی؛10/6/1394.
[18] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار با مدیر مسئول٬ سردبيران وخبرنگاران خبرگزاری رسمی حوزه و هفته نامه افق؛14/12/1392.
[19] همان.
[20] همان.
[21] همان.
[22] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مراسم آغاز به کار شبکه جهانی ولایت؛9/4/1389.
[23] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مراسم گرامیداشت دومین سال تاسیس شبکه جهانی ولایت؛23/3/1391.
[24] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در نخستین اجلاس نمایندگان و مدیران جامعة المصطفی العالمیه ؛26/10/1388.
[25] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مراسم گرامیداشت دومین سال تاسیس شبکه جهانی ولایت؛23/3/1391.
[26] همان.
[27] همان.
[28] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در گفت‌وگوی اختصاصی با مرکز خبر حوزه ؛14/4/1389.
[29] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مراسم گرامیداشت دومین سال تاسیس شبکه جهانی ولایت؛23/3/1391.
[30] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار با فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی؛10/6/1394.
[31] كتاب النكاح، ج1، ص: 42.
[32] همان.
[33] استفتاءات جديد ؛ ج3 ؛ ص154.
[34] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در پاسخ به سوالات شرعی برنامه زمزم احکام رادیو معارف ؛22/10/1388.
[35] همان.
[36] همان.
[37] رساله احكام جوانان (دختران)، ص: 172.
[38] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در پاسخ به سوالات شرعی برنامه زمزم احکام رادیو معارف ؛13/10/1389.
[39] رساله احكام جوانان (پسران) ؛ ص163.
[40]. براى اطلاع بيشتر ر. ك: بازار- دولت، ص 53-/ 55.
[41] دائرة المعارف فقه مقارن ؛ ج2 ؛ ص286.
[42] ر. ك: اسلام و مقتضيات زمان، ج 2، ص 70-/ 86.
[43] ر. ك: مسأله ربا، ص 113.
[44] استفتاءات جديد ؛ ج3 ؛ ص156.
[45] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار کانون شاعران و مداحان استان قم؛14/9/1386.
[46] همان.
[47] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رییس مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما؛6/8/1394.
[48] همان.
[49] همان.
[50] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار با فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی؛10/6/1394.
[51] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در جمع تعدادی از مسولان و مردم شیراز؛1/5/1394.
[52] همان.
[53] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار با جمعی از مبلغان حوزه علمیه قم ؛2/11/1389.
[54] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی؛ نمایشگاه نرم افزاری قرآن کریم؛ حرم حضرت معصومه (س) ؛30/6/1387 .
[55] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در حرم رضوی؛7/6/1393.
[56] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رییس مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما؛6/8/1394.
[57] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در حرم رضوی؛7/6/1393.
[58] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار با جمعی از مبلغان حوزه علمیه قم ؛2/11/1389.
[59] از تو سوال مى كنند(مجموعه سوالات قرآنى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله) ؛ ص179.
[60] همان.
[61] همان؛ ص 180.
[62] استفتاءات جديد ؛ ج3 ؛ ص600.
[63] همان ؛ ج1 ؛ ص495.
[64] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در ديدار با اعضاي شوراي فرهنگي ستاد وزارت کشور و استانداري‌ها؛6/3/1395.
[65] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رییس سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی؛1/12/1393.
[66] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رییس مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما؛6/8/1394.
[67] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار رییس سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی؛1/12/1393.
[68] همان.
[69] همان.
[70] همان.
[71] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار معاونین رسانه ملی؛5/4/1390.
[72] همان.
[73] همان.
[74] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در دیدار جمعی از دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور؛29/3/1390.
[75] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛مدرسه امیر المومنین(ع) قم؛10/6/1389.
[76] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در ديدار با اعضاي شوراي فرهنگي ستاد وزارت کشور و استانداري‌ها؛6/3/1395.
[77] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در حرم رضوی؛28/4/1389.
[78] همان.
[79] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛17/2/1393.
[80] همان.
[81] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در حرم رضوی؛28/4/1389.
[82] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛17/2/1393.
[83] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛ شبستان امام خمینی(ره) حرم مطهر کریمه اهل بیت(ع)؛1/5/1392.
[84] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛18/1/1395.
[85] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی ؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛7/3/1393.
[86] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در ديدار رئیس و جمعی از اعضاي فراکسیون روحانيون مجلس؛24/3/1389.
[87] بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در نخستین اجلاس نمایندگان و مدیران جامعة المصطفی العالمیه ؛26/10/1388.
/1323/د102/ج1