سوره دخان درباره چرایی و چگونگی انس بشر با خدا است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، جلسه تفسیر قرآن آیت‌الله سید محمدتقی مدرسی، با موضوع سوره دخان، بامداد امروز در بیت وی در تهران، برگزار شد.
آیت‌الله مدرسی در ابتدای این جلسه گفت: ماه رمضان، ماه مهمانی خداست و یکی از ابعاد مهمانی خدا، قبل از روزه و دعا، قرآن است زیرا قرآن در این ماه نازل شده است. افتخار سال به ماه رمضان است، افتخار این ماه به شب قدر است و افتخار این شب به قرآن است.
وی افزود: ما در تفسیر قرآن ابتدا باید هدف سوره را مشخص کنیم، سوره از «سور» به معنای حصار یا دیوار گرفته شده است زیرا مثلاً مجموعه دخان با مجموعه احقاف تفاوت دارد و هر سوره، هدفی دارد که به ما کمک می‌کند از آیات آن، استفاده بهینه کنیم.
این مفسر قرآن بیان کرد: امشب به این می‌پردازیم که هدف سوره دخان چیست اما قبل از آن، باید مسأله‌ای که مهم ترین بحث فلاسفه و متکلمین است را مشخص کنیم و آن این است که رابطه بین خالق و مخلوق چیست؟ برخی گفته‌اند اصلاً خالقی نیست، جهان بوده و هست! بعد از انقلاب فرانسه، در پاریس مکان‌هایی به عنوان خانه علم درست کردند که مقابل خانه دین بود اما این‌ها از بین رفت چون دیدند نمی‌توان گفت که جهان مبدأ ندارد.
وی یادآور شد: دیروز کهکشانی پیدا کردند که دو میلیارد سال نوری با زمین فاصله دارد و بزرگی آن بیش از ۳۰۰ مرتبه از خورشید بزرگتر است، خب به همین دلیل غربی‌ها نتوانستند به خود بقبولانند که جهان مبدأ ندارد از این رو با وسوسه شیطان، طرح جدیدی دادند که خدا برترین خالق است اما جهان را رها کرده است، مثل کارخانه‌ای که ماشینی درست کند و این ماشین دیگر به مکانیک احتیاج پیدا نکند، این حرف را یهودیان نیز قبلاً زمزمه کرده‌اند که خدا شنبه از خلق کردن فارغ شد و رفت استراحت کند!
آیت‌الله مدرسی اظهار کرد: وقتی دیدند تمدن‌ها از بین می‌روند و خدا برخی را نابود می‌کند گفتند پس این خالق هنوز نقش دارد، الان همه بشر قبول دارند که رابطه بین خالق و مخلوق وجود دارد، بنده آمار گرفتم 98 درصد بشر قائل به وجود خدا هستند اما بشر هنوز به چگونگی رابطه خالق و مخلوق دست نیافته است، دین اسلام و مکتب حقه تشیع این مطلب را روشن کرده است، ما این را از فرهنگ خودشان استنباط کردیم، یکی از دانشمندان خودشان اذعان کرده است که هیچ دینی نتوانسته است به زیبایی تشیع، رابطه خالق و مخلوق را تنظیم کند.
وی گفت: سوره دخان در این باره است که چرا و چگونه بشر باید با خدا انس بگیرد، البته در همه سوره‌های قرآن این مطلب وجود دارد ولی در این سوره تجلیات خاصی وجود دارد، این سوره ابتدا در مورد شب قدر می‌گوید سپس خدا بیان می‌کند آنان که با او چالش داشتند را از بین می‌برد و بعد می‌گوید ما چگونه باید رابطه خود با خدا را تنظیم کنیم.
این مفسر قرآن افزود: ما می‌خواهیم در ماه رمضان خدا را بشناسیم، یک وقت یکسری اعمال انجام می‌دهیم، یک وقت دلمان انسی می‌گیرد که این انس اگر چند لحظه نیز باشد کافی است، یک جمله در مناجات «خمسة العشر» وجود دارد که: «ای خدای من، تو بهشت و نعمت من هستی» یعنی اصل خود تو هستی، امام حسین(ع) در عرفه فمودند: «ای خدای عزیز، هرکس تو را داشته باشد همه چیز دارد اما اگر تو را نداشته باشد چه دارد؟!»
وی اظهار کرد: شخصی به امام صادق(ع) عرض کرد دست مرا در دست خدا بگذار، امام(ع) فرمودند تا کنون در کشتی غرق شدی؟ گفت بله سپس امام(ع) فرمودند همانطوری که آن زمان دلت با خدا بود باید با خدا انس داشته باشی. آن روز که از همه‌جا بریدید دلتان کجا رفت؟ آن را پیدا کنید. این نکته اساسی‌ترین نکته و بهترین راه رسیدن به خداست. در دعاها اشاره شده است که خدایا من طوری با تو صحبت می‌کنم که گویی در حال غرق شدن هستم یا گویی در آتش گیر کرده‌ام و اگر در حات عادی دعا کنی جوابت را نمی‌دهند چون واقعاً خالصانه او را صدا نکرده‌ای، مثلاً اخیراً یک مصری همین‌گونه در کربلا از خدا حاجت گرفت و بینا شد هرچند پلیس عراق او را دستگیر کرد! بنابراین طبق سوره دخان؛ یک راه ارتباط با خدا، دعاست، یک راه دیگر، دیدن سرنوشت کسانی است که خدا نابودشان کرده است. پس خدای قرآن، خدایی نیست که کارش با خلق تمام شده باشد.
آیت‌الله مدرسی بیان کرد: مسأله بعدی این است که چرا نام این سوره دخان است؟ دخان به معنای دود است، این دود یا اشاره به قیامت دارد یا اشاره به بدبختی انسان دارد، همانطور که ساعت؛ یا ساعت قیامت است یا ساعت مرگ است، این دود نیز هر دو ساعت قیامت و دنیا را دربردارد و شاید به همین دلیل اسم این سوره دخان است.
وی در توضیح شب قدر گفت: آیا شب قدر یکبار بود که قرآن در آن نازل شد و این شب برای همیشه تمام شد؟ خیر، این همان مثل حرف یهودیان است، قرآن به این مطلب اشاره دارد که قرآن هرساله در شب قدر نازل می‌شود، پس رابطه خالق و مخلوق هنوز برقرار است، این رابطه باید مرکزیتی داشته باشد که مرکزیت آن، امام زمان(عج) است، ما باید معرفتمان به خدا و امام زمان(عج) را جدی کنیم، یک چیز دودی نباشد، رابطه شما سست نباشد چون درست است که شب اول قبر می‌پرسند امامت کیست؟ اما منظور دانستن اسم نیست بلکه قدر معرفتتان آنجا ثواب می‌دهند، شاید کسی دو رکعت نماز بخواند اما دو رکعتش صد رکعت حساب شود، روایت داریم اگر دو رکعت نماز با توجه بخوانی ثوابش از اینکه تمام شب عبادت کنی بیشتر است پس باید معرفتمان را بالا ببریم تا استفاده بکنیم.
این مفسر قرآن افزود: کتاب شما و اهل ابرار در علیین است، آن کتابی است که امضای مقربین پای آن است که آن امضا بسیار مهم است، پس ما باید این استفاده را کنیم تا رابطه با مولایمان درست شود. همچنین در شب قدر، اعمال ما و اتفاقاتی که آن سال می‌افتد مو به مو نوشته شده و توسط امام زمان(عج) امضا می‌شود و این مربوط به رابطه ما با خداست که در در سوره‌های دخان و قدر وجود دارد.
آیت‌الله مدرسی در پایان در مورد دلیل برکت شب قدر اظهار کرد: لحظات شب قدر بهتر از عمر هشتاد ساله است، یک کلمه «یا الله» شما اگر از ته دل گفته شود پاسخ لبیک می‌آید، توجه کنید که هر شب ماه رمضان، مقدمه شب قدر است پس این شب‌ها را مغتنم بشمارید./202/9597/ب1