گنج دعا در ماه خدا
به گزارش خبرگزاری رسا، دهمین یادداشت از سلسله نوشتارهای حضرت آیت الله صافی گلپایگانی منتشر شد که به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
يكي از وظايف و برنامههايي كه روزهداران در ماه رمضان اجرا مينمايند، دعا و مناجات و طلب حوايج از خداوند قاضي‌الحاجات است.
دعا، نجات از ناامیدی
خواندن دعا و طلب خيركردن از خداوند در هر زمان، مستحب و توان‌بخش روان و از اسباب نشاط دل، انبساط خاطر و تجديد قواي فكري و روحي است.
«دعا»، رافع غم و اندوه، غذاي مقوّي روح، برطرف‌كننده ناراحتيها، سبب خوشبيني و امّيد به آينده و نجات از كابوس نااميدي است.
دعا، خواندن پروردگار و ياري‌خواستن و حاجت‌طلبيدن از اوست كه انسان فطرتاً از اين نعمت بزرگ و رحمت واسعه الهي، بهرهمند است.
بشر، پناهنده قدرت لایزال
بشر ـ هر چه هم قوي و نيرومند باشد ـ در شدايد و سختيها به وجود خدا ـ كه برتر از همه و بينياز از همه و كارساز همه است ـ رو ميآورد و به او پناهنده ميشود و رفع سختيها و بلاهايي را كه به آن گرفتار شده را از او ميطلبد. فطرتش او را به سوي خدا رهبري مينمايد و غير از خدا كارسازي نمييابد: «قُلْ اَرَءَيْتَكُمْ اِنْ اَتاكُمْ عَذابُ اللهِ اَوْ اَتَتْكُمُ السّاعَةُ اَغَيْرَاللهِ تَدْعُونَ اِن كُنْتُمْ صادِقِينَ بَلْ اِيَّاهُ تَدْعُونَ»(1)
اگر افتي به دام ابتلايي * به جز او از كه ميجويي رهايي(2)
انسان در پستي و بلنديهاي زندگي و حوادث روزگار و در برابر پيشامدهاي سخت و ناگوار به مواردي ميرسد كه غير از دعا هيچگونه تكيهگاهي براي خود نمييابد و فقط دعا ميتواند ضعف و ناتواني روحي او را جبران كند.
عقده‌گشایی، نیاز شدید بشر
يكي از چيزهايي كه هر بيمار و گرفتار به آن شايق و مايل است «دعا» است. هر شخص بيمار و هر انسان مبتلا و ناراحت مايل است دوستي داشته باشد كه دردهاي خود را با او بگويد و او را از ناراحتيهاي خود آگاه ساخته، گرفتاري‌هاي خود را برايش شرح دهد و آن چه را بر سرش آمده يكايك براي او بازگو كند و به اصطلاح، «عقدهگشايي» نمايد.
يكي از فوايد دعا اين است كه مؤمن، با خداي مهربان و شنوا، رازها، غصّهها و رنجها و افسردگيهايش را در ميان ميگذارد و گرفتاري‌هاي خود را بيكتمان شرح ميدهد؛ و از او چارهجويي ميكند و ميداند كه خدا از هركس به او نزديكتر است؛ ناله و صدايش را ميشنود و او را پاسخ ميگويد.
بنده مؤمن، پس از دعا احساس ميكند كه آلام درونياش تخفيف يافته و سنگيني بار اندوه و فشارهاي روحياش سبكتر شده است.
راستي اگر دعا نبود و اگر بندگان راه به دعا نميبردند و ناچار بودند راز دل و غصّههاي خود را بازگو نكنند، چقدر زندگي ناگوار و تلخ ميشد و عقدههاي روحي، آنان را آزار ميداد.
لزوم شکر نعمت دعا
ما بايد به خاطر وجود نعمت «دعا»، حمد خدا را به جاي آوريم و اين نعمت را عزيز و گرامي بداريم.
در دعاي «ابي حمزه» است كه: «اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِي اَدعُوهُ فَيُجِيبُنِي وَاِن كُنتُ بَطِيئاً حِينَ يَدعُونِي؛ حمد براي آن خدايي است كه او را ميخوانم؛ پس مرا جواب ميدهد، هر چند من در جواب او ـ وقتي مرا بخواند ـ كُند هستم.»
و در همان دعا ميخوانيم: «اَلْحَمدُللهِ الَّذِي اَسْئَلُهُ فَيُعْطِيَنِي وَاِنْ كُنتُ بَخِيلا حِينُ يَسَتَقْرِضُنِي؛ حمد، مخصوص خدايي است كه از او ميخواهم، پس مرا عطا ميكند؛ هر چند وقتي از من وام بخواهد بخل مي‌ورزم.»(3)
و در فرازهاي ديگري از اين دعاي زيبا ميخوانيم: «اَلْحَمدُللهِ الَّذِي اُنادِيهِ كُلَّما شِئتُ لِحاجَتِي وَاَخلُو بِه حَيثُ شِئتُ لِسِرِّي بِغَيرِ شَفِيع فَيَقضِي لِي حاجَتي؛ سپاس مر خداي را كه هر زمان بخواهم براي نيازم او را ندا ميكنم و براي راز گفتن با او خلوت مينمايم؛ بدون اين كه شفيعي داشته باشم، پس حاجتم را برميآورد.»
آری! دعا، همّت را بلند، اراده و تصميم را استوار، و انسان را در برابر حوادث بزرگ و مصايب جانكاه مجهّز و بيمه ميسازد.
دعا، وسيله تهذيب باطن و نشان از شعور دعا كننده به فقر و نيازش به خدا و باعث رسوخ صفت تواضع و فروتني و افتادگي و پرهيز از تكّبر و گردنكشي است.
راجع به دعا و آثار و بركات و شرايط و آداب آن در اين مجال نميتوان حقّ سخن را ادا كرد و علاوه بر آن از عهده ضعيفاني چون من نيز خارج است.
از جمله اخبار درباره «فضيلت دعا» اين روايت است: «الدُّعاءُ مخُّ العِبادة؛ دعا مغز و حقيقت بندگي و پرستش است.»(4)
و نيز در حديث ديگر است: «اَلدُّعاءُ سلاحُ المُؤمِنِ وَعَمُودُ الدِّينِ وَنُورُ السَّماواتِ وَالاَرْضِ؛ دعا اسلحه مؤمن و ستون دين و نور آسمانها و زمين است.»(5)
ماه رمضان، بهار دعا
پر واضح است كه ماه رمضان، بهار دعا و موسم آن است. افراد نااميد، شكست خورده، گرفتار، بينشاط و ناراحت، كم صبر و بيشكيب در اين ماه از بركت دعا و توجّه به رحمت واسعه الهي اميدوار، با نشاط، بردبار و شكيبا گرديده و از نو با روح شكستناپذير، در ميدان حيات و زندگي به فعّاليّت و كوشش مشغول ميشوند.
ماه رمضان به انسان اين نويد را ميدهد كه نبايد در كشاكش دشواريها و سختيهاي اين جهان خود را ببازد و از دست و پنجه نرم كردن با حوادث عالم بيمناك گشته و مغلوب پيشامدها گردد.
خواندن دعاي ابي حمزه، افتتاح و دعاهاي ديگر، چنان شخص را گرم و پرشور و سرشار از نشاط و معنويّت ميسازد كه تمام مصائب دنيا را فراموش كرده و وجودش غرق خوشبيني و خوش گماني به آينده ميشود و همان طور كه در حديث است اين گونه دعاها ـ كه در ماه رمضان رسيده و نمونههاي آن در ماهها و مواقع ديگر نيز زياد است ـ سلاح و زره مؤمن است و وجود او را در برابر حوادث، بيمه قطعي كرده و روحش را غيرقابل نفوذ قرار ميدهد.
سرتاسر دعاي ابي حمزه، برنامه تسليح اخلاق واقعي و درس رضا و تسليم و قناعت و توكّل و حبّ به خدا و پيغمبر خدا و اولياي دين است. همان سلاح و زرهي كه مجاهدان اسلام با آن به جهاد دشمنان خدا ميرفتند و آنها را ـ كه غرق سلاح و زره بودند ـ شكست ميدادند و اسلام را بر كفر غالب ميساختند.
خواننده عزيز و روزهدار ارجمند! از برنامههاي دعايي اين ماه استفاده كنيد. وقت را غنيمت بشماريد. فرصت را از دست ندهيد كه: «الفرصة تمرّ مرّ السّحاب»(6) با خدا سخن بگوييد و سپاس و ستايش او را -كه شايسته‌ی سپاس و ستايش است- به جاي آوريد. از دعا روي نگردانيد و اظهار تكبّر ننماييد که خداوند تبارک و تعالي در قرآن کريم مي‌فرمايد: «اِنَّ الَّذِينَ يَستَكبِرُونَ عَن عِبادَتِي سَيَدخُلُونَ
جَهَنَّمَ دَاخِرِين»(7)
پی‌نوشت‌ها:
[1]. سوره انعام، آيه 40 و 41؛ بگو: «به نظر شما، اگر عذاب خدا شما را در رسد يا رستاخيز شما را دريابد، اگر راست گوييد، كسي غير از خدا را ميخوانيد؟» [نه،] بلكه تنها او را ميخوانيد، و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور ميگرداند، و آنچه را شريك [او] ميگردانيد فراموش ميكنيد.
2. از مرحوم آيتالله والد قدّس سرّه نويسنده گنج دانش.
3. اشاره به آيه كريمه: (مَن ذَاالَّذِي يُقْرِضُ اللهَ قَرضاً حَسَناً).
4. حديث نبوي; بحارالانوار، ج 93، ص 300.
5. كافي، ج 2، ص 468.
6. فرصت‌ها همچون ابر مي‌گذرد.
7. سوره غافر، آيه 60؛ در حقيقت، كساني كه از پرستش من كبر مي‌ورزند به زودي خوار در دوزخ در ميآيند.
/1323/د102/ج1