دست‌هاي پنهان خارجي در كودتاي تركيه
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، كودتاي 15 ژوئيه در تركيه با چهار بار كودتاي قبلي ارتش در اين كشور تفاوت‌هاي زيادي داشت. حمايت نکردن بخش بيشتر ارتش از كودتا، حمايت مردمي از دولت در برابر كودتاچيان، مقاومت سران دولت در برابر كودتا و ناهماهنگي بين واحدهاي كودتاچيان از جمله تفاوت‌هاي مهم هستند اما يك تفاوت قابل توجه ديگر نيز وجود دارد كه به نقش كشورهاي خارجي مربوط مي‌شود. به طور كلي، ارتش تركيه در چهار كودتاي قبل بر اساس درك و تصميم خود نسبت به شرايط موجود اقدام به بركناري دولت وقت مي‌كرد و كودتا بيشتر يك مسئله داخلي تركيه بود تا آنكه واحدهاي كودتاچي نقش عامل كشورهاي خارجي براي براندازي دولت باشند.
حالا خبرهايي از كودتاي اخير در تركيه به گوش مي‌رسد كه دلالت بر اين نقش براي كودتاچيان دارند و معلوم مي‌شود كه طرح كودتا مدت‌ها قبل در كشورهاي خارجي برنامه‌ريزي شده بود و كودتاچيان تنها عوامل اجرايي آن بوده‌اند. اين موضوع باعث مي‌شود تا اصل كودتا از منظر ديگري مورد توجه قرار بگيرد كه به منافع حاميان خارجي كودتاچيان در وقوع كودتا ارتباط دارد.
مجله گيرچك حيات تركيه حدود شش ماه قبل از 15 ژانويه گزارشي در مورد تلاش امارات متحده عربي براي انجام كودتا در تركيه منتشر کرده بود. اين مجله كه گفته مي‌شود به حزب حاكم عدالت و توسعه نزديك است، در گزارش خود از فردي به نام محمد دحلان نام برده بود كه مشاور محمد بن زايد، وليعهد ابوظبي است و از طرف او مأمور اجراي اين كودتا بود كه براي كار خود 70ميليون دلار نيز گرفته بود. دحلان يك فلسطيني بدنام از رهبران سابق جنبش فلسطيني فتح است كه مشهور به همكاري با موساد و سيا بوده و حتي از متهمان قتل ياسر عرفات نيز است. او از همان موقع دست به كار شده و سازمان اطلاعاتي اردن نيز با او همكاري داشته است.
امارات به دليل دشمني با جريان اخوان المسلمين انگيزه كافي براي به راه انداختن اين كودتا داشته تا دولت تركيه را با توجه به نزديكي آن به اين جريان ساقط كند اما بايد توجه داشت كه امارات تنها حامي خارجي كودتاچيان نبوده و اين كشور و 70ميليون دلار آن نمي‌توانسته بخشي از نظاميان تركيه را راضي به كودتا كند بلكه بايد نقش اين كشور را فقط اجرايي دانست و به سراغ ديگر كشورهايي رفت كه در طرح كودتا نقشي جدي‌تر با منافعي گسترده‌تر دارند. اينجا است كه نام عربستان سعودي و اتهامي مهم مي‌شود كه حمد بن خليفه آل‌ثاني به پادشاهي آل سعود مي‌زند.
اين امير سابق قطر آل‌سعود را متهم مي‌كند كه در كودتاي 15 ژانويه دست داشته و به طور مشخص از عادل الجبير، وزير خارجه سعودي، نام مي‌برد كه به گفته وي از كودتا خبر داشته و با كودتاچيان همكاري مي‌كرد. اين اتهام بن‌خليفه هماهنگي شبكه‌هاي رسانه‌اي امارات و سعودي مثل اسكاي‌نيوز و العربيه را توجيه مي‌كند كه در ساعات اوليه كودتا، اخباري در جهت حمايت از كودتاچيان و موفقيت آنها منتشر مي‌كردند و تنها بعد از ساعت‌ها كه شكست كودتا مسلم شده بود و بسيار دير حاضر به حمايت از دولت تركيه شدند. اتهام بن‌خليفه و اين نشانه‌ها نقش آل‌سعود در حمايت از كودتاچيان را روشن مي‌كند اما نمي‌توان هدف امارات را نيز براي آل سعود در نظر گرفت بلكه آل‌سعود اهدافي گسترده‌تر از آل‌نهيان براي كودتا در تركيه دارد. بايد گفت كه آل‌سعود از زمان ملك عبدالله نگاهي مثبت به حاكميت اردوغان در تركيه نداشت، چرا كه او را رقيب جدي در حوزه كشورهاي عربي مي‌دانست و بحران در سوريه باعث شد تا تنها از جهت تاكتيكي با اردوغان همكاري داشته باشد.
چرخش‌هاي اخير اردوغان در قبال روسيه و خبرهايي از تغييري مشابه در پرونده سوريه باعث شده تا آن نگاه منفي بار ديگر زنده بشود و جوانان بي‌پروايي مثل محمدبن‌سلمان، وزير دفاع و جانشين وليعهد سعودي، و عادل‌الجبير، وزير خارجه سعودي را به فكر كودتا در تركيه و براندازي اردوغان بيندازد. در اين ميان، استفاده دحلان از يك تاجر فلسطيني در امريكا به عنوان رابط او با فتح‌الله گولن باعث مي‌شود تا نقش امريكا در ميان حاميان خارجي كودتا مورد توجه قرار بگيرد زيرا به طور مسلم، گولن زير نظر دستگاه‌هاي اطلاعاتي امريكا زندگي مي‌كند و اين دست ارتباطات با او براي اجراي كودتا نمي‌توانست بدون اطلاع و اجازه اين دستگاه‌ها باشد.
علاوه بر اين، استفاده عملياتي كودتاچيان از پايگاه هوايي اينجرليك نمي‌توانست بي‌اجازه فرماندهان امريكايي مستقر در اين پايگاه باشد و نمي‌توان اتهام‌هاي دولت تركيه عليه امريكا در انجام كودتا را ناديده گرفت. در واقع، تغيير موضع ناگهاني اردوغان در برابر روسيه او را در جبهه‌اي مقابل امريكا در منطقه قرار مي‌دهد كه باعث مي‌شود تا بر نقشه‌هاي واشنگتن در منطقه خدشه‌اي وارد بشود و اين چيزي نيست كه واشنگتن در وضعيت فعلي منطقه حاضر به پذيرش آن باشد. واشنگتن در اين وضعيت نياز به فردي مطيع‌تر از اردوغان دارد تا نه به روسيه به اين سرعت نزديك بشود و نه در اجراي برنامه‌اش در منطقه، سنگي بيندازد. اين هدفي بوده كه امريكا از انجام كودتا و آوردن فردي با ايده‌هاي گولن به قدرت در تركيه دنبال مي‌كرد اما در شرايط فعلي و ناكامي كودتاي 15 ژانويه بايد گفت كه واشنگتن به همراه شركاي عربي منطقه‌اش شكست خورده‌اند. با وجود اين، نبايد اين گروه خارجي را نااميد دانست چنان كه خبرهايي از احتمال كودتاي ديگر نيز شنيده مي‌شود. به نظر مي‌رسد كه براندازي دولت تركيه مبدل به هدف اول اين گروه خارجي شده است. هر چند كه هر كدام هدف خاص خود را دنبال مي‌كند و دولت تركيه هم بايد مسير خود را براي پاكسازي كشور از عوامل احتمالي كودتا دنبال كند تا كوچك‌ترين مسير نفوذي براي اين گروه در تركيه باقي نماند.