فصلنامه «سراج منیر؛ پژوهش‌نامه نقد وهابیت» در گام بیستم
بیستمین شماره فصلنامه علمی ـ ترویجی «سراج منیر؛ پژوهش‌نامه نقد وهابیت» به مدیر مسؤولی مهدی مکارم از سوی مؤسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت علیهم السلام منتشر شد.
این شماره از فصلنامه از «سرمقاله؛ جنایات آل سعود»، «ابن تیمیه، وهابیت و عربستان سعودی در مصاحبه با دکتر علی الشعیبی» و این مقالات تشکیل شده است:
منهج و روش‌شناسی وهابیت در تکفیر مسلمانان
سیر تاریخ اندیشه سلفی‌گری در شبه قاره هند از قرن دوازده تا سیزده هجری
بررسی مسأله سماع موتی از دیدگاه دیوبندیه
ارزیابی دیدگاه ابن تیمیه در بحث حسن و قبح
منهج ابن عثیمین در مواجهه با آیات فضایل اهل بیت علیهم السلام
وهابیت، سلفیت و اسلام‌گرایی، دشمن کیست؟
همچنین دو گزارش با عناوین: «گزارشی از کتاب الشهات الثاقب علی المسترق الکاذب» و «گزارش مقاله: رافضه از ابن سبا تا دجال» در این شماره از فصلنامه بررسی شده است.
منهج و روش‌شناسی وهابیت در تکفیر مسلمانان
رحیم صبور
چکیده: وهابیت برای تکفیر مسلمانان و گروه‌های مختلف از روش‌ها و مناهجی استفاده می‌کند. این مناهج باید با بررسی عقاید تکفیری این گروه به دست آید و سپس بررسی و نقد شود. هدف از این تحقیق به دست آوردن این منهاج است. با بررسی عقاید تکفیری وهابیت به چند منهج و روش عمده در تکفیر می‌توان دست یافت که عبارتست از: ظاهرگرایی و تأویل نکردن نصوص دینی، سلفی‌گرایی و اتکا به آرای علمای قرن اول، تساهل در سند نصوص دینی، تکفیر مخالف عقاید خود و تأیید و مسلمان دانستن موافق عقاید خود، جعل و ساخت اجماع در تکفیر و افترا و تهمت‌زدن به دیگران.
سیر تاریخ اندیشه سلفی‌گری در شبه قاره هند از قرن دوازده تا سیزده هجری
علی ملاموسوی مبیدی
چکیده: هرچند شواهد تاریخی نشان می‌دهد برخی از شاگردان ابن تیمیه از قرن هشتم هجری وارد هندوستان شدند، اما نتواستند اندیشه سلفیه را در آن دیار نهادینه کنند. این اندیشه در دوره شاه ولی الله دهلوی به نهضتی فکری در هندوستان تبدیل شد. دهلوی با سفری که به حجاز داشت و از طریق ارتباط گرفتن با برخی از شخصیت‌ها سلفی آنجا با اندیشه ابن تیمیه حرانی آشنا شد و آرا و اندیشه‌های او را به هند برد.
در مدرسه شاه ولی الله دهلوی از متفکران ابن تیمیه بهره بردند و بعد از او هم مدرسه فکری شاه ولی الله دهلوی را فرزندان و شاگردانش با این منهج اداره کردند تا اینکه در قرن سیزدهم هجری این اندیشه تا جایی رشد که تقلید از ائمه اربعه را کنار گذاشتند و عملاً خود را غیر مقلد و سلفی معرفی کردند. از طرف دیگر در این قرن شاهدیم که جریان سلفی زیدی از طریق حسن خان وارد شبه قاره شد و به گسترش آن در شبه قاره هند انجامید.
بررسی مسأله سماع موتی از دیدگاه دیوبندیه
مصطفی غفوری
چکیده: اختلاف در سماع موتی اگرچه از صدر اسلام وجود داشته است. اما اکثر علمای مذاهب، سماع موتی را قبول داشته‌اند و در میان احناف نیز بسیاری قائل به سماع بوده‌اند و برخی نیز آن را نپذیرفته‌اند و مخالفان سماع به برخی آیات قرآن و روایت عایشه استناد کرده‌اند و موافقان به روایاتی از قبیل قلب بدر، قرع نعال تسمک جسته‌اند.
در میان دیوبندیه نیز، اغلب علمای دیوبندیه قائل به سماع بوده‌اند، هرچند ممکن است در محدوده سماع با یکدیگر اختلاف داشته باشند و برخی نیز، برخلاف دیدگاه بزرگان خود، به عدم سماع معتقد شده‌اند که برخی دیگر از علمای دیوبند با آنها مخالفت کرده‌اند، به طوری که عده‌ای آنها را از دایره دیوبند خارج دانسته‌اند و بر آنها اطلاق وهابی کرده‌اند.
ارزیابی دیدگاه ابن تیمیه در بحث حسن و قبح
سید ابوالفضل حسینی‌پور
چکیده: حسن و قبح از موضوعات بحث‌برانگیز در محافل علمی مسلمانان بوده است. معتزله حسن و قبح را عقلی و اشاعره آن را شرعی می‌دانسته‌اند. ابن تیمیه، متفکر اصلی سلفیت، کوشیده است هر دو مکتب را نقد و دیدگاه جدیدی عرضه کند و وی حسن و قبح را عقلی دانسته، اما تأکید کرده است که روش معتزله را در این بحث قبول ندارد، چرا که منجر به تشبیه خدا به بندگان می‌شود.
از طرف دیگر، ضمن رد حسن و قبح شرعی، آن را مخالف عقل و نقل می‌داند. هرچند ابن تیمیه حسن و قبح را عقلی می‌داند ولی برخی لوازم آن، مانند ذاتی بودنش، را نمی‌پذیرد. در مجموع، برخی از دیدگاه‌ها ابن تیمیه قوت‌هایی دارد و برخی از آنها هم ضعف‌های جدی دارد که در این مقاله بررسی شده است.
منهج ابن عثیمین در مواجهه با آیات فضایل اهل بیت علیهم السلام
علی اصغر کمالی
چکیده: در قرآن کریم تعدادی از آیات وجود دارد که به تصریح صریح بسیاری از علمای شیعه و سنی در شأن و فضیلت اهل بیت علیهم السلام نازل شده است، مانند آیه مباهله، ولایت، مؤدت، تبلیغ و شراء.
علمای وهابی، از جمله عثیمین، در تفاسیر خود بعضاً به این آیات پرداخته‌اند. منهج ابن عثیمین در مواجهه با آیات فضایل اهل بیت علیهم السلام متفاوت است.
او در برخی آیات که به اعتراف خود اهل سنت در شأن و فضیلت اهل بیت علیهم السلام وارد شده، سعی در انکار شأن نزول آیه کرده یا اصلاً اشاره‌ای به شأن نزول ندارد، یا اگر هم اشاره‌ای می‌کند آن را تضعیف می‌کند. او در خصوص روایات فضایل اهل بیت علیهم السلام نیز همین مواجهه را دارد و روایاتی را که ذیل آیه در فضیلت اهل بیت علیهم السلام صادر شده است یا متذکر نمی‌شود یا آنها را جعلی می‌داند. ابن عثیمین در مواجهه با گروه دیگری از این آیات سعی در عمومی جلوه دادن فضیلت می‌کند و اقوال علما را ذیل آیه متکثر جلوه می‌دهد تا از فضیلتی که در شأن اهل بیت علیهم السلام وارد شده، سلب خصوصیت کند. این مقاله منهج ابن عثیمین در آیاتی را که در فضایل اهل بیت علیهم اسلام است، بررسی می‌کند.
وهابیت، سلفیت و اسلام گرایی دشمن کیست؟
احمد مصلی
ترجمه: مصطفی ورتابی کاشانیان
چکیده: عدم شناخت صحیح از جریانات و نحله‌ها فکری مانند سلفیت، وهابیت و اسلام‌گرایی، باعث شده بسیاری از سیاست‌مداران حتی کارشناسان امر، در موارد متعددی، اعتقادات یک گروه را به دیگری نسبت دهند. این مقاله درپی تبیین مرزبندی‌های مشخص میان نگرش‌ها و باورها هرکدام از این جریان‌ها به ویژه درحوزه سیاست و حکومت است تا حتی الامکان از خلط‌های بیشتر، جلوگیری شود.
این مقاله با نام Conficts Forum ازسایت www.Confictsforum.org اتخاذ شده که علیرغم تخصص مؤلف آن مسائل چون سادگی بیان، وضوح معیارها و شفافیت در تقسیم‌بندی نگرش‌ها متفاوت اسلامی در جهان معاصر، باعث شده تا جهت ترجمه گزینش شود. نظراتی که در اینجا به نفع یا علیه جریان‌ها بیان می‌گردد، صرفاً نظر مؤلف بوده و به معنای تأیید مترجم با مجله سراج منیر نیست و سعی شده در عین حفظ امانت در انتقال مطالب، جملات تا حد امکان به فارسی برگردانده شود، تا برای خواننده محترم مأنوس‌تر و درک مطالب آسان‌تر گردد.
گفتنی است؛ بیستمین شماره فصلنامه علمی ـ ترویجی سراج منیر، در 190 صفحه، به قمیت 7000 تومان از سوی مؤسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت علیهم السلام منتتشر شده است./998/ن601/ق