سایه علم «داده» و «شبکه» بر فضای مجازی
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل مرکز ملی فضای مجازی، عباس آسوشه با تشریح رویکردهای جهانی و ضرورت‌های ملی مطابق با نیازهای کشور، اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین طرح‌های ملی در عرصه فضای مجازی کشور، شبکه ملی اطلاعات به‌عنوان بستر ارتباطی برای تولید و جریان اطلاعات از جمله ارائه انواع خدمات الکترونیک همانند دولت الکترونیک، سلامت الکترونیک و تجارت الکترونیک است.
وی افزود: بهره‌برداری مناسب از شرایط جدید ناشی از رشد و توسعه زیرساخت‌ها و نیز تولید و جریان انبوه اطلاعات، نیازمند وجود متخصصان و دانشمندان مسلط به علوم «داده یا Data» و«شبکه یا Network» است تا مدیران و کاربران را یاری کرده و زیرساخت‌های مورد نیاز را فراهم آورند، بنابراین با کلیدواژه‌های جدیدی همچون «علم داده»، «دانشمند داده» و «علم شبکه» روبه‌رو هستیم.
معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به اینکه علم داده یک دانش بین رشته‌ای با هدف استخراج دانش یا بینش از داده‌ها است، گفت: علم داده همانند چتری است که سایر زمینه‌های علمی مرتبط با داده‌ها را در برگرفته است.
وی افزود: این دانش مجموعه گسترده‌ای از تکنیک‌ها و تئوری‌ها از علوم مختلف از جمله ریاضیات، آمار، علم اطلاعات و علم رایانه را در بر می‌گیرد و در حوزه علوم کامپیوتر، از جمله یادگیری ماشین، طبقه بندی، تحلیل خوشه‌ای، داده کاوی، مدیریت پایگاه داده و به تصویر کشیدن داده‌ها، به صورت مستقیم با این علم در ارتباط است.
آسوشه با تأکید براینکه با ظهور و گسترش علم داده، وجود افرادی که دانش، مهارت و توانایی لازم را برای آموزش و بهره‌برداری و گسترش این علم داشته باشند، ضروری است، اظهار داشت: بر این اساس با ظهور مفهوم علم داده، عنوان دیگری به نام «دانشمند داده» نیز شکل گرفته است. این فرد با در برداشتن دانش، مهارت و توانایی لازم، وظیفه کار با مخازن بزرگ داده، تعبیر و تفسیر داده‌های موجود در این مخازن، شناسایی و کشف دانش مستتر در این داده‌ها، ترکیب و تلفیق مخازن داده مختلف، ارزیابی کیفیت، تطابق و اعتبار داده‌ها و آزمون مخازن داده‌های مختلف به منظور تأیید اصالت و یکپارچگی آنها را برعهده دارد.
معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی، پویایی داده‌های عظیم، حجم بسیار بالا و حتی ساخت نیافتگی آنها را مورد اشاره قرار داد و گفت: درگذشته، کارشناسان تحلیل داده‌ها، می‌توانستند داده‌های ساخت یافته‌ای را که در پایگاه‌های داده ذخیره شده بودند، مدیریت کرده و تحلیل کنند، اما درحال حاضر با توجه به تنوع داده‌ها و وجود داده‌های ساخت نیافته بسیار ازجمله ویدئوها، فایل‌های چندرسانه‌ای، اطلاعات دریافتی از سنسورها و غیره، تحلیل این داده‌ها، نیازمند تبحر بسیار بالاست زیرا بسیاری از ابعاد پنهان مرتبط با رویدادها، در این داده‌ها مستتر شده‌اند لذا این وظیفه برعهده دانشمندانی قرار دارد که در این زمینه از توانایی و دانش لازم برخوردار هستند.
معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی همچنین در خصوص علم شبکه با تأکید بر اینکه این علم به مطالعه شبکه‌های پیچیده از جمله شبکه‌های مخابراتی، شبکه‌های رایانه‌ای، شبکه‌های زیستی، شبکه‌های شناختی و معنایی و شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد، گفت: هر شبکه از مجموعه‌ای از عوامل و کنشگران تشکیل شده که با یکدیگر در ارتباط هستند، این حوزهِ بین رشته‌ای، مفاهیم و تئوری‌هایی از زمینه‌های تخصصی مختلف از جمله تئوری گراف از ریاضیات، مکانیک آماری از فیزیک، داده کاوی و نمایش اطلاعات از علم رایانه، مدل‌های استنباطی از آمار و ساختارهای اجتماعی از علوم اجتماعی را گرد یکدیگر جمع کرده و در تمامی این شبکه‌ها دو مفهوم کلیدی و بنیادین کنشگر و ارتباط، قابل مشاهده است.
وی با اشاره به تعریف شورای ملی تحقیقات امریکا که علم شبکه را تحت عنوان مطالعه رفتارهای شبکه گونه پدیده‌های فیزیکی، اجتماعی و زیستی برای پیش‌بینی مدل‌های این پدیده‌ها دانسته است، اظهار داشت: پدیده‌های موجود در جهان هستی در برخی از موارد به‌عنوان اجزای یک شبکه ایفای نقش می‌کنند، در این حالت آنها به‌عنوان یک گره یا کنشگر از شبکه با سایر گره‌ها و کنشگران در ارتباط هستند. مطالعه چنین شبکه‌هایی به پیش‌بینی بهتر و شناخت گسترده‌تر پدیده‌های زیستی، فیزیکی و اجتماعی در جهان هستی کمک می‌کند.
آسوشه با تأکید بر اینکه در علم شبکه، با استفاده از تکنیک‌ها و تئوری‌هایی که از حوزه‌های علمی مختلف گردآوری شده‌اند، رفتار شبکه بررسی شده و ابعاد مختلف آن شناسایی می‌شوند، اظهار داشت: علم شبکه در پی تلفیق حوزه‌های علمی مختلفی شکل گرفته است، بنابراین هنوز تعریف دقیق با ابعاد و محدوده مشخصی برای این علم ارائه نشده است و دانشمندان و صاحبنظران مختلف از دیدگاه تخصصی خود بر برخی از ابعاد این علم تأکید نموده‌اند، بنابراین دستیابی به محدوده علمی دقیق در این حوزه کار ساده‌ای نبوده و نیازمند گذشت زمان و انجام تحقیقات علمی بیشتر است.
وی با تأکید براینکه هریک از دانشمندان از دیدگاه تخصصی خود به علم شبکه نگریسته و در توسعه آنها مشارکت می‌کنند، گفت: فهم چگونگی کارکرد شبکه‌های زیرساختی و طراحی و مدیریت این شبکه‌ها برعهده مهندسان بوده و متخصصان رایانه به دنبال فهم و طراحی شبکه‌های پیچیده توزیع شده و طراحی سیستم و استنتاج معانی مرتبط با آن از طریق الگوریتم هستند.
آسوشه خاطرنشان کرد: علم شبکه همان‌طور که به صورت میان رشته‌ای شکل گرفته است، می‌تواند پاسخگوی طیف وسیعی از سؤالات و مشکلات بشر نیز باشد، هرچند هنوز علم شبکه به‌عنوان یک مقوله آکادمیک به رغم کاربردهای گسترده آن به‌عنوان یک علم بین رشته‌ای در کسب و کارها نمایان نشده ولی بیشترین کاربردهای این علم به صورت موردی و در محیط های خاص بوده است.
معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات که بستر لازم را برای مواجهه با شرایط جدید ناشی از رشد و توسعه زیرساخت‌ها و نیز تولید و جریان انبوه اطلاعات را فراهم می‌کند، تأکید کرد: وجود افرادی که دانش، مهارت و توانایی لازم را برای آموزش و بهره‌برداری و گسترش علم داده و علم شبکه را داشته باشند، تأثیر بسزایی در رشد و توسعه کشور در عرصه‌های مختلف بویژه خدمات الکترونیک خواهد داشت، بنابراین لازم است تا مراکز آموزش عالی کشور با برنامه‌ریزی مناسب، اقدامات لازم را در این زمینه به عمل آورند./998/د۱۰۲/س