مقلدپروري و تحمل نقد نداشتن، جامعه را در جاهليت نگاه ميدارد
به گزارش خبرنگار خبرگزاري رسا، حضرت آيتالله عبدالله جوادي آملي امروز در درس تفسير خود كه در مسجد اعظم برگزار شد، در تفسير آيات ابتدايي سوره مباركه «الرحمن»، گفت: معلم «الرحمن» است و معلوم قرآن است، همانند آنكه خداوند متعال اسماي خود را به خليفه خود تعليم داد، «المعلوم هو القرآن»، اما بيان هنر است، «عَلَّمَهُ الْبَيَانَ» منطق ميگويد به اينكه بايد طوري نتيجه بگيريد كه صغري و كبري با هم هماهنگ باشد، خود منطق و ادبيات فن و هنر است، ادبيات يعني چهطور ميخواهي حرف بزني؟ چه ميخواهي بگويي را بايد جاي ديگري ياد بگيري، اگر قرآن ياد گرفتي اينطور بيان بكن، معلوم قرآن است و هنر آن است كه انسان آنچه را كه ياد گرفت بيان كند.
وي با اشاره به آيه « عَلَّمَهُ الْبَيَانَ ﴿۴﴾»، اظهار كرد: خاصيت بيان چهار چيز است؛ يكي اينكه مشهودات دروني خود را خوب ميفهمد و آن را عرضه ميكند، چون انسان يك ظرف خالي نيست، انسان يك لوح نانوشته نيست، بلكه يك لوحي است كه ذات اقدس اله با الهام فجور و تقوا بسياري از حقايق را در آن نوشت اما به انسان بيان داد تا آن مشهودات و ملهمات الهي را بيان و بازگو كند، پس اول مشهود الهي است كه ملهم است و دوم آنكه انسان ميتواند آنچه را كه خدا به او الهام كرده بيان كند، يك كار ديگر هم وظيفه اوست كه آنچه كه ديگران با بيان خود ميگويند از جاي ديگر تحصيل كند و هدف نهايي آن است كه بيانهايي كه از ديگران گرفت در درون خود به صورت شهودي دربياورد.
مفسر برجسته قرآن كريم خاطرنشان كرد: خداوند كه به وجود خليفه خود اسماء را آموخت اين اسماء الفاظ نيستند و مفاهيم هم نيستند كه حقايق عيني هستند كه در ادعيه آنها را ميخوانيم كه اسم اعظمش كارساز است كه اگر كسي به آن مقام بار يافت به اذن خداوند بيمار را شفا ميدهد و اين حقايق در قرآن هستند، صرف لفظ بدون قداست روح، فقط ثواب خالي دارد و همچنين ادراك مفهوم بدون قداست روح، فقط ثواب دارد، اما بتواند مرده را زنده كند و بيمار را شفا بدهد، حقيقت اسماء است، بعد از اينكه اسماء را به او آموخت، قدرت بيان را به او آموزش داد و به او گفت كه اسماء را براي فرشتگان بيان كن.
وي با بيان اينكه قرآن بايد در درونِ درونِ جان انسان قرار بگيرد، اظهار كرد: در روايات هست كه وقتي حوادث پيش ميآيد انسان بايد دو سنگر داشته باشد، اين مال انسان سنگر است كه با مال، جان انسان حفظ شود اگر اين حادثه از سنگر اول عبور كرد انسان بايد جان خود را سنگري براي حفظ دين قرار دهد، اين هم در بيانات نوراني پيامبر اكرم(ص) و هم امام علي(ع) است، نه اينكه برخي دين را سپر براي حفظ جان قرار ميدهند.
حضرت آيتالله جوادي آملي ادامه داد: خود قرآن را گفتهاند كه تبيان براي هر چيزي است، يك سلسله مطالب را گاه در قلب وليّ خودش القا ميكند، يكبار معنا و لفظ را هر دو خود خداوند بيان ميكند و آن قرآن ميشود و گاه آيات بديهي نيست بلكه عميق و پيچيده است و همان خدايي كه معلم قرآن است براي ما مبين و مفسر فرستاد، محكمات و متشابهاتي دارد كه راسخان در علم بايد آن را معلوم كنند، حدود و ثغورش را شما بايد مشخص كنيد.
وي با اشاره به اينكه در قرآن كريم رژيم ارباب و رعيتي را به طور مطلق نفي كرده است، ابراز كرد: نظام ارباب و رعيتي اقتصادي رخت بربست اما گاه يك نظام ارباب و رعيتي فكري و علمي وجود دارد كه آن هم كم و بيش هست، شما اين كتاب را ياد بگيريد اما رژيمتان رژيم ارباب و رعيتي نباشد كه گاهي دامنگير حوزويان و دانشگاهيان هست، مقلدپرور نباشيد، خوشتان نيايد كه كسي بدون دليل چيزي را از شما قبول كند، براي مردم عالم رباني باشيد، در سوره مباركه آلعمران بحثش قبلتر گذشت كه ما به هيچ بشري معارف را نداديم كه مردم را به خود دعوت كند.
استاد سطح عالي حوزه علميه قم افزود: البته هيچكس داعيه ربوبيت ندارد كه بگويد من رب هستم و مرا بپرستيد، اين تفكر تقليدي و مقلدپروري و جاهل را در جاهليت نگاه داشتن و جلوي پيشرفت تحقيقي علم او را گرفتن و تحمل نقد نداشتن را نفي ميكند، اين امور را به افرادي ياد ميدهيم كه عالم رباني باشند، يعني كسي كه شديدالربط به رب خودش باشد تا رباني بشود و هم شديدالربط به مربوبها و متعلمانش باشد تا معلم خوب شود، حوزه بايد عالم رباني تربيت كند، دانشگاه بايد عالم رباني تربيت كند، درستان درس قرآني باشد اما نقدپذير و اشكالپذير باشيد و داعيه ربوبيت نداشته باشيد.
وي خاطرنشان ساخت: اگر مردم را به خود دعوت كرديم اين دوام نميآورد اما اگر گفتيم كه با هم به يك طرف حركت كنيم اين باقي ميماند، نبايد گفت كه فكر من و حرف من بايد اجرا شود، اگر حق تبيين شد هر كس راه خود را ميرود و صحيح هم ميشود، ميشود كه انسان طوري شاگرد قرآن باشد كه معلومش قرآن و بيانش هم قرآن باشد و جامعه را مانند يك عالم رباني دعوت كند، چه كسي عالم رباني است؟ كدام حوزه عالم رباني است، پس ميشود عالم رباني شد، اين كار حوزه است و اين راهي است كه بزرگان رفتهاند و اين راه رفتني است، اگر حرف كس ديگري در حريم قرآن نباشد، آن ديگر بيان نيست كه حرف اهلبيت(ع) هم در حريم قرآن است و تعليم اسماء هم به همين بازميگردد، «علم القرآن» به اين معنا نيست كه ما به طور مستقيم و بلاواسطه از خداوند ياد بگيريم./914/۲۰۲/ح