افول تازه‌ای برای دموکراسی سرمایه‌داری در آمریکا
جدال ترامپ و ماسک پرده از واقعیتی تلخ برمی‌دارد: دموکراسی آمریکایی به بازیچه میلیاردر‌ها بدل شده است.
در حالی که دو میلیاردر جنجالی، دونالد ترامپ و ایلان ماسک، بر سر منافع فدرال در رسانه‌های اجتماعی‌شان به جان هم افتاده‌اند، آن‌چه مقابل چشمان ما رخ می‌دهد، فراتر از نفوذ معمول شرکت‌ها در نهاد‌های دموکراتیک است. ما اینک با نمایش عریانی از تصاحب کامل و بی‌پرده‌ی دولت توسط سرمایه‌داران مواجه‌ایم.
مارکس و انگلس روزگاری گفته بودند که دولت مدرن چیزی نیست جز «کمیته‌ای برای اداره منافع مشترک بورژوازی». به‌نظر می‌رسد که آنان بیش از حد برای نمای ظاهر بی‌طرفی دولت، ارزش قائل بودند؛ زیرا در آمریکا، میلیاردر‌ها امروز بدون کوچک‌ترین تلاشی برای پنهان‌کاری، دموکراسی را به ابزاری برای منافع شخصی خود تبدیل کرده‌اند.
در هفته‌ای که گذشت، اتحاد سابق ترامپ و ماسک با طعنه‌ها و تهدید‌های متقابل در رسانه‌های اجتماعی فروریخت؛ و این فروپاشی، چهره‌ی زشت‌تری از دموکراسی آمریکایی را نمایان کرد: دو میلیاردر بانفوذ که آشکارا با طناب‌کشی بر سر دولت فدرال، منافع ۳۳۰ میلیون شهروند را به حاشیه رانده‌اند.
اتحاد منافع: از بودجه‌سازی شخصی تا امپراتوری‌سازی صنعتی
ترامپ که بیشتر به دنبال قدرت و توجه است تا ثروت صرف، از ریاست‌جمهوری خود برای پر کردن حساب‌های بانکی و تأمین هزینه‌های دادگاه‌ها و کارزار بازگشت به کاخ سفید استفاده کرده. اما ثروت شخصی‌اش برای این جاه‌طلبی کافی نبود؛ پس دست کمک به‌سوی میلیاردر‌های فناوری، از جمله ایلان ماسک، دراز کرد؛ کسی که گفته می‌شود تنها برای انتخابات مجدد ترامپ نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار هزینه کرده است.
در ازای این کمک مالی، ماسک نفوذ خود را در دولت ترامپ برای تضمین و گسترش قراردادها، یارانه‌ها و امتیازات مالیاتی مورد استفاده قرار داد. شرکت‌های او سال‌هاست از منابع عمومی بهره می‌برند، اما در یک سال گذشته، توانسته‌اند خود را به ستون‌های حیاتی عملکرد دولت تبدیل کنند.
اسپیس‌ایکس اکنون انحصار پرواز‌های فضایی سرنشین‌دار را در اختیار دارد؛ تسلا با مشوق‌های فدرال بازار خودرو‌های برقی را تسخیر کرده و با فروش اعتبار‌های زیست‌محیطی به خودروسازان دیگر، تنها در سال گذشته ۲.۸ میلیارد دلار به جیب زده. استارلینک نیز قرارداد‌های دفاعی و اطلاعاتی گرفته و در آستانه تصاحب پروژه چند میلیارد دلاری ارتقای سیستم ترافیک هوایی آمریکا بود.
تسخیر دولت از درون
در نقطه اوج این اتحاد، ترامپ ماسک را در رأس «وزارت کارایی دولت» (DOGE) قرار داد؛ سازمانی که در ظاهر بیرون از دولت فدرال تعریف شد تا ماسک مجبور به کناره‌گیری از منافع شرکتی‌اش نشود. در واقع، بزرگ‌ترین پیمانکار دولتی، اولویت‌های هزینه‌کرد دولت را تعیین می‌کرد.
از میان ۸۲ کارمند شناخته‌شده DOGE، تنها شش نفر فرم‌های افشای مالی را پر کردند؛ اغلب مدیران ارشد تسلا و اسپیس‌ایکس برای پست‌های حساس دولتی در نظر گرفته شدند. این فقط یک «تسخیر نهادی» نبود، بلکه نوعی واگذاری کامل قدرت اجرایی به منافع خصوصی یک فرد بود. در این ساختار بی‌سابقه، ماسک همزمان بر حمل‌ونقل فضایی، ارتباطات نظامی و زیرساخت انرژی مسلط شد؛ نفوذی که نه‌تنها بی‌پرده بلکه بی‌رقیب بود.
فروپاشی اتحاد و افشای واقعیت
این هفته، ترامپ در پاسخ به انتقاد ماسک از لایحه بودجه، تهدید کرد که همه قرارداد‌های فدرال با شرکت‌های او را لغو خواهد کرد. ماسک هم تهدید کرد که سفینه دراگون اسپیس‌ایکس – تنها وسیله انتقال فضانوردان آمریکا – را از همکاری با ناسا خارج می‌کند. این تنش‌ها، پیوند عمیق بین منافع شرکتی ماسک و عملکرد دولت را عیان کرد.
دولت ترامپ عامدانه این وابستگی را ایجاد کرد. قراردادها و امتیازات به سمت شرکت‌های ماسک هدایت شد، در حالی که نهاد‌های نظارتی در‌های خود را گشودند. ماسک نفوذ بی‌سابقه‌ای یافت و ترامپ هم شریک ثروتمند و پرنفوذی پیدا کرد؛ تا زمانی که تعارض منافع، رابطه‌شان را به بن‌بست رساند.
نه دشمنی از پایین، نه ترسی از بالا
ترامپ و ماسک دیگر نیازی به پنهان‌کاری ندارند، چون چیزی به‌نام اپوزیسیون مردمی برای آنها تهدید به شمار نمی‌رود. آن‌چه باقی مانده فقط رقابت این دو برای سلطه و نفوذ بیشتر است. در سایه این نمایش رسانه‌ای، مردم عادی همچنان با بحران مسکن، دستمزد‌های راکد، خدمات درمانی ناکارآمد، بدهی‌های سنگین و زیرساخت‌های رو به زوال دست‌وپنجه نرم می‌کنند. عدم وجود بدیل سیاسی مؤثر، عادت به حاکمیت ثروتمندان، و قطبی‌شدن سیاست حول محور جنگ‌های فرهنگی، مردم را در برابر این خیانت‌ها بی‌حس کرده است. ما امروز با شکلی نوین از الیگارشی آمریکایی مواجه‌ایم: جایی که میلیاردر‌ها نه پشت در‌های بسته، بلکه در منظر عموم دموکراسی را به گروگان گرفته‌اند.
آمریکا دیگر گرفتار نفوذ خزنده سرمایه نیست؛ بلکه شاهد سلطه‌ی علنی و بی‌پرده‌ی سرمایه‌داران بر دولت است؛ و تا زمانی که واکنشی جدی از مردم و نیرو‌های عدالت‌خواه شکل نگیرد، همین بازی ادامه خواهد داشت: نبرد میلیاردر‌ها بر سر حکومتی که روزگاری "مردم‌سالار" خوانده می‌شد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
ارسال نظرات