سی و هشتمین شماره فصلنامه النهج منتشر شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، سی و هشتمین شماره فصلنامه النهج از این عناوین گردآوری شده است:

کمال توحید در نهج‌البلاغه

تحقیق در معنای کنایی «رکوب بر اعجاز ابل» در حکمت22 نهج‌البلاغه: «لنا حق فإن اعطیناه و الا رکبنا اعجاز الابل و إن طال السری»

رابطه نهج‌البلاغه با قرآن

مفهوم عام بداء در مکتب اهل بیت علیهم‌السلام

بازتاب قرآن در سیره مدیریتی امام علی علیه‌السلام در عرصه اجتماعی

پژوهشی در کتاب «ملحق نهج‌البلاغه» بر اساس سه نسخه خطی معتبر

یادداشتی در مورد نهج‌البلاغه، مولف و برخی نسخه‌های آن»

کمال توحید در نهج‌البلاغه

سیدجمال‌الدین دین پرور  

سرمقاله: انسان‌ها در مسیر زندگی و فعالیت‌های روزمره هرگز در نهاد خود نمی‌توانند از یک حقیقت بزرگ اساسی غفلت کرده و آن را نادیده انگارند، و آن آفریدگار و مدیر هستی و کائنات است. توجه به این موضوع در زندگی انسان ارجمندتر از آنست که بدین مقدار بسنده کنیم، بلکه لازم است به مسأله خداشناسی به عنوان مهم‌ترین مسأله زندگی روی آورده و از آن الهام گرفته و نقش آن را در زندگی پررنگ‌تر ببینیم، به عبارت روشن‌تر روی آن سرمایه‌گذاری علمی کرده تا فرهنگ خداپرستی تمام چشمه‌های حیات و جامعه ما را فرا گیرد. مسأله خداشناسی، نه به عنوان یک امر تفننی، که به عنوان اصلی که شالوده زندگی و اندیشه آدمی بر اساس آن استوار است، اهمیت می‌یابد. ازاین رو لازم است که این دانش را کامل و کامل‌تر کرده و با کمک اندیشه و تفکر، مقدمات اوج و عروج خود را به مقام عالی معرفت و ایمان فراهم سازیم. بنابراین فکر و مطالعه درباره خداشناسی و ابواب و مباحث آن در اولویت و ضرورت است، در این رابطه نکته‌هایی را از کلام امام علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه استفاده می‌کنیم. زیرا نقش اول را در زندگی ما ایفا می‌کند.

تحقیق در معنای کنایی «رکوب بر اعجاز ابل» در حکمت22 نهج البلاغه: «لنا حق فإن اعطیناه و الا رکبنا اعجاز الابل و إن طال السری»

منصور پهلوان

عبدالحسین طالعی

چکیده: در حکمت 22 نهج‌البلاغه امیرمؤمنان علی علیه‌السلام فرموده است: برای ما حقی است که اگر آن را به ما بدهند، می‌گیریم و اگر ندهند، بر کفل‌های شتر سوار می‌شویم، هرچند سیر شبانه طولانی باشد. لغویان بزرگ و شارحان نهج‌البلاغه رکوب بر اعجاز ابل را که در این حکمت آمده است، دارای معانی کنایی مختلفی دانسته‌اند، از جمله: مشقت و سختی در انجام وظیفه، حتمیت برخورداری از حقوق قطعی، مجاهده و مبارزه در جهت تحصیل حقوق، صبر بر مشکلات؛ و برخی هم آن را کنایه از ذلت و خواری دانسته‌اند. در این پژوهش با ذکر دلایل عدیده از قرآن و احادیث و اقوال لغویان و شارحان، نادرستی تفسیر اخیر تبیین شده است.

رابطه نهج البلاغه با قرآن

مجید معارف

چکیده: نهج‌البلاغه به عنوان کتابی جامع گزیده‌های بلاغی شامل خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های علی علیه‌السلام در دو زمینه سبک و اسلوب و نیز معنا و محتوا اشتراکات فراوانی با قرآن دارد. این اشتراکات خود از مبانی چندی ناشی می‌گردد که دریافت معارف قرآنی علی علیه‌السلام از رسول خدا صلی‌الله‌علیه و‌آله و علم الهی علی علیه‌السلام به ظاهر و باطن قرآن، از جمله آن مبانی است. از جهت سبک و اسلوب عناصر بیانی و بدیعی مانند سبر و تقسیم، سجع و فاصله، انواع تشبیه و استعاره، جناس، التفات و... و از جهت معنوی، در موارد بسیاری از جمله معارف اعتقادی و اخلاقی اشتراکات دو کتاب قابل ملاحظه است. همچنین همسویی مباحث معنوی نهج‌البلاغه با قرآن به گونه‌ای است که نهج‌البلاغه به مثابه تفسیری برای قرآن به شمار می‌رود.

مفهوم عام بداء در مکتب اهل بیت علیهم‌السلام

سید محمد بنی هاشمی

محمد حسین سهیلی

چکیده: مفهوم متداول بداء، محو و اثبات و اعمال قدرت الهی در تغییر مقدرات است. اما تذکر برخی از روایات اهل بیت علیهم‌‌السلام و توجه به لغت، ما را متوجه معنایی عام و کلی از بداء می‌کند که محو و اثبات حالت خاصی از آن است. آنچه از لغت می‌توان دریافت، معنای نشأ رأی برای مصدر بداء است و مفهوم عام بداء با توجه به لغت، حریت الهی و اعتقاد به مالکیت رأی برای اوست. در مقابل، اعتقاد به لازمه ذات برای خدا، باور به وجوب صدور افعال الهی بر اساس قاعده ضرورت علّی و معلولی و اعتقاد به قدیم و ازلی‌بودن خلق، هیچ‌کدام با حریت الهی سازگاری ندارد. اعتقاد به بداء در مفهوم عام آن، چیزی جز ایمان به حریت خداوند و بازبودن دست او قبل از خلق، هنگام خلق و پس از خلق نیست.

بازتاب قرآن در سیره مدیریتی امام علی علیه‌السلام در عرصه اجتماعی

مصطفی دلشاد تهرانی

زهره اخوان مقد

فاطمه ترابی

چکیده: اصول مدیریت اجتماعی مستخرج از آیات قرآن و بازتاب آن در سیره مدیریتی امام علی علیه‌السلام منتج به ایجاد قواعدی می‌شود که می‌تواند راهنمای مدیران در عرصه مدیریت اجتماعی باشد. این بررسی نشان می دهد که امیرمؤمنان در مدیریت جامعه پایبند به اصولی چون تکریم، رفق و مدارا، عدالت‌ورزی و عدالت‌خواهی، حق‌مداری، آزادی، مردم‌داری، اهتمام به مستضعفان، عدم انظلام، تربیت و اصل تعاون بودند. تأکید امام بر اصول برگرفته از قرآن کریم جامعه را به سمت و سوی ایجاد عدالت اجتماعی، آزادی حقیقی و امنیت سوق می‌دهد.

پژوهشی در کتاب «ملحق نهج‌البلاغه» بر اساس سه نسخه خطی معتبر

محمد جعفر اسلامی

چکیده: نهج‌البلاغه شامل بلیغ‌ترین و فصیح‌ترین خطبه‌های امیر‌المؤمنین علیه السلام است، ازاین‌رو عالمان، محدثان و ادبای بسیاری پس از تألیف آن به شرح‌نگاری، حاشیه‌نویسی و مستدرک‌نویسی بر این کتاب گران‌سنگ پرداختند. از جمله این مستدرک‌ها می‌توان به مستدرک احمد بن ناقه (م: 559 ق.) اشاره کرد. وجود خطبه‌هایی مانند: الدرة الیتیمة، الأقالیم و خطبة البیان از ویژگی‌های این مستدرک است. شایان ذکر است که این خطبه‌ها در هیچ‌یک از مصادر روایی موجود به طبع نرسیده است.

«یادداشتی در مورد نهج البلاغه، مؤلف و برخی نسخه های آن»

علی اکبر ولایتی

مقدمه: به راستی قلم‌زدن درباره شخصیت علی‌بن‌ابی‌طالب سلام الله علیه دشوار است و دشوارتر از آن، نوشتن مطلبی در خور شأن آن حضرت است. مقام و منزلت اقیانوس بی‌کران وجود مبارک مولی‌الموحدین علی‌ابن‌ابی‌طالب سلام الله علیه از چنان جایگاه رفیع و با عظمتی برخوردار است که وصف شمه‌ای از آن، آن هم توسط انسان خاکی و ناتوانی که حتی قادر به درک و فهم یکی از ابعاد وجودی آن امام همام نیست، کاری سخت و دشوار و چه بسا غیر‌ممکن است. با کدامین سرمایه و مؤونه می‌خواهیم در این میدان وارد شویم و با کدامین بضاعت می‌خواهیم از این انسان کامل سخن بگوئیم؟ آری کسی که پروردگار عالم در کتاب‌های آسمانی خود از صحف ابراهیم تا تورات موسی و زبور داوود و انجیل عیسی علیهم السلام و قرآن محمد – صلی‌الله‌علیه وآله- او را معرفی و به نوعی ستوده است و آیات متعددی در قرآن مجید در وصف و شأن او نازل شده، چطور ممکن است با بیان و قلم انسان عادی و ناتوان توصیف شود؟!...

شایان ذکر است، ـ سی و هشتمین شماره فصلنامه علمی - پژوهشی (علوم انسانی) النهج، سال دهم ویژه پاییز 1392 به صاحب‌امتیازی بنیاد نهج‌البلاغه و به مدیرمسؤولی سیدجمال‌الدین دین‌پرور در 128 صفحه و با قیمت: 60000 ریال به بازار نشر ارائه شده است./992/پ201/ق