یادداشت؛
زیرساخت‌های آموزشی حوزه علمیه تبریز در وضعیت هشدار
آذربایجان شرقی- با وجود ظرفیت بالای علمی و تبلیغی حوزه‌های علمیه آذربایجان شرقی، بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از این ظرفیت‌ها در اثر کم‌توجهی به زیرساخت، ضعف نظارت پژوهشی، بی‌توجهی به فناوری و خلأ حمایت معیشتی طلاب مغفول مانده‌اند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در آذربایجان شرقی، حوزه های علمیه استان اگرچه از پشتوانه علمی، اساتید توانمند و طلاب باانگیزه برخور دارند، اما در مسیر تحقق «حوزه تراز انقلاب اسلامی» با موانع مهمی مواجه‌اند. در این یادداشت، هشت محور اساسی که نیاز به بازتعریف و اقدام عاجل دارند، به‌طور دقیق بررسی شده است:
وضعیت آماری و ظرفیت فعلی حوزه‌ها
بر اساس آخرین آمار رسمی، حدود ۲۵۰۰ طلبه برادر در ۱۷ مدرسه علمیه در سطح استان آذربایجان شرقی مشغول تحصیل هستند. این آمار در ظاهر، نشان از پویایی و گستردگی آموزش دینی در منطقه دارد. افزون بر آن، پروژه‌های توسعه‌ای نظیر افتتاح ساختمان جدید مدرسه علمیه اهر، نویدبخش گسترش فیزیکی نهاد حوزوی است. با این حال، پرسش مهمی که در این میان مطرح می‌شود آن است که آیا این ظرفیت انسانی و ساختاری با نیازهای فرهنگی، تبلیغی و فکری استان هماهنگ شده است؟ به‌عبارت دیگر، آیا این تعداد طلبه و این حجم از فضاهای آموزشی، در خدمت تحولات فرهنگی و معنوی مردم منطقه هستند یا همچنان فاصله‌ای عمیق میان ظرفیت موجود و نیازهای واقعی احساس می‌شود؟
زیرساخت‌های آموزشی در وضعیت هشدار
در نشست اخیر مدیران مدارس علمیه تبریز با نماینده ولی‌فقیه در استان، وضعیت اسف‌بار برخی زیرساخت‌ها آشکار شد؛ مدارس حوزوی‌ای که از ابتدایی‌ترین امکانات آموزشی نظیر فضای کلاس استاندارد، کتابخانه مجهز، سیستم سرمایش و گرمایش، رایانه و اینترنت پایدار بی‌بهره‌اند. در برخی مناطق، مدارس در ساختمان‌های استیجاری یا فرسوده فعالند که نه‌تنها کیفیت آموزشی را کاهش می‌دهند، بلکه کرامت طلاب را نیز زیر سؤال می‌برند. تداوم این وضعیت، ضربه سنگینی به انگیزه طلاب و اساتید خواهد زد و ضرورت دارد نوسازی و بازسازی زیرساخت‌ها در اولویت قرار گیرد.
بودجه هست، ولی شفافیت نیست
در لایحه بودجه ۱۴۰۳، بودجه اختصاصی مرکز خدمات حوزه‌های علمیه به رقم قابل توجه ۱۴ هزار میلیارد ریال رسید. اما پرسش بنیادین اینجاست که این بودجه به چه نحوی بین مدارس استانی توزیع می‌شود؟ چرا بسیاری از مدارس در استان آذربایجان شرقی هنوز از خدمات رفاهی، بیمه‌ای، بهداشتی و پشتیبانی مطلوب بی‌نصیب‌اند؟ نبود شفافیت در تخصیص منابع مالی، زمینه‌ساز سوءتفاهم، نارضایتی و حتی ناکارآمدی در سیستم می‌شود. پیشنهاد مشخص، ایجاد یک سامانه شفاف‌سازی عمومی است تا هم مدیران مدارس از میزان اعتبارات خود مطلع شوند و هم طلاب و افکار عمومی از نحوه هزینه‌کرد منابع آگاه باشند.
آموزش آنلاین؛ ضرورت فراموش‌شده
با ظهور کرونا، آموزش آنلاین به بخش جدایی‌ناپذیر نهادهای آموزشی تبدیل شد. حوزه‌های علمیه کشور نیز دستورالعمل‌هایی برای بهره‌گیری از فضای مجازی تدوین کردند؛ اما در عمل، بسیاری از مدارس علمیه در استان آذربایجان شرقی از این جریان عقب‌مانده‌اند. نبود اینترنت پرسرعت، کمبود تجهیزات رایانه‌ای و ضعف در توانمندسازی اساتید برای تدریس آنلاین، موجب شده حتی امتحانات مجازی هم با تأخیر، اختلال و نارضایتی برگزار شود. این در حالی است که آموزش مجازی می‌تواند فرصت طلایی برای آموزش ترکیبی، ارتباط با طلاب شاغل یا ساکن در مناطق دورافتاده، و نیز تقویت محتواهای دیجیتالی باشد.
پژوهش؛ بخش مهجور حوزه
یکی از پایه‌های تحول در هر نهاد علمی، توجه به فعالیت‌های پژوهشی است. اما متأسفانه در حوزه‌های علمیه استان، معاونت پژوهش به جای فعالیت منسجم و نظام‌مند، به بایگانی اسناد، گزارش‌ها و برگزاری چند مسابقه علمی محدود شده است. نشست اخیر معاون پژوهش حوزه‌های کشور در تبریز، با محوریت تدوین برنامه پژوهشی ملی، جرقه‌ای امیدبخش بود، اما تا زمانی‌که این سیاست‌ها به مدارس منتقل نشود و پژوهش به دغدغه روزمره طلاب تبدیل نگردد، نمی‌توان به تحول علمی حوزه امید بست. راه‌حل، تعریف پروژه‌های تحقیقاتی مشخص، برگزاری کارگاه‌های مهارتی، و حمایت مالی و رسانه‌ای از پایان‌نامه‌هاست.
ارتباط حوزه و دانشگاه؛ اسناد امضاشده‌ای که خاک می‌خورند
بارها مسئولان حوزه و دانشگاه تفاهم‌نامه‌هایی برای همکاری امضا کرده‌اند، از جمله تفاهم حوزه علمیه تبریز با دانشگاه تبریز، اما این تفاهم‌ها اغلب به مرحله اجرا نمی‌رسند یا صرفاً به چند نشست نمادین محدود می‌شوند. در حالی‌که انتظار می‌رود حوزه بتواند در اتاق‌های فکر، کرسی‌های آزاداندیشی، نشست‌های علمی و پروژه‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها نقش فعالی ایفا کند. حوزه باید با ورود کارشناسانه به مسائل اجتماعی و علمی روز، جایگاه خود را در نظام تصمیم‌سازی منطقه‌ای تثبیت کند.
معیشت و کرامت طلاب
طلاب جهادی تبریز در ماه رمضان، با توزیع غذای نذری در شب‌های قدر، نماد روشنی از روحیه انقلابی و خدمت‌رسانی خود را به نمایش گذاشتند. اما این اقدامات خودجوش، بدون حمایت نهادی پایدار نمی‌مانند. وضعیت معیشتی، مسکن، بیمه درمانی و حتی سلامت روان طلاب، مسائلی است که مرکز خدمات حوزه باید با نگاه حمایتی، نه صرفاً اداری، به آن‌ها بپردازد. اگر کرامت طلاب حفظ نشود، روحیه خدمت در آن‌ها آسیب خواهد دید و چرخه تربیت نیروهای انقلابی کند یا مختل خواهد شد.
جذب هدفمند و جریان تبلیغ مؤثر
یکی از نگرانی‌های جدی، کاهش جذب طلاب جدید در مدارس علمیه است؛ به‌ویژه در سطح دو خواهران که فرآیند جذب به مدارس واگذار شده، اما نبود معیارهای شفاف، ضعف تبلیغات مؤثر و اطلاع‌رسانی ناقص، به افت آمار انجامیده است. از سوی دیگر، تلاش‌های تبلیغی طلاب در مناسبت‌های مذهبی و فرهنگی، اغلب در فضای رسانه‌ای استان بازتابی نمی‌یابد و این مسئله، انگیزه‌ها را کاهش می‌دهد. باید سازوکاری طراحی شود تا هم فرآیند جذب، هدفمند، جذاب و اطلاع‌رسانی‌شده باشد و هم فعالیت‌های تبلیغی طلاب به‌طور شایسته در رسانه‌ها برجسته گردد.
ارسال نظرات