حجت‌الاسلام جوشن:
بیانیه رهبر انقلاب، نقشه راه حضور جهانی و دیپلماسی فرهنگی حوزه علمیه است
فارس- معاون بین‌الملل حوزه علمیه فارس با اشاره به بیانیه صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، نقش حوزه را در عرصه جهانی تشریح کرد و تأکید نمود که حوزه باید با تولید فکر، تربیت طلاب بین‌المللی و حضور فعال در مجامع علمی، به یک مرجع فکری و تمدنی در جهان اسلام تبدیل شود.
بیانیه اخیر رهبر معظم انقلاب، حوزه علمیه را از مرزهای آموزشی و پژوهشی سنتی فراتر برده و بر ضرورت حضور فعال آن در عرصه بین‌الملل تأکید کرده است. حجت‌الاسلام جوشن معاون بین‌الملل حوزه علمیه فارس در گفت و گوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری رسا در فارس با نگاهی تحلیلی، راهبردها و مأموریت‌های کلیدی حوزه در دیپلماسی علمی و فرهنگی را تشریح کرده و نقش تربیت طلاب بین‌المللی، تولید محتوای علمی چندزبانه و ایجاد شبکه‌های ارتباطی میان حوزه‌های اسلامی را به عنوان ابزار اصلی ارتقای جایگاه حوزه در جهان اسلام معرفی می‌کند.
به گفته وی، تحقق این اهداف نه‌تنها نیازمند تحول درونی حوزه و بازنگری در نظام آموزشی است، بلکه مستلزم مخاطب‌شناسی دقیق، استفاده از ابزارهای رسانه‌ای نوین و گفت‌وگوی فعال با نخبگان جهان اسلام نیز می‌باشد؛ امری که حوزه را به یک کنشگر تمدنی و مرجع فکری در جهان معاصر تبدیل خواهد کرد.
رسا- رهبر معظم انقلاب در بیانیه صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، بر نقش جهانی حوزه و ضرورت حضور فعال آن در عرصه بین‌الملل تأکید کردند. از نگاه شما، حوزه علمیه در این میدان چه وظایفی بر عهده دارد؟
بی‌تردید، بیانیه اخیر رهبر معظم انقلاب یک نقشه راه تمدنی برای حوزه علمیه است؛ بیانیه‌ای که حوزه را از مرزهای آموزش و پژوهش سنتی فراتر می‌برد و به سطح یک بازیگر فعال در دیپلماسی علمی و فرهنگی جهان اسلام ارتقا می‌دهد.
امروز حوزه علمیه باید نه‌تنها درون‌زا و خودکفا، بلکه برون‌گرا و اثرگذار باشد. یعنی بتواند با زبان روز، با ابزارهای نوین و در میدان‌های جهانی، از حقیقت اسلام ناب محمدی(ص) دفاع کند.
اگر بخواهم به برخی از مأموریت‌های کلیدی حوزه در این عرصه اشاره کنم، نخست ترویج بلاغ مبین است؛ یعنی رساندن پیام روشن و عقلانی اسلام ناب به گوش جهانیان، آن هم با بهره‌گیری از زبان‌های مختلف و رسانه‌های نو. دوم، زمینه‌سازی برای تمدن نوین اسلامی است؛ حوزه باید موتور تولید فکر و نظریه‌پردازی در این مسیر باشد و با گفت‌وگو با نخبگان جهان اسلام، بستر هم‌افزایی تمدنی را فراهم کند.
از سوی دیگر، تقویت ارتباطات علمی میان حوزه‌های علمیه کشورهای اسلامی بسیار اهمیت دارد. ما نیازمند شبکه‌ای از حوزه‌های همسو هستیم که تبادل استاد، طلبه و منابع علمی را ممکن سازند. همچنین پاسخ‌گویی به مسائل نوپدید جهان اسلام وظیفه‌ای اجتناب‌ناپذیر است؛ تحولات فکری، فرهنگی و اجتماعی در جوامع اسلامی نیازمند پاسخ‌های به‌روز و متقن از سوی حوزه است.
افزون بر این، تربیت طلاب بین‌المللی با رویکرد دیپلماسی فرهنگی نیز از وظایف اساسی است؛ طلابی که پس از بازگشت به کشورهای خود، مبلغان وحدت، عقلانیت و معنویت اسلامی باشند. در کنار آن، حوزه باید تولید محتوای علمی و فرهنگی به زبان‌های مختلف را جدی بگیرد و آثار خود را در فضای فکری جهان عرضه کند. در نهایت، حضور فعال در مجامع علمی و فرهنگی بین‌المللی به حوزه این فرصت را می‌دهد که گفتمان انقلاب اسلامی را به عنوان گفتمان عدالت، عقلانیت و معنویت به جهانیان معرفی کند.
در یک جمله، حوزه باید از یک نهاد آموزشی صرف، به یک کنشگر تمدنی و دیپلمات فرهنگی در جهان اسلام تبدیل شود.
رسا- در راستای این مأموریت‌ها، برای فعال‌سازی ظرفیت‌های حوزه علمیه در تقویت وحدت و تبادل علمی میان کشورهای اسلامی چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟
تحقق این هدف نیازمند یک نگاه جامع و چندبعدی است؛ نگاه علمی، ارتباطی، تربیتی و رسانه‌ای. نخست باید مجامع علمی مشترک میان حوزه‌های علمیه کشورهای اسلامی تشکیل شود تا تبادل استاد، طلبه و منابع علمی به صورت نظام‌مند انجام گیرد. این تعاملات علمی، دیپلماسی وحدت را تقویت می‌کند و سوءتفاهم‌های مذهبی را کاهش می‌دهد.
دومین راهبرد، تربیت طلاب بین‌المللی با رویکرد وحدت‌گرا است. حوزه باید پذیرای طلاب از کشورهای مختلف باشد و آموزش آنان را با محوریت مشترکات اسلامی و روح برادری ایمانی سامان دهد تا پس از بازگشت به کشورهای خود، حامل پیام وحدت باشند.
در کنار آن، برگزاری نشست‌های علمی و تمدنی مشترک میان اندیشمندان جهان اسلام نیز بسیار مؤثر است. این نشست‌ها می‌تواند به طرح مسائل فقهی، کلامی، تمدنی و اجتماعی از منظرهای مختلف بینجامد و پایه‌های تفاهم علمی را تحکیم بخشد.
از دیگر راهبردها، تولید محتوای علمی چندزبانه با رویکرد وحدت اسلامی است؛ یعنی انتشار آثار حوزه به زبان‌های عربی، اردو، انگلیسی و فرانسوی با تمرکز بر اصول مشترک اسلامی. در عصر رسانه، دیپلماسی فرهنگی از مسیر رسانه‌های نوین نیز یک ضرورت است. باید شبکه‌های تلویزیونی، پلتفرم‌های دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی با پیام وحدت اسلامی فعال شوند تا صدای عقلانیت و همدلی دینی به گوش جهانیان برسد.
در نهایت، اعزام هیئت‌های علمی و فرهنگی به کشورهای اسلامی و حمایت از مطالعات تطبیقی میان مذاهب اسلامی، حلقه‌های تکمیل‌کننده این منظومه‌اند. حوزه باید از نزدیک با اندیشمندان سایر مذاهب ارتباط برقرار کند تا گفت‌وگویی صادقانه و علمی برای رفع سوءتفاهم‌ها شکل گیرد.
رسا- برای ایفای نقش مؤثر در معرفی اندیشه اسلامی به جهان، حوزه علمیه چه تحولاتی را باید در درون خود رقم بزند؟
به گمان من، تحول درونی حوزه پیش‌شرط هرگونه نقش‌آفرینی جهانی است. حوزه اگر می‌خواهد مرجع فکری و تمدنی در جهان معاصر باشد، باید در سه محور گام بردارد: تحول علمی، تحول ارتباطی و تحول ساختاری.
در بعد علمی، لازم است حوزه به نیازهای فکری و معرفتی روز جهان پاسخ دهد. این یعنی بازنگری در نظام آموزشی، توجه به علوم انسانی اسلامی، و تربیت مجتهدان آشنا با مسائل معاصر. در بعد ارتباطی، باید مخاطب‌شناسی دقیق در دستور کار قرار گیرد؛ جهان امروز تنوع فرهنگی و زبانی دارد و رساندن پیام اسلام نیازمند شناخت دقیق مخاطبان جهانی است.
در بُعد ساختاری نیز، حوزه باید با ایجاد نهادهای تخصصی بین‌المللی، مراکز ترجمه، و دفاتر ارتباطی در نقاط مختلف جهان، حضور خود را در عرصه جهانی تثبیت کند.
در مجموع، اگر حوزه علمیه بتواند با حفظ اصالت‌های علمی و دینی خود، با جهان به زبان گفت‌وگو، علم و اخلاق سخن بگوید، آنگاه بیانیه رهبر معظم انقلاب نه یک سند تشویقی، بلکه منشور تحقق تمدن نوین اسلامی خواهد بود.
ارسال نظرات