صبح امروز؛
نشست علمی اسلامی‌سازی دانشگاه، تفسیرها و پیامدها برگزار شد
خبرگزاری رسا ـ نشست علمی اسلامی‌سازی دانشگاه، تفسیرها و پیامدها از سلسله نشست‌های اسلامی‌سازی در دانشگاه مفید قم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی اسلامی‌سازی دانشگاه، تفسیرها و پیامدها از سلسله نشست‌های اسلامی‌سازی در سالن همایش‌های دانشگاه مفید قم با سخنرانی دکتر ناصر الهی، مدیر گروه اقتصاد دانشگاه مفید قم برگزار شد.
در این نشست دکتر ناصر الهی با اشاره به این‌که در جهان‌بینی توحیدی، حوزه تکوین و تشریع با همه اختلافاتی که دارند از حیث منبع و مقصد واحد هستند، گفت: به گفته گالیله، خداوندی که کتاب مقدس را با حروف تقریر کرد کتاب تکوینی را با ریاضیات رقم زد.
وی با بیان این که در فلسفه اسلامی نیز یک اصل تبیین یافته است که می‌گویند از واحد جز واحد صادر نمی‌شود، افزود: در روایات نیز آمده است که خداوند ابتدا عقل اول را آفرید و از عقل اول نظام آفرینش بسط و تکوین یافت، شاید بتوان بر اساس مطلب فوق بگوییم که تمامی نظام آفرینش ابتدا به صورت یک معادله دیفرانسیل کلی و عمومی شکل یافته است.
مدیر گروه اقتصاد دانشگاه مفید قم اظهار داشت: این معادله دیفرانسیل در هر فضایی که وارد شده است، براساس ویژگی‌های خاص آن فضا معادله دیفرانسیل خاصی شکل یافته است، یعنی در عین حالی که معادلات دیفرانسیل خصوصی از کثرت حیرت برانگیزی برخوردارند ولی معادله عمومی همه آنها یکی است.
الهی با اشاره به این که در قرآن تمثیل زیبایی وجود دارد که خداوند آب را از آسمان‌ها فرو می‌ریزد و این آب در بسترهای مختلف براساس فضاهای بستر تغییر شکل می‌دهند، خاطرنشان کرد: در قرآن از یک جریان سنت لا یتغیر بحث شده است که هر زمان و هر مکان جلوه‌های متعدد دارد و دقیقا همین بحث در مورد مقصد جهان حکم‌فرماست و جهان بینی توحیدی در این تفسیر قرآنی متجلی است که ما همه از خداییم و به سوی او باز می گردیم، در این فرهنگ، شدن و صیرورت همه آفرینش به سوی خداست.
وی افزود: اشتراک عالم تکوینی(که علم در پی شناخت آن است) و عالم تشریع (که در ساحت دین می‌گنجد)، از حیث مبدأ در این است که هر دو صورت خاصی از معادله دیفرانسیل عمومی هستند که به اقتضای حالت‌های خاص حاکم، هر دو به صورت دو فرآیند مجزا و قابل تفکیک درآمده‌اند که در عین وحدت از کثرت نیز برخوردارند و هر کدام در حوزه خود باید از متدولوژی و ویژگی‌های خاص استفاده کنند اما هر دو با همه پراکندگی‌ای که دارند باید در جهت بلوغ یافتگی فرد، جامعه و حتی کل زنجیره حباب(اکوسیستم) و صیرورت آن به سوی خدا به کار گرفته شوند.
اسلامی سازی دانشگاه در عرصه کنش‌گران
مدیر گروه اقتصاد دانشگاه مفید قم با بیان این که شاید بتوان ادعا کرد که بخش عمده‌ای از برداشت‌ها در مورد اسلامی‌سازی دانشگاه معطوف به عرصه کنش بازیگران است و بر این اساس، تلاش‌های زیادی صورت می‌گیرد تا سیاست‌هایی اعمال شود که رفتار بازیگران، اساتید و دانشجویان را اسلامی کند، گفت: با توجه به عمومیت‌داشتن نگاه‌های سطحی بینانه، تفسیر رایج این نگاه به مثابه حجاب و تفکیک جنسیتی گره خورده است.
وی ادامه داد: این برداشت سطحی و نابخردانه پیامدهای ناگواری به همراه داشته است که مهم‌ترین آن تخصیص نادرست و ناکارآی منابع است، درگیر کردن کنش‌گران دانشگاه به مسأله جنسیت، حاکم‌سازی نگاه جنسیتی و بکارگیری استراتژی حذف تعاملات و ارتباطات در یک تحلیل شهودی اتفاقا به فساد جنسی بیشتر می‌انجامد.
الهی ابراز داشت: اگر استراتژی افزایش تعامل و ارتباطات در ساحت‌های علمی به کار بسته شود و دانشجویان به جای توجه به ویژگی‌های جنسیتی و ظاهری با نحوه نگاه و طرز تحلیل یکدیگر آشنا شوند و نیاز به خودنمایی، در ابراز شخصیت علمی تبلور یابد، روابط دانشجویی به همکاری‌های علمی و اجتماعی سالم ارتقا پیدا می‌کند در حالی که با حذف این روابط سالم ، آشکار و مؤثر در رشد، ارتباطات مخفی، ناسالم و غیرقابل هدایت افزایش پیدا می‌کند و علاوه بر آن، مسؤولان دانشگاه به جای اعمال سیاست‌های عینی و پاسخ‌گویی در مورد بهره‌وری پایین سیستم‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاهی باید پاسخگوی موارد پیش‌پا افتاده و ناچیز باشند.
وی با بیان این‌که در این عرصه کسی نگران اسلامی‌شدن کنش‌گران دانشگاه از حیث اندیشه‌وری و آزاداندیشی نیست، افزود: حریت اندیشه از نظر اسلام مهم‌ترین خصلت و ویژگی فضاهای علمی است، ولی شاید کسی نشنیده باشد که علمداران نهضت اسلامی‌سازی دانشگاه نگران ایجاد تک صدایی در فضای علمی دانشگاه باشند، در حالی که نهضت فکری پیامبران به شهادت قرآن معطوف به این بوده است که جزمیت و جبرفکری حاکم شکسته شود و انسان از فشار dogma خارج شود و اصطلاحا dogma به چیزی گفته می‌شود که مورد قبول عموم مردم است و کسی توان سخن گفتن در مقابل آن را ندارد.
اسلامی‌سازی دانشگاه در عرصه تولید علم
مدیر گروه اقتصاد دانشگاه مفید قم با اشاره به این که از گذشته نگرانی‌هایی در جهت تولید علم به ویژه علوم انسانی و اجتماعی از سوی دانشمندان غیراسلامی در فضاهای غیر اسلامی بوده، ابراز داشت: این امرسبب می‌شود علوم به خاستگاه خود تعلق خاطر داشته باشند، بنابراین نمی‌توان علوم وارداتی غربی را در فضاهای بومی بکار گرفت، در نتیجه چاره این است که علوم انسانی و اجتماعی براساس معارف اسلامی تکوین و نشر پیدا کند و اتفاقا دانشگاه مفید هم با همین تفکر تأسیس شده و در اساسنامه دانشگاه این تفکر به صورت کاملا پررنگ و شفاف منعکس شده است .
وی گفت: اخیرا با هجوم انتقاد شدید و بی‌سابقه رهبری به علوم انسانی و اجتماعی وارداتی بحث اسلامی سازی دانشگاه در عرصه تولید علم به صورت ویژه‌ای داغ شده و بودجه‌های فراوانی به این امر اختصاص داده شده است.
الهی خاطرنشان کرد: اگر تکوین علوم انسانی و اجتماعی به صورت بی‌طرف انجام نشده و کاملا ایدئولوژیک است برای اصلاح این روند نباید ایدئولوژی حاکم را تغییر داد و برداشت خود را (که به علت انحصاری بودن می‌تواند ناصحیح باشد)، به صورت ایدئولوژی جدید بر روند تکوین علوم انسانی، اجتماعی تحمیل کرد بلکه باید تلاش کرد که جهات ایدئولوژیک موجود کمرنگ و حذف شود.
وی با اشاره به این که نقطه عطف تکوین علوم، عبور از منطق ذاتی‌گرایانه ارسطویی و توجه به منطق مبتنی بر فرضیه استقرا و آزمون است که اخیرا شکل تعامل‌یافته خود را به صورت منطق فازی متجلی ساخته است، افزود: حوزه علمیه به صورت تاریخی و براساس منطق ذاتی‌گرایانه ارسطویی که نوعی جزمیت و برداشت صفر و یکی به همراه دارد مشی کرده است که حداکثر کاربرد آن در فضاهای ایستا و غیرپویاست.
مدیر گروه اقتصاد دانشگاه مفید قم با بیان این که اقدام برای تفسیر محتوا و تولید علم قبل از تعمل جدی در منطق تفکر، ممکن است نتایج وخیم و ناکارآمدی در پیش‌رو داشته باشد، تصریح کرد: تحقیقات زیادی نشان‌دهنده این است که ایجاد سیستم غیر ربوی در بانکداری، نظام بانکداری ما را ناکارآمدتر و ریسکی‌تر ساخته است.
وی ابراز داشت: در علوم اسلامی و اجتماعی توجه به نهادها و کارکرد آن بسیار ضروری است، رفتار، نتایج و بازخورد در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به نهادها وابسته است در نتیجه در تکوین علوم باید به نهادهای مستقر در هر جامعه‌ای توجه کرد ولی نهادگرایی به معنای دقیق کلمه با ایجاد نگاه انحصاری جزم‌اندیشانه ایستا کاملا متفاوت است و اگر کسی برای توجیه رویه جاری از نهادگرایی بهره جوید به نوعی مرتکب عوام فریبی شده است.
اسلامی‌سازی در عرصه پیاده‌سازی علوم
الهی با اشاره به این‌که علوم همچون شمشیر دودم می‌تواند در جهت مصالح جامعه به صورت یک کل یا مصالح گروه ذی‌نفع بکارگرفته شود، گفت: بنابراین هیچکس به صورت نظری با پیاده‌سازی علوم در جهت منافع و مصالح کل جامعه که مورد تأکید اسلام نیز هست، مخالفتی ندارد و اگر سؤال یا ابهام خاصی در این زمینه وجود داشته باشد این است که چه کسی این مصالح عمومی را تشخیص می دهد، ممکن است این تردید به صورت جدی وجود داشته باشد که انحصاری‌کردن تشخیص مصلحت در نهادی انتصابی خطر سیاست گذاری در جهت منافع گروهی را افزایش می‌دهد.
وی افزود: آنچه نیازمند تأکید فراوان است این مطلب است که با دعوت فرد و جامعه به سوی توحید و جهان‌بینی توحیدی تأثیر شگرفی در رفتار آنها به وجود می‌آید به گونه‌ای که متغیر دینداری می‌تواند در رفتارهای فردی از قبیل مسائل روانشناسی و مسائل اجتماعی از قبیل مدیریت، اقتصاد و سیاست تأثیر بگذارد.
مدیر گروه اقتصاد دانشگاه مفید قم در پایان اظهار داشت: شاید بهترین راه برای اسلامی کردن شؤونات فردی و جامعه بازگشت نهضت راستین انبیا یعنی ابلاغ، دعوت، بشیر و نذیر بودن باشد./907/پ201/پ
ارسال نظرات