بیانیه مرکز تحقیقات زن و خانواده با موضوع تحوّلات جمعیّتی ایران منتشر شد
خبرگزاری رسا ـ مرکز تحقیقات زن و خانواده وابسته به مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران بیانیه تحلیلی سالانه خود را با موضوع تحولات جمعیتی ایران منتشر کرد.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روابط‌عمومی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران، مرکز تحقیقات زن و خانواده در بیانیه این مرکز با موضوع تحوّلات جمعیّتی ایران، پس از گزارشِ اطّلاعاتی از تحوّلات جمعیّتی ایران و اقداماتی که دولت‌ها در زمینة مهار جمعیّت انجام‌داده‌اند، سعی کرده است با نگاهی به عوامل و عناوین هم‌بسته با تحوّلات جمعیّتی ایران و پس از ارائه تصویری کوتاه از آیندة جمعیّتی و مناسبات خانوادگی وابسته به آن، مخاطب را با فضای معنایی متون اسلامی دربارة جمعیّت آشنا نموده و در پایان، راهبردهایی را در این زمینه پیشنهاد داده است.
بنا بر آنچه درمقدمه آمده است: مرکز تحقیقات زن و خانواده، بررسی ابعاد موضوع جمعیّت را از جهات زیر مهمّ و ضروری می‌داند.
اول آنکه به ارتباط میان تحوّلات جمعیّتی و الگوهای تربیتی و جامعه‌پذیری فرزندان، رابطه میان تحوّلات جمعیّتی و ساختار خانواده و مناسبات خانوادگی و طلاق، تأثیر تحوّلات جمعیّتی در تحوّلات جنسی، رابطه میان تحوّلات جمعیّتی و هویّت جنسی، و تأثیر تحوّلات جمعیّتی در تحوّلات بینِ‌نسلی، باید بیشتر اندیشید.
دوم شتاب‌گرفتن نهادهای رسمی نظام در حلّ مسئله پیش از دستیابی به تحلیلی جامع، می‌تواند به تصمیم‌هایی پُرهزینه و کم‌بازده بینجامد که نه جامعه علمی کشور و نه جامعه عمومی را همراه سازد.
سوم کمبود مطالعات آینده‌نگرانه و نبودِ دیدبانی علمی در کشور ما سبب شده موضوعی که به طور مبنایی، باید در آغاز دهة هفتاد بررسی می‌شد، دو دهه دیرتر شناخته و پیگیری شود. هم‌اکنون نیز، جای این نگرانی است که بحث‌های جمعیّتی و موضوعات وابسته به آن -که در دهه‌های آینده با آن روبه‌رو خواهیم‌شد- در تیررس نگاه کارشناسان قرار نگیرد و در نتیجه، نهادهای نظام خود را آمادة برخورد با وضعیّت آینده نکنند؛ مسائل مربوط به سالمندان و نظام حمایتی از آنان، کاهش شادابی اجتماعی به دلیل کاهش پیوندهای خویشاوندی، و افزایش بیش از پیش آمار طلاق، مواردی از این دست‌اند.
چهارم. در بررسی مسائل جمعیّت، این نگرانی هست که برخی‌ها در بستر نقدِ کارشناسی‌های مدرن، به رویکردهای عرفی و احساسی و نگرش‌های انتزاعی و ساده‌انگارانه دچار شوند و نتوانند پیچیدگی ابعاد مسئله و درهم‌تنیدگی این موضوع با دیگر پدیده‌های اجتماعی را به‌درستی تصوّر کنند.
این بیانیه در نگاه نخست تصریح می‌کند: مسئولیّت کاهش جمعیّت متوجّهِ برنامه‌های جمعیّتی و سیاست‌هایی می‌شود که از پایان دهة 1360 با نقش محوری وزارت بهداشت اجرا شد؛ امّا باید توجه داشت آمارها روند کاهش رشد جمعیّت را از دهة 1340 نشان می‌دهد، که در سال‌های 1356 تا 1358 بر اثر رویدادهای انقلاب اسلامی اندکی افزایش یافت. از این رو تحوّلات جمعیّتی سال 1363 به بعد را می‌توان با آن دسته از تحوّلات فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی توضیح‌داد که پیش از اجرای برنامه‌های رسمی توسعه آغاز شده بودند که بی‌گمان، سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه نیز روند آن را شتاب بخشیده‌ا‌ند.
این بیانیه شرط لازم موفّقیّت نسبی در اصلاح سیاست‌های جمعیّتی را، وابسته به درگیر شدن جامعة علمی کشور با موضوع جمعیّت و بررسی ابعاد آن به عنوان موضوعی میان‌رشته‌ای و دستیابی به هم‌اندیشی نسبی میان کارشناسان و مدیران بیان می‌کند و می‌افزاید: این مهم تا کنون به‌دست نیامده‌است.
بخش دوم این بیانیه عواملی را در تحولات جمعیتی موثر می‌داند که عبارتند از: عوامل فرهنگی شامل تحولات هویتی، نگرانی از بی‌ثباتی خانواده و افزایش نگرانی‌های تربیتی، عوامل اقتصادی شامل پرهزینه شدن فرزند، بی‌ثباتی اقتصادی، عوامل اجتماعی نظیر شهرنشینی، تحرک اجتماعی زنان، تحول در ازدواج و طلاق و سیاست‌های دولتی
این بیانیه دربخش بعدی به وضعیت ویژه کنونی ایران می‌پردازد و معتقد است توسعه یافتگی به معنای فردگرایی و صنعتی شدن و شهرنشینی بیشترین سهم را در تحولات جمعیتی ایران داشته است. از این‌رو تاثیر کاهش جمعیت درابعادی از خانواده مانند تحول در الگوهای خانواده، تحول در مناسبات جنسی و پیری جمعیت باید مورد بررسی قرار گیرد.
بخش چهارم به رویکرد دین درباره جمعیت پرداخته است و برای دستیابی به این رویکرد، آموزه‌های دینی را در چارچوب برخی مقدمات و قواعدی نظیر قاعده‌مندی تحولات اجتماعی، سبب‌های غیرمادی و رزاق بودن خداوند مطرح می‌کند.
در ادامه، این بیانیه اصلاح نظام تربیت، اصلاح ساختارهای اقتصادی، تدوین پیوست تحلیلی، اعمال سیاست‌های تشویقی، افزایش آگاهی‌ها و مهارت‌ها، تدوین الگوی واگذاری و بهره‌گیری از منابع و امکانات طبیعی و مدیریت نیروی انسانی را به عنوان بخشی از راهبردهای موثر در اصلاح تحولات جمعیتی ارائه کرده است.
در سخن آخراین بیانیه آمده است: تحوّلات جمعیّتی ایران همسو با تحوّلات جهانی، امّا با آهنگی شتابنده‌تر رخ داده‌است. نگرانی جامعة علمی کشور آن است که نهادهای سیاست‌گذار، قانون‌گذار و برنامه‌ریز، پیش از دستیابی به شناخت و تحلیلی جامع، به تصمیمات شتاب‌زده و کم‌بازده دست زنند و کشور را دچار هزینه‌هایی کنند. نگرانی دیگر آن است که انگیزة تدوین اسناد راهبردی برای افزایش جمعیّت، نظام را از آماده‌شدن برای روبه‌رویی با جامعه‌ای با رشد منفی جمعیّت و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و سیاسی آن بازدارد. باید به فهرست نگرانی‌ها، پیگیری سیاست‌های جمعیّتی با وارد کردن ضربه‌های روانی به مردم یا در پیش گرفتنِ رویکردهای دولت‌سالارانه را نیز افزود. آنچه باید بر آن پافشاری کرد، ضرورت دخالت و مشارکت همگانی مردم در این روند است.
علاقه‌مندان به تهیه این بیانیه که در قالب کتابی با 90 صفحه منتشر شده است، می‌توانند با مرکز تحقیقات زن و خانواده به نشانی قم- بلوار جمهوری اسلامی- بلوار مالک اشتر- مرکز تحقیقات زن و خانواده و یا تلفن 02532907610 تماس بگیرند./9191/د101/ن
ارسال نظرات